به وبلاگ ايران نگين درخشان كشورهاي قاره آسيا خوش آمديد

بازار وكيل

 

 

 

 

از بازارهاي شيراز است كه در زمان كريم خان زند (1172 - 1193 ه.ق) در شرق شيراز در محله درب شاهزاده، در كنار مسجد وكيل و در شرق ميدان شهدا احداث شده است.

معماري اين بنا بر گرفته از بازار قيصريه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس كبير است اما عرض بازار وكيل بيش از ساير بازارهاست. همچنين 74 دهانه طاق ضربي بازار با ارتفاع بيش از 11 متر مرتفع تر از طاق ساير بازارهاست كه البته هم اينك به علت خاكريزي كف بازار، ارتفاع طاق ها به ده متر تقليل يافته است.

اين بازار كه از نظرمعماري داراي سه فضاي عبور و مرور (فضايي براي گذر مشتريان)، حريم مغازه (به ارتفاع تقريبي 2 پله بالاتر از سطح زمين)، فضاي مغازه (محل فروش) است. داراي پنج در بزرگ است كه در چهار سوي آن قرار گرفته است. هم چنين شامل دو رشته شمالي - جنوبي و شرقي - غربي است كه چون صليبي يكديگر را قطع كرده اند. در تقاطع اين دو رشته چهار سوق قرار گرفته است كه بر روي يك هشتي قرار دارد. اين چهار سوق داراي طاق بزرگ ضربي محكمي است و در پاي طاق نيز چند ترنج آجركاري شده است.

در هشتي نيز مغازه هايي چهارگوش در دو طبقه وجود دارد.

ضلع شمالي - جنوبي بازار از دروازه اصفهان شروع مي شود و تا كوچه جنوبي سراي مشير ادامه مي يابد. در دو طرف اين راسته هر قسمت 41 جفت (82 باب) مغازه وجود دارد كه در جلو هر يك سكويي از قطعات سنگي بزرگ كه بر روي آن، ترنج هايي برجسته حجاري شده است. در اين بازار براي مصونيت از رطوبت، مغازه ها را در حدود يك متر فراتر از سطح زمين ساخته اند. مغازه ها اغلب داراي پستو بوده و در دو طبقه طراحي شده اند.

در شمال شرقي اين راسته، چند كاروانسراي قديمي به نام هاي روغني، گمرك و احمدي ساخته شده است كه در ورودي آنها در درون بازار است. هر يك از اين كاروانسراها داراي چندين حجره مي باشند.

راسته شمالي - جنوبي را بازار بزازان نيز ناميده اند. در سال 1315 به علت گسترش خيابان زند 11 حجره از حجره هاي اين ضلع از بين رفته است.

ضلع شرقي - غربي نيز داراي دو بخش است:

1. قسمت شرقي چهار سوق كه آن را بازار علاقه بندان مي نامند. اين بخش داراي 19 جفت مغازه است كه هم اينك مركز فرش است و مغازه هاي عطاري نيز در اين قسمت يافت مي شود.

2. قسمت غربي چهارسوق كه آن را بازار تركش دوزها مي نامند و داراي 10 جفت مغازه است كه هم اينك مركز فروش فرش هاي ايراني است.

در ضلع جنوبي چهارسوق در موازات با بازار تركش دوزها، بازار ديگري قرار دارد كه مدخل آن در جلو سر در مسجد وكيل است و به بازار شمشيرگرها معروف است. اين بازار نيز داراي 11 جفت مغازه است.

در زير چهار سوق، حوض بزرگي از سنگ مرمر قرار داشته كه آب آن از مجرايي كه از زير بازار تركش دوزها مي گذشته، تأمين مي شده است. اين مجرا به صورت طاق ضربي است و از آجر و ساروج ساخته شده است و هم اينك نيز وجود دارد اما حوض مريري به علت بالا آمدن كف بازار، از بين رفته است.

سيستم تهويه هوا به علت ارتفاع زياد سقف طاق و تويزه اي بازار كامل بوده. اين امر به وسيله بادگيرهايي ساده انجام مي گرفته هم چنين دريچه ها و روزنه هايي به نام جامخانه يا هورنور در زير سقف تعبيه شده بوده كه هوا و نور كافي را به بازار مي رسانند اما هم اينك پس از مرمت، اين روزنه ها بسته شده اند. هم اينك در بالاي مغازه ها مشبك هايي جهت تهويه هوا و روشنايي وجود دارد.

در ورودي جنوب اين بازار در سال 1368 از جانب ميراث فرهنگي، اندكي پي بندي شده است. سيم كشي جديد برق مغازه ها از يك طرف بازار به ديگر سو، چهره قديمي بازار را مخدوش نموده است.

سازمان ميراث فرهنگي، بازار وكيل را در تيرماه 1315 با شماره 924 به ثبت رسانده است.


1
X