آب انبار هاي يزد

آب انبارها به دليل اهميت در زندگي كويري و نقشي كه در ادامه حيات و زيست مردم داشته اند ، به تنهايي مي توانند در زمره جذابيت هاي تاريخي يزد قرار گيرند.
آب انبارها معمولا در مركز محله هاي شهر واقع و از چهار عنصر اصلي تشكيل شده اند:

خزينه : به شكل استوانه كه در دل زمين ايجاد شده و و محل ذخيره آب مي باشد.
گنبد : پوشش به شكل نيمكره بر روي خزينه به منظور حفاظت آب از آلودگيهاي محيطي جهت خنك نگه داشتن آن
پاشير: راهرو پلكاني جهت برداشتن آب از خزينه
بادگير: وسيله اي براي هدايت جريان هوا به درون آب انبار
در استان يزد بيش از 400 آب انبار وجود دارد كه 100 مورد آن در شهر يزد ديده شده است كه اغلب موقوفه و اصول حاكم بر طراحي آن تقريبا يكي است.
بيشتر آب انبارها داراي يك ورودي و پاشير هستند. اما بعضي از آنها به لحاظ موقعيت شهرسازي و نحوه استقرار در بافت شهري ، داراي دو يا سه ورودي مي باشند.
آب انبارها يكي از شاخص ترين نشانه هايي است كه منظر عمومي شهر يزد را از ديگر شهرهاي كشور متمايز مي سازد. در باور نياكان و گذشتگان آب انبارها بسيار ارزشمند و مقدس بودند.
اما متاسفانه امروزه شاهد آن هستيم كه برخي افراد در اين مكان هاي تاريخي و فرهنگي زباله و آشغال مي ريزند و يا با درج و نصب نوشته ها و آكهي هاي تبليغاتي ديواره بخش بيروني اثرها را تخريب مي كنند.
بسياري از آب انبارهاي استان يزد بالقوه اين ظرفيت را دارند كه به دليل خنك بودن فضاهاي داخلي آنها با تغيير كاربري مي تواند به عنوان استراحگاه براي گردشگران مبدل شود.
گفتني است : در استان يزد بيشتر آب انبارها داراي سه يا چهار بادگير مي باشند . ولي در برخي مناطق ، آب انبارهاي تك بادگيري ، دو بادگيري ، شش بادگيري و هفت بادگيري نيز وجود دارد.
آب انبار گلشن
آب انبار گلشن واقع در محله "گازرگاه" شهر يزد، از بناهاي دوران معاصر است. اين آب انبار دو پاشير و پلكان جداگانه براي استفاده مسلمانان و زرتشتيان دارد. آب انبار داراي چهار بادگير است كه در فواصل يكسان در كنار مخزن دايره اي شكل آب انبار قرار دارند. ارتفاع بادگيرها از سطح زمين سيزده متر و حجم مخزن آن دو هزار متر مكعب است.
آب انبار شش بادگيري
اين آب انبار در محله اي به همين نام در شهرستان يزد قرار دارد . اين بنا داراي دو ورودي ( يكي در شمال و ديگري در جنوب مخزن ) ، شش بادگير و مخزن بزرگي به حجم دو هزار متر مكعب است . اين آب انبار پنجاه و پنج پله دارد . ورودي آب انبار در قسمت جنوبي است و بين پله هاي بيست و پنج و بيست و شش آن ، از بالا يك هشتي با سنگ فرش آجري قرار دارد و طاق آب انبار بعد از هشتي شروع مي شود . شير آن نيز در قسمت ورودي شمالي است . ورودي شمالي نسبت به مخزن شير ، قرينه ورودي جنوبي است . آب انبار داراي گنبد تخم مرغي شكل است . ارتفاع مخزن آب آن 6/12 متر و ارتفاع بادگير ها ده متر است .
آب انبارها از جمله تأسيسات وابسته به قنات هستند كه براي ذخيره ‌سازي در زمستان و استفاده در تابستان كاربرد داشته‌ اند .
اين آب انبار بزرگ و پرحجم بالغ بر 2000 متر مكعب گنجايش داشته و دو عدد شير يا راه دسترسي به شير آب انبار دارد كه يكي براي استفاده مسلمين و ديگري براي استفاده اقليت مذهبي زرتشتي مي ‌باشد . اين آب انبار داراي شش بادگير است ، سه بادگير آن از ابتدا ساخته شده بود و سه بادگير ديگر بعد ها به آن الحاق شده است ، با كمي دقت در شكل بادگيرها تفاوت سه بادگير قديمي با ديگر بادگيرهاي آن مشهود است. شش بادگير آب انبار با توجه به شرايط اقليمي و جهت باد در اين منطقه به شكل 8 وجهي مي‌ باشند.
براي شهرهاي كويري همچون يزد ارزش آب بيش از هر جاي ديگر احساس مي شود . در اين شهر بيش از 75 آب انبار وجود دارد 180سال پيش در دوره قاجاره ساخته شده است .
آب انبار ميان راهي مسير چك چك
اين آب انبار مجاور نيايشگاه زرتشتيان يزد ، در فاصله هفتاد و پنج كيلومتري شهر يزد قرار دارد . با توجه به نحوه ساخت آن ، مي توان گفت كه اين بنا متعلق به دوره قاجار است . آب انبار از نوع ميان راهي است و در مسير فرعي جاده يزد - طبس قرار دارد . اين آب انبار از آجر و به شكل يك اتاق چهار گوش است و داراي يك ورودي باقوس هلالي است و در دو طرف ورودي آن ، دو سكو براي نشستن قرار دارد . نقشه مخزن آن مدور و داراي يك فضاي چهارگوش در جلو براي دسترسي به آب است .
آب انبار وزيري
اين بنا در اواخر قرن هشتم ميلادي توسط "سيدركن الدين ثاني" در محله مسجد جامع شهر يزد ساخته و داراي چهار بادگير بر روي مخزن است كه آب را خنك مي كرده است. اين آب انبار داراي يك در قديمي و سي وهفت پله است.
آب انبار وقت و ساعت
اين آب انبار توسط "خواجه شاه امير استرآبادي" در محله "وقت و ساعت" شهر يزد ساخته شد. سنگ مرمر سردر بنا، تاريخ 1121 هـ.ق را نشان مي دهد. اين آب انبار داراي چهل و نه پله و چهار بادگير بر روي مخزن است.