به وبلاگ ايران نگين درخشان كشورهاي قاره آسيا خوش آمديد

ديگر سنگ نگاره هاي تاريخي زاهدان

سنگ نگاره دره دار ساوات

 

 

يكي ديگر از دره هاي كوههاي سياهان كه در حدود 18 كيلومتري شمال غربي شهر سراوان واقع شده ، دره دار ساوات مي باشد . دار ساوات به معناي سايه بان يا محل سايه دار است و به دره اي گفته مي شود كه داراي گذرگاهي است خيلي تنگ كه آفتاب گير نباشد . در يكي از دره هاي كوههاي شمالي سراوان بنام كيشيگان ( از كوههاي سياهان ) پس از طي حدود دو كيلومتر در داخل دره راه به دور شاخه تقسيم شده كه يك راه آن ( سمت راس ) به محلي بنام دار ساوات و راه ديگر سمت چپ به محلي بنام كيشيگان منتهي مي گردد . در ابتداي همين دو راهي بطرف دار ساوات در سمت راست دره نقوشي انساني وحيواني ديده مي شود كه شايد بتوان نقوش اين دره را نقوش چوپاني قلمداد نمود . در اين صحنه كه بر روي سطح نسبتاً هموار صخره در پاي كوه و نزديك كف دره نقش هشت انسان ، سه شتر ، سه بز كوهي و يك حيوان ( احتمالاً سگ )و چند نقش نامشخص ديگر ديده مي شود ، بعضي از اين نقوش همانند نقش انساني كه هر دو دست خود را بلند كرده و بالاي سر برده ، در بالاي صحنه نقش شده كه از نقوش بسيار جديد محسوب مي گردد . در زير پاي اين نقش يك شتر و سواري بر پشت آن ديده مي شود . مي توان گفت كه به نوعي حكاك آن سعي نموده است با كوچك يا بزرگ تصوير كردن انسانها و حيوانات دوري و نزديكي آنها را مجسم سازد و به نوعي پرسپكتيو بكار برده است . اين گونه نقوش را كه چندان اصيل و كهن بنظر نمي رسند غالباً شبانان و چوپانان ترسيم نموده اند . غالب نقوش نشان دهنده صحنه هايي از زندگي روزمره آنان است و ديگر اجراي جديد اينگونه نقوش مي باشند كه اين قبيل نقوش علاوه بر موضوع و محتوا از نظر اجرايي نيز نو و تازه اجرا شده است . به نظر مي آيد در بخشي از نقوش كه قسمتي از جزئيات محسوب مي شود . احتمالاً شباني با چوب دستي در كنار گله ديده مي شود و نيز انساني كه دستهاي خود را بر پشت بزي گذاشته و آن را به سمت جلو هدايت مي كند و در افق در پشت سر وي نيز دو نفر ديگر به اندازه اي كوچكتر در فاصله دورتر ديده مي شوند . در مركز نقش حيواني كه احتمالاً با توجه به گوشها و دم كوتاه آن مي بايست از درندگان گوشتخوار باشد و در سمت راست نقش يك بز و يك نفر در پشت سر آن ديده مي شود . دو شتر ديگر بصورت منفرد كه در گوشه هاي صحنه وجود دارند ، پنجه دست انساني نيز از نقوش جديد اضافه شده به صحنه اصلي محسوب مي گردد . بعد از دو راهي و طي مسافتي بتدريج تنگه و گذرگاه بقدري تنگ مي شود كه تنها يك نفر مي تواند از آن عبور كند . همچنين ارتفاع صخره هاي دو طرف آن نيز بيشتر مي شود . پس از عبور از اين تنگه در سمت چپ دره بر روي سطح ديواره صخره اي بزرگ نمايان مي شود كه نقوش پنچه هاي دست انسان ( حداقل 10 نقش ) كه با ضربات چكشي سنگي بر روي سطح صخره ايجاد شده بودند ، ديده مي شود . در اين دره تاريك و بدون آفتاب با ديوارهاي بلند وهم انگيز ديدن اين نقوش دست هيچ چيز ديگر بجز علامت حضور بشر را ياد آور نمي شود . اينگونه نقوش به همين مضمون براي اولين بار توسط شكارگران و نگارگران عصر پيش از تاريخ از حدود 20 هزار سال پيش بر ديواره غارها و پناهگاههاي سنگي و صخره ها نقش شده است و به نوعي تا حال حاضر تداوم اين سنت را مي توانيم به اشكال گوناگون در نقاط مختلف نظاره گر باشيم . در پيچ و خم دره دار ساوات در حدود 70 متري نقوش اولي پنجه هاي دست انسان نقش دو انسان كه كاملاً جديد بود نقش شده بودند كه اين نقوش نيز تقليدي بسيار جديد از نقوش اوليه مي باشد و شخصي در حال تيراندازي با كمان و نقش بعدي نشان دهنده انساني است كه چيزي ( شبيه به مشك آب و ... ) را بر روي شانه گذاشته و دست ديگر را به كمر زده است . يكي از نقوش مبهم بود هر چند كه مي بايست اين نقش همزمان با نقوش پنجه هاي دست ايجاد شده باشد . از جمله نقوش ديگري كه در ادامه مسير در دره مذكور مشاهده مي شود ، نقش ني نواز مي باشد . در ادامه مسير در داخل دره بعد از نقش ني زن به آبشار كوچكي مي رسيم . آب جاري در اين دره از ارتفاع حدود دو متري به داخل حوضچه طبيعي كوچكي مي ريزد و در كنار اين آبشار نقش دو انسان ديده مي شود كه اين دو نفر در حالي كه با فاصله از يكديگر ايستاده اند پشت به هم كرده و هر كدام نيز يك دست را به پهلو گرفته و دست ديگر را طرف جلو نگه داشته اند كه يكي از اين دو نفر برهنه ترسيم شده است . هر چند كه مفهوم اين نقش كاملاً مشخص نمي باشد ولي اين نقوش از جمله نقوش بسيار جديد محسوب مي شود . در ادامه مسير در سر پيچ دره بر روي سنگي در ارتفاع حدود دو متري نقش يك انسان برهنه با سري عجيب و مثلثي شكل ديده مي شود كه دستها را كاملاً در امتداد شانه ها باز كرده است . در فاصله كمي از اين تصوير ، نقش ديگري توجه را به خود جلب مي كند و آن نقش يك شتر نر ( لوك ) مي باشد كه قسمت پائين گردن و گلوي خود را كاملاً باز كرده و كوهاني نيز در پشت دارد . اين نقش ( شتر نر – لوك ) و نقش انسان برهنه با سر مثلثي شكل را يك نفر و در يك زمان ايجاد نموده و از نقوش متأخر محسوب مي گردد . در ادامه همين مسير به نوعي با تداوم سنت شكار مواجه شديم و آن گودالي كوچك بود كه صيادي در كف خشك دره با دست كنده بود كه در اين گودال كوچك بتدريج آن جمع شده بوده و پرندگان تشنه همانند حيوانات وحشي در عصر پيش از تاريخ در اين محل جمع مي شدند .

 

سنگ نگاره هاي دره در ونزگ

 

 

درو نزگ يكي ديگر از دره هاي رشته كوههاي سياهان مي باشد كه در فاصله حدود 15 كيلومتري شمال شهر سراوان و سه كيلومتري شرق آبادي مكي در آبادي كوچكي به همين نام واقع شده است . طول اين دره حدود سه كيلومتر است كه حدود دو كيلومتر آن كاملاً ماشين رو مي باشد . در طول همين دره اولين نقشي كه ديده شد ، نقش يك حيوان درنده با گوشهاي كوتاه و پوزه و دمي بلند بود كه احتمالاً مي بايست نقش حيواني همچون سگ يا گرگ باشد . بر روي تخته سنگ ديگري نقشي شبيه به بادام زميني يا كدو تنبل ديده شد كه در اصل اين نقش جز همان نقش اثر پا با كفش مي باشد كه قسمت پنجه و پاشنه پا پهن و گرد و قسمت مياني آن نازك تر نقش شده است . از جمله نقوش ديگري كه به صورت منفرد و پراكنده در طول دره مشاهده شد مي توان به نقوش بز كوهي در طرح هاي شماره 7 و 8 و نقوش انساني همچون طرح شماره نه اشاره كرد كه انساني را با سري گرد و دستهاي باز انحنا دار كه به داخل برگشته با دو پاي عمود ديده مي شود . اما در صخره اي ديگر در فاصله 70 متري آن نقش انسان ديگري ديده مي شود كه كاملاً شبيه نقش انسان در طرح شماره 10 كوه مهرگان مي باشد كه سر را برگردانيده و دستها و پاها كاملاً كشيده و عمود نيستند ، بلكه از قسمت آرنج دست و زانوي پا داراي زاويه 90 درجه مي باشند . در يك صخره ديگر نقشي از شكار وشكارچي حك شده است . طرح شماره 11 صحنه يك نفر را در حالي كه بر پشت اسبي نشسته با تير و كمان و حيواني ( احتمالاً بز ) را هدف گرفته است ، نشان مي دهد . بنظر مي رسد ترسيم و نقش نمودن زمخت و خشن نقش بز را به شكل حيواني همچون گوزن نشان داده است . در يك صحنه نقش يك بز ودر صحنه ديگر نقش يك انسان سوار بر پشت يك اسب ديده مي شود .
بر روي صخره اي به ارتفاع حدود شش متر نقوش محوي ديده شد كه از اين ميان تنها نقش يك بز قابل تشخيص بوده كه نقش دو بز با شخهايي فوق العاده بلند و اغراق آميز نقش شده بود . ( طرح شماره 7و8) بصورتي كه تنها چيزي كه از آنها از آن فاصله ديده مي شد دو جفت شاخ موازي كماني شكل بود . اين نقوش از جمله نقوش داراي اصالت محسوب مي شوند . يكي از نقوش جالب توجه اي كه در اين شكل مبهم بصورت دو يا سه خط موازي و يك دايره بزرگ و علامت بعلاوه و يك دايره كوچك توپر ( نقطه ) بود كه امكان دارد يك سري علائم براي رسانيدن پيام خاصي باشد هر چند كه در اصالت آنها ترديد بسيار است .


1
X