ارامنه رفيع كليساي رفيع در حياط مدرسه اي به همين نام، قرار دارد. اين كليسا در دوره پهلوي اول در اين محوطه كه از ديرباز مجموعه آموزشي وعبادتي ارمنيان اين شهر، بود ساخته شد. كليسا داراي بنايي آجري با طرحي مبتني بر محورهاي چليپايي است و فضاي اصلي آن، به شكل مستطيل و داراي چها ر ستون است. محور اين فضا، شرقي غربي است و در ضلع شرقي آن، محراب كليسا قرار دارد كه با چند پله از هال نماز خانه جدا مي شود. در دو طرف محراب، دو اتاق كوچك قرار دارد. در ضلع غربي كليسا، دري ديده مي شود كه به فضاي زير ناقوس راه مي يابد. اين فضا طرحي هشت گوش دارد. ورودي كليسا به شكل نيم دايره و در ضلع و به قرينه، در ضلع شمالي فضايي شبيه به آن ساخته اند. خانه مستشار(مدرسه ملا خليلا) مقبره دانشمند، فقيه و مفسر دوره صفويه ملا خليل بن غازي قزويني (متوفي١٠٨٩) و سه فرزند وي : سلمان، احمد وابوذر در جوار مدرسه وي قرار دارد. بناي باقي مانده از مدرسه پرشكوه وي كه روزگاري محل حضور دانشمنداني نامي همچون فيض كاشاني، شيخ حر عاملي، ملا رفيعاي واعظ، آقا رضي و... بوده و هم اكنون در اختيار بنياد ايران شناسي شعبه استان قزوين است. خانه بهروزي خانه بهروزي ازجمله بناهاي شيوه معماري خانه سازي قزوين است كه ،با حياط مركزي اصلي و حياط هاي جانبي شكل گرفته و حياط اندروني با تناسبات نيم كشكولي ،دردو جبهه داراي شاه نشين هاي تابستاني و زمستاني ودر دو جبهه ديگر داراي ايوان هاي طاق نمايي است.شاه نشين اصلي خانه از طريق ايواني ستون دار با حياط بيروني نيز ارتباط دارد. خانه در دو طبقه زير زمين وهمكف شكل گرفته و تزيينات آجري لبه بازشوها و ارسي هاي آن ، از جمله تزيينات
دروازه هاي قزوين
دروازه درب كوشك اين دروازه بر خلاف دروازه تهران قديم، تنها دراي يك نما به سوي خارج شهر است. دروازه درب كوشك داراي يك ورودي با قوس نيم دايره و كليل است و در طرفين آن، گلدسته ها و طاق نماهايي ديده مي شود. نماي خارجي اين دروازه داراي كاشيكاري رسمي بندي است. دروازه تهران قديم اين دروازه از آثار دوره قاجاريه است. بناي دروازه آجري و داراي يك سردر اصلي و دو راه ارتباطي در طرفين است. سردر وسط، داراي عرض و ارتفاع بيشتر و قوس تيزه دار است. اين دروازه هشت گلدسته دارد. ورودي اصلي آنها داراي رسمي بندي و كاسه بندي است.
گرمابه هاي تاريخي قزوين
گرمابه قجر ( موزه مردم شناسي) گرمابه قجر از بناهاي دوره صفوي است، كه در حال حاضر به موزه مردم شناسي تبديل شده است. ورودي گرمابه با چند پله به هشتي ساده و سپس با يك گردش به سربينه مي رسد. سربينه بزرگ گرمابه نقشه هشت ضلعي دارد و هر ضلع آن داراي شاه نشين و طاق نما است. حوض بسيار زيبايي نيز در وسط سربينه قرار دارد. مابين سربينه و گرمخانه فضايي وجود دارد، گرمخانه داراي يك فضاي مركزي محدود و تعدادي فضاي جانبي است. تزيينات گرمابه شامل كاشيكاري و طاق هاي رسمي بندي شده است. گرمابه رضوي در كنار مسجدالنبي واقع شده و ورودي آن از راهروي سرپوشيده اختصاصي حد فاصل جلوخان مسجدالنبي و بازار وزير مي باشد.اين گرمابه داراي سربينه اي با تناسب كشيده وبصورت راسته بوده وعلاوه بر گرمخانه داراي استخر چهار حوض نيز بوده است . از ديگر گرمابه قزوين مي توان به سعديه، ميرزا كريم، دودر، آخوند، سردار و حاج محمد تقي نيز اشاره كرد.
گرمابه رضوي ( شاه )
بازار و سراي وزير
بازار و سراي وزير اين سرا رو به روي در شرقي قيصريه قرار دارد هشتي ورودي آن داراي حجره هايي با طاق هاي كاشيكاري است و بر فراز فضاي مركزي ورودي آن گنبدي آجري قرار دارد و يك نور گير به قطر تقريبي يك متر روشنايي آن را تامين مي كند سراي وزير داراي حياطي وسيع است و دور تا دور آن را حجره هايي در دو طبقه فرا گرفته اند اين حجره ها بر روي صفه اي با ارتفاع يك متر از سطح زمين قرار دارند. سراي حاج رضا اين سراي دوره ي قاجاري داراي حياطي بزرگ است و حجره ها و اتاق ها گرداگرد حياط آن در دو طبقه ساخته شده اند ورودي كاروانسرا در سمت غربي آن قرار دارد و با طاق هاي زيبايي كه در بناي آن به كار رفته است به صورت يك تيمچه سر پوشيده به نظر مي رسد. اين سرا از جانب شمال به بازار چه وزير متصل است طاق هاي حجره ها و طاق نماي ايوان آن داراي قوس جناغي و كاشيكاري در زمينه آجري است
كاروانسراهاي تاريخي قزوين
كاروانسراي آوج كاروانسراي آوج در شهر آوج قرار دارد و داراي طرح دو ايواني است شالوده كاروانسرا از سنگ هاي لاشه و قلوه بنا شده و روي آن آجر چيني شده است كاروانسرا از داخل داراي دو ايوان و بيست و چهار ايوانچه است و در پشت اكثر آنها حجره ها واقع شده اند و چهارتاي آنها به شتر خان كاروانسرا راه دارند شتر خان به صورت راهرويي طويل باپوشش طاق و تويزه است و زير هر طاق نماي آن سكويي جهت بار اندازي قرار دارد سراي سعد السلطنه سراي سعدالسلطنه به دستور سعدالسلطنه (متوفي ١٣٢٥ﻫ . ق )حاكم وقت قاجاريه قزوين ساخته شد ارزشمند ترين قسمت اين بنا چهار سوق آن است كه از تقاطع قايم دو راسته ايجاد شده و بر فراز آن گنبدي بزرگ كاشيكاري شده اي قرار دارد چهار طرف گنبد را چهار نيم گنبد با رسمي بندي و نور گير فرا گرفته اند كه فضا را بزرگتر نشان مي دهند سراي سعدالسلطنه با وسعتي نزديك به ٦/٢هكتار يكي از كامل ترين و بزرگ ترين سراهاي تجاري ايران است.
مقابر وآرامگاه هاي قزوين
مقبره شهيد ثالث حاج ملا محمد تقي برغاني معروف به شهيد ثالث از علماي برجسته اي بود كه توسط عوامل فرقه بابيه به شهادت رسيد. اين بنا در طبقه زير زمين و همكف ساخته شده است. طبقه همكف داراي دو فضاي مسجد و مقبره است، مقبره به صورت فضاي مربع شكل با اتاق هاي جنبي است كه گنبدي بر فراز آن قرار دارد. سنگ قبر شهيد ثالث به خط ملك محمد نيز در همين فضا به چشم مي خورد. مقبره احمديه مسجد و مقبره احمديه در خيابان شهدا قرار دارد و معماري آن مربوط به دوره قاجاريه است. احمد غزالي برادر امام محمد غزالي، عارف نامدار قرن پنجم و ششم بوده كه در طي اقامتش در قزوين در اين شهر دار فاني را وداع گفته و پس از فوت، مدفن او به زيارتگاه و خانگاه مريدانش تبديل شد است. آرامگاه حمدالله مستوفي بناي آجري آرامگاه حمد الله مستوفي مورخ شهير عصر ايلخاني متعلق به قرن هشتم ﮬ.ق است اين بناي مربع شكل توسط چهار فيل پوش به هشت ضلعي تبديل شده و روي آن گنبد مخروطي شكلي قرار گرفته است. در داخل بنا كتيبه اي
پل ها وبرج هاي تاريخي قزوين
پل شاه عباسي محمدآباد در مسير جاده قزوين به سمت بوئين زهرا پلي قرار دارد كه در دوره شاه عباس ساخته شده است و فاصله آن تا قزوين 37 كيلومتر است. اين پل داراي سه دهانه است كه دو تاي آنها بزرگتر و داراي عرضي در حدود 5/7 متر است. دهانه هاي سه گانه داراي قوس هاي تيزه دار مي باشند. كمترين عرض پايه ها كه ميان دو قوش واقع شده اند، چهار متر است. برجسته ترين قسمت پل ميان دو قوس بزرگ قرار دارد. قسمتهاي پائين و پايه پل با سنگ و ملاط آهك، و قسمتهاي بالاي آن با آجر ساخته شده است.عرض پل در حدود 70/4 متر و طول آن نزديك به 52 متر است. برجهاي خرقان خرقان در منطقه اي كوهستاني در جنوب غربي قزوين قرار دارد. در اين منطقه، دو آرامگاه از دوره سلجوقي بر جاي مانده است. برج اول هشت ضلعي است و بر هر ضلع آن، طرح هاي متنوع آجري نقش شده است. اين برج داراي گنبدي دو پوش است كه دو پلكان مارپيچ به آن منتهي مي شود. برج دوم با فاصله حدود سي متر از برج اول، از نظر شكل و ابعاد تقريبا هم اندازه برج اول است.اين بنا نيز داراي گنبد دو پوش و يك پلكان منتهي به فضاي بين اين دو پوشش است. برج هاي آرامگاهي خرقان بابيش ازپنچاه طرح آجري،جزء شاهكارهاي آجركاري معماري ايران به شمار مي روند. سلطان ويس بقعه « سلطان ويس» يا « سلطان قيس» درارتفاعات شمالي شهر قزوين قرار دارد. حمدالله مستوفي اين مقبره را متعلق اويس قرني صحابه حضرت اميرالمومنين(ع) مي داند. اين بنا از دو قسمت، مقبره وبناي وابسته به آن ،شكل گرفته است . بناي مقبره هشت ضلعي واز سنگ لاشه با ملات ماسه آهك ساخته شده است .
آب انبار هاي قزوين
آب انبار سردار بزرگ آب انبار سردار بزرگ، بزرگترين آب انبار تك گنبدي ايران است و در خيابان راه آهن قرار دارد. بانيان اين بنا محمد حسن خان و محمد حسين خان سردار از امراي فتحعلي شاه قاجار بودند. آب انبار داراي سر دري رفيع با قوس جناغي است. راه شير آب انبار پنجاه پله سنگي دارد و براي دسترسي به آب بايد دوازده و نيم متر پايين رفت. مخزن آب آن مربع شكل و به ابعاد تقريبي هفده متر است. مصالح به كار رفته در جرزهاي آن شفته آهك با روكش ساروج و قطر آنها در حدود سه متر است. آب انبار سردار كوچك اين آب انبار مقابل مسجد و مدرسه سردار قرار دارد و از بناهاي ساخته شده توسط برادران سردار از امراي فتحعلي شاه قاجار، در سال ١۲۲٩ﮬ . ق است. سر در آب انبار مزين به كاشيكاري و داخل ورودي آن داراي رسمي بندي و كتيبه اي از سنگ مرمر به خط نستعليق است. راه شير آب انبار سي و شش پله دارد. آب انبار حاج كاظم اين آب انبار در سال ١٢٥٦ﮬ .ق بنا و زيباترين آب انبار شهر قزوين محسوب مي شود. آب انبار داراي سر دري زيبا مزين به كاشي و طاق رسمي بندي و كتيبه سنگي است. راه شير آب انبار داراي سي و سه پله، با سقفي با قوس جناقي است. از ويژگي هاي ديگر اين آب انبار وجود دو بادگير به ارتفاع هشت متر با تزيينات كاشيكاري است. آب انبار حكيم اين آب انبار كه باني آن حاج ميرزا آقاي حكيم است داراي سردري زيبا با رسمي بندي است و در كتيبه آن تاريخ ١۲٤٤ﮬ . ق آمده است. راه شير آب انبار سي و پنج پله سنگي دارد، مخزن آب انبار از شفته آهك با روكش ساروج ساخته شده و گنجايش آن در حدود نه صد متر مكعب است. در مقابل سردر اين آب انبار سقاخانه اي هم زمان با آب انبار شكل گرفته است.
آب انبار تاريخي قزوين
آب انبار مسجد جامع آب انبار مسجد جامع در جلو خان مسجد جامع قرار دارد. به گواه كتيبه ورودي آن در زمان سلطنت شاه سليمان صفوي(١١٠٤-١٠٧٧ ﻫ . ق) ساخته شده است. سر در آب انبار داراي طرحي ساده و فاقد هر گونه تزيين است. راه شير آب انبار داراي سي و هفت پله سنگي و مخزن آن گنجايش ۱٨۰۰متر مكعب آب را دارد. جنس ديواره هاي آن از شفته آهك و به قطر ٤۰/۲متر است. آب انبار سردار بزرگ آب انبار سردار بزرگ، بزرگترين آب انبار تك گنبدي ايران است و در خيابان راه آهن قرار دارد. بانيان اين بنا محمد حسن خان و محمد حسين خان سردار از امراي فتحعلي شاه قاجار بودند. آب انبار داراي سر دري رفيع با قوس جناغي است. راه شير آب انبار پنجاه پله سنگي دارد و براي دسترسي به آب بايد دوازده و نيم متر پايين رفت. مخزن آب آن مربع شكل و به ابعاد تقريبي هفده متر است. مصالح به كار رفته در جرزهاي آن شفته آهك با روكش ساروج و قطر آنها در حدود سه متر است. آب انبار سردار كوچك اين آب انبار مقابل مسجد و مدرسه سردار قرار دارد و از بناهاي ساخته شده توسط برادران سردار از امراي فتحعلي شاه قاجار، در سال ١۲۲٩ﮬ . ق است. سر در آب انبار مزين به كاشيكاري و داخل ورودي آن داراي رسمي بندي و كتيبه اي از سنگ مرمر به خط نستعليق است. راه شير آب انبار سي و شش پله دارد. آب انبار حاج كاظم اين آب انبار در سال ١٢٥٦ﮬ .ق بنا و زيباترين آب انبار شهر قزوين محسوب مي شود. آب انبار داراي سر دري زيبا مزين به كاشي و طاق رسمي بندي و كتيبه سنگي است. راه شير آب انبار داراي سي و سه پله، با سقفي با قوس جناقي است. از ويژگي هاي ديگر اين آب انبار وجود دو بادگير به ارتفاع هشت متر با تزيينات كاشيكاري است. آب انبار حكيم اين آب انبار كه باني آن حاج ميرزا آقاي حكيم است داراي سردري زيبا با رسمي بندي است و در كتيبه آن تاريخ ١۲٤٤ﮬ . ق آمده است. راه شير آب انبار سي و پنج پله سنگي دارد، مخزن آب انبار از شفته آهك با روكش ساروج ساخته شده و گنجايش آن در حدود نه صد متر مكعب است. در مقابل سردر اين آب انبار سقاخانه اي هم زمان با آب انبار شكل گرفته است.
مساجد ومدارس قزوين
مسجد و مدرسه صالحيه اين مدرسه در خيابان مولوي قرار دارد و باني آن حاج ملا صالح برغاني از علماي نامي و مجاهدين مبارز قرن سيزدهم ه.ق است. اين بنا داراي سه طبقه است. در پيرامون حياط بيش از پنجاه و پنج حجره و چندين مدرس قرار دارد كه توسط ايوانچه هايي به فضاي حياط مرتبط مي شوند مدرسه همچنين داراي دو حياط فرعي است. مسجد صالحيه در طبقه بالاي مدرسه واقع و فاقد محراب است. مسجد و مدرسه شيخ الاسلام بناي اوليه مسجد و مدرسه شيخ الاسلام مربوط به يكي از امراي تركمانيه به نام "آقاسي" است و حاج ميرزا مسعود شيخ الاسلام در سال١۳۲۱ ه.ق آن را تجديد بنا كرد. سر در مدرسه ساده و با رسمي بندي بيست و چهار است. حياط اصلي مدرسه به شكل هشت ضلعي است و بيش از سي حجره در يك طبقه دور تا دور آن را فرا گرفته است. در ضلع شرقي مقابل ايوان ورودي ايوان ديگري ديده مي شود كه دو ستون در جلو دارد و پشت آن فضاي گنبد داري است. مسجد شيخ الاسلام به صورت شبستاني با ستون هاي سنگي ساخته شده و داراي محراب كاشيكاري شده است. پوشش مسجد طاق و تويزه آجري است. مسجد و مدرسه سردار مسجد و مدرسه سردار توسط حسن خان و حسين خان سردار از امراي فتحعلي شاه قاجار در سال ۱۲۳۱ ه.ق ساخته شده. مدرسه داراي حياط مركزي است و مسجد با سه فضاي گنبد دار و سر دري زيبا و كاشيكاري شده در ضلع جنوبي آن قرار دارد .مدرسه دو طبقه بوده و در طبقه بالا دو حياط كوچك دارد و منظره ارتباط آن ها با حياط اصلي بسيار زيبا است.اين بنا به لحاظ هنري از بناهاي برجسته دوران قاجاريه است و داراي تزيينات كاشي و گره بندي چوبي است. مدرسه علوم ديني التفاتيه مدرسه التفاتيه توسط خواجه التفات در دوره ايلخاني بنا شده .اين مدرسه با بيست و شش حجره و يك مدرس در ضلع جنوبي قرار دارد و حدود سه متر پايين تر از سطح خيابان مي‌باشد. مصالح به كار رفته در جرزها وپوشش هاي آن آجر با ملاط گچ و پوشش سقف تمام حجره ها از نوع طاق آهنگ است.در وسط حياط مدرسه آب انباري قرار دارد مدرسه علوم ديني التفاتيه مدرسه التفاتيه توسط خواجه التفات در دوره ايلخاني بنا شده .اين مدرسه با بيست و شش حجره و يك مدرس در ضلع جنوبي قرار دارد و حدود سه متر پايين تر از سطح خيابان مي‌باشد. مصالح به كار رفته در جرزها وپوشش هاي آن آجر با ملاط گچ و پوشش سقف تمام حجره ها از نوع طاق آهنگ است.در وسط حياط مدرسه آب انباري قرار دارد .
بوستان باراجين
بوستان باراجين ارتفاعات شرقي مشرف بردره رودخانه فصلي ارنزك كه از دو كيلومتري شمال قزوين آغاز مي شود يكي از نقاط خوش آب وهوا وازتفرجگاههاي ديرينه مردم شهراست كه اينك درعرصه اي به وسعت هزار هكتارتوسط شهرداري قزوين آماده سازي شده وپذيراي شهروندان و گردشگران است.براي تكميل اين پروﮋه بزرگ تله كابين،سينماي تابستاني،پيست هاي دوچرخه سواري،موتورسواري،سواركاري،بازيگاه كودك،موزه تاريخ طبيعي،آب نماهاي مختلف وكمپينگ ارزان قيمت براي مسافران پيش بيني شده است.دسترسي آسان،هواي لطيف كوهپايه اي وكوهستاني،اشراف برشهرقزوين وجاده رودبارشهرستان ازويﮊگي هاي قابل توجه بوستان هزارهكتاري باراجين به شمار مي رود