به وبلاگ ايران نگين درخشان كشورهاي قاره آسيا خوش آمديد

تالار عمارت عالي قاپو از الحاقات دوره شاه عباس دوم




به طبقه سوم عمارت عالي قاپو در دوره سلطنت شاه عباس دوم تالاري با 18 ستون از چوب چنار اضافه شده است كه ستونهاي آن با آينه پوشيده مي شده و سقف آن با صفحات بزرگ نقاشي روي آلتهاي چوبي تزيين شده است. با يك نظر به ساختمان اين تالار الحاقي بودن آن به عمارت اصلي واضح مي شود. در وسط اين تالار حوض از مرمر و مس قرار دارد كه داراي فواره هايي بوده و در مراسم مخصوص ، آب از آنها جستن مي كرده است. اصولاً توجه به ساختمان تالارها با حوض و جهش آب از فواره يا شيرهاي سنگي از اختصاصات بناهاي دوره شاه عباس دوم است و اين كيفيت در تالار چهلستون و تالار عمارت آينه خانه كه در دوره سلطنت اين پادشاه به اتمام رسيده بخوبي مشاهده مي شود.


ديوارهاي تالار عمارت عالي قاپو بطوريكه عيان است داراي دو پوشش تزئيناتي مي باشد كه بر روي هم قرار گرفته اند. پوشش زيرين تزئينات عهد شاه عباس دوم است و پوشش بعدي تزئيناتي است كه به ذوق و سليقه شاه سلطان حسين در تالار اين كاخ اضافه شده است. تزئينات نقاشي و اشعاري بخط نستعليق قرمز رنگ بر زمينه گچ سفيد در زير قشري از گچ ديگر كه در اواخر عهد قاجاريه دو پوشش عهد صفوي را مستور نموده بوده است آسيب زياد ديده معذلك در بعضي قسمتها تشخيص اين تزئينات و بعضي خطوط كه در سنوات اخير از زير گچ خارج شده امكان پذير شده است.


كلمات و مصرع هايي از اشعار منقوش بر ديوار عمارت عالي قاپو كه از تعميرات يا اضافات دوره شاه سلطان حسين حكايت مي كند و هنوز قابل خواندن است به شرح زير مي باشد:

(يا الله) .......شهنشاه دين (يا محمد) داور دين پرور ايران زمين (يا علي مدد) ملب درگاه علي فخر شهان (يا الله) حامي دين نبي ....... (يا محمد) آنكه زآب رحمت و خاك بهشت (يا علي مدد) دست قدرت طينت گردون سرشت (يا الله) پايه ايوان قدرش بيحجاب (يا محمد) باشد آن جائيكه سر زد آفتاب (يا علي مدد) منتظم باشد از گردون مآب ( يا الله) ..... ملت همچون آنجناب (يا محمد) ........ (يا علي) شاه دين شاه زمان حسين (يا الله) بن سليمان اين سليمان بارگاه.
اشعار محمد بيك فرصت راجع به ساختمان ايوان عالي قاپو
در سال 1053 هجري شاه عباس دوم به ميرزا تقي الدين محمد وزير اعظم خود دستور داد معماران عاليقدر در عمارت عالي قاپو رو بطرف ميدان نقش جهان تالاري بنا نمايند و روز پنج شنبه بيست و چهارم شهر ذي القعده سال 1053 بناي اين تالار گذاشته شد و در عرض اندك مدتي به اتمام رسيد. شاعري موسوم به محمدي بيك متخلص به فرصت كه توپچي سركار شاهي بود در تاريخ بناي تالار اشعاري را سروده است.


الواحي از كاشي بر جبهه شرقي عمارت عالي قاپو از تعميرات دوره ناصرالدين شاه قاجار
چهار جانب عمارت عالي قاپو در دوران پادشاهي شاه عباس اول و شاه عباس دوم با كاشي هاي خشتي خوش نقش تزيين شده بوده كه توأم با درها و پنجره هاي نفيس آن منظره اي بس جالب به اين عمارت تاريخي مي داده است و موجب نهايت تأسف است كه ازآن همه در و پنجره فقط يك پنجره در طبقه سوم عمارت بر جاي مانده و بقيه آنها به تاراج رفته است.در دوره سلطنت ناصرالدين شاه قاجار كه مختصر توجهي نسبت به تعمير بعضي بناهاي تاريخي اصفهان شده در عمارت عالي قاپو هم ظاهرا كارهايي صورت گرفته كه به طور حتم تعويض طره هاي فوقاني عمارت يكي از آن جمله كارهاست و به اين مناسبت بجاي كاشي هاي خشتي گل و برگ عهد صفويه بر جبهه بالاي سردر ورودي فعلي كاشي هاي ديگري كه در بين آنها سه لوح خط نيز جاي داده شده قرار داده اند. عبارات اين سه لوح اشعاري است كه شاعري به نام كفاش سروده و ضمن تعميرات سال 1274 هجري قمري به خط نستعليق سفيد در هم بر زمينه لاجوردي به جاي كاشي هاي عهد صفويه نصب شده است.


عبارات و اشعار لوح وسط اين كاشي كاري به شرح زير است:

هوالله

ناصرالدين شاه قاجار

در زمان ناصرالدين شاه قيصر پاسبان شد زتعمير علي قاپي جهان رشگ جهان
باده دولت بجامش تا درآيد آفتاب سكه شاهي بنامش تا بگردد آسمان

السلطان بن السلطان

1274
لوح سمت راست:

دلا تاريخ تعمير علي قاپي است اين انشاء كه شد از ناصرالدين شاه اين نيكو بنا احيا

ناظمه كفاش
لوح سمت چپ :


تا علي در عالم امكان ولي الله باد صدر اعظم در پناه ناصرالدين شاه باد

1

آتشگاه ((اصفهان ))

آتشگاه
آثار بر جاي مانده روي قله كوه منفرد آتشگاه در مغرب اصفهان كه مشرف به جاده اصفهان نجف آباد است و از خشت هاي ضخيم كه به وسيله ملاط رس و قطعات ني به يكديگر متصل شده اند تشكيل شده و به احتمال قوي اساس و بنياد يك معبد ايراني (آتشكده) از دوران ساسانيان است كه بعداً در دوره هاي اسلامي آثار ديگري بر آن افزوده شده و چون در معرض تاثير عوامل جوي قرار داشته و هيچگاه نسبت به تعمير و ترميم آن توجهي نبوده تدريجاً در اثر فرسايش آب باران و تاثير ساير عوامل جوي رو به ويراني و انهدام گذاشته است. معذلك هنوز از قديمي ترين نقاط تاريخي جالب و تماشايي شهر اصفهان است.

اين تپه از جنس سنگ‌هاي رسوبي است. تراز پاييني آن در ارتفاع ۱۶۱۰ متر از سطح دريا (حدود ۵۰ متر بالاتر از تراز مركز شهر اصفهان) و فراز آن در ارتفاع ۱۷۱۵ متري از سطح دريا واقع شده‌است. اين تپه از نظر زمين‌شناسي در دوره كرتاسه تشكيل شده است. نامگذاري اين كوه به آتشگاه، كه آثار بر جاي مانده قله آن امروز به طور دقيق بر ما معلوم نيست كه در چه زماني ساخته شده ، خود دليل روشني است بر اينكه يقيناً روزگاري از كانون ساختمان هاي روي اين كوه شراره هاي آتش جاويداني شعله ور بوده و در محل ويرانه هاي بر جاي مانده فعلي كه در آن روزگاران بناي مخصوص و جالبي بوده مراسمي مذهبي برگزار مي شده است.

 

بافتِ ساختماني اين مجموعه از لايه‌هاي خشتي است. خشت هايي كه ويرانه هاي فعلي را تشكيل مي دهد از لحاظ اندازه بسيار قابل توجه است و شايد در ساير آثار باستاني كمتر خشت خام بدين بزرگي ديده شود. خشت هايي كه باقي مانده اند داراي طول و عرض چهل سانتي متر و قطر چهارده سانتي متر هستند. ميانِ دو رديف خشت را هم يك لايه نازكِ نِي كه از رودخانه آورده مي شده قرار مي‌دادند تا بر استحكامِ آن بيفزايند. پايه‌هاي بزرگ و خشتي بنا تقريبا از ميانه تپه آتشگاه آغاز مي شوند و در بالا به ستونهايي محكم و قابلِ اعتماد تبديل مي شدند كه در گذشته اتاقهايي نيز بر روي آنها قرار داشته ‌است. در برخي جاها نيز بقايايي از راه پله‌هايي منظم و كنده شده در دلِ سنگ به چشم مي خورد كه تا بالا ادامه داشته ‌است اما امروزه از ميان رفته‌اند. در بالاي تپه بنايي گِرد ساخته شده كه مي‌توان آنرا نقطه نهايي معماري اين بنا معرفي كرد. بر روي تپه، هيچ بنايي بلندتر از آن ساخته نشده ‌است. اين اتاق داراي هشت گوشه ‌است و در هر گوشه يك پنجره هم رو به بيرون دارد. گفته مي شود موبدانِ زرتشتي، آتشِ مقدس را در درونِ اين اتاق قرار مي داده‌اند.

 

اين مجموعه داراي اتاقها و ساختمانهايي در چهار جهتِ تپه بوده كه تا زيرِ اتاقكِ آتشگاه ادامه مي‌يافته اند و البته اكنون تنها سازه‌هاي بخشِ شمالي و بخشي از قسمتِ شرقي سالم مانده‌اند و به‌نظر مي‌رسد مربوط به بازسازي اين بنا در دوره پهلوي باشند. بر روي برخي از خشت‌هاي بكار رفته در سازه‌هاي بخشِ شمالي مي‌توان عددِ ۱۳۵۲ را ديد كه در قالبِ خشت‌ها تعبيه شده‌است.

محل امروزي آتشگاه در مغرب شهر اصفهان ناحيه اي از بلوك ماربين و مشرف به بستر رودخانه زاينده رود است. از مورخين و جغرافيا نويسان قديم ابن خرداذبه و مسعودي راجع به آتشگاه اصفهان مطالبي نوشته اند از آن جمله ابن خرداذبه مي گويد: "در قريه مارابين قلعه اي از بناهاي طهمورث موجود است و در آن آتشكده ايست" و اين قول حاكي از آن است كه در زمان اين مورخ هم اين معبد خيلي قديمي تصور مي شده است. حمزه اصفهاني در ذكر پادشاهي كي اردشير مي نويسد كه وي در اصفهان در يم روز سه آتشكده بنا كرد: آتشكده شهر اردشير در جانب قلعه مارين كه اين آتشكده با محل فعلي آتشگاه كه در بلوك ماربين واقع است تطبيق مي كند. دوم آتشكده ذروان اردشير در قريه دارك از رستاق خوار و آتشكده مهر اردشير در قريه اردستان.

ابن حوقل از جغرافيا نويسان مشهور قرن چهارم هجري در وصف آتشگاه اصفهان در كتاب معروف خود صوره الارض چنين مي نويسد :

"ماربين در مغرب اصفهان واقع شده. مي گويند خراج آن يكصد هزار درهم است. يخ عمده شهر و اطراف آن از اين بخش بدست مي آيد زيرا كه كارگران متخصص دارد... در اين بخش تل بزرگي است مانند كوه كه بر روي آن قلعه اي بنا شده و بر آن آتشكده ايست كه مي گويند آتش آن از آتشهاي ازلي قديم است. مراقبين اين آتش و دربانان آن از زرتشتيها مي باشند كه همه ثروتمند و متمولند زيرا كه شراب مي اندازند و آنرا نگه مي دارند كه كهنه شود و چون شراب آنها خيلي خوب است از اطراف نزد آنها مي آيند و از آنها خريداري مي كنند و در نتيجه سود سرشاري عايد آنها مي گردد."

 

مافروخي مورخ اصفهاني قرن پنجم در رساله محاسن اصفهان در ذكر تفرجگاه هاي معروف اصفهان از ماربين و آتشگاه به شرح زير نام مي برد:

"نخست حصن ماربين كه معروف است به آتشكده و الحق آيت بر هر ورقي از رياحين آن نزهتگاه مسطور:

ماربيني كه نسخه ارمست آفتاب اندرو درم درمست"

مافروخي در جاي ديگري از كتاب خود در فصلي كه از بزرگان اصفهان نام مي برد از بناي آتشگاه بنام دز ماربين نام برده است و باني آنرا مهر يزدان، ملكي از ملوك طوايف ناحيه النجان اصفهان معرفي مي كند و مي نويسد:

"دز را بر بالاي قلعه ماربين او بنياد نهاد."

از مورخين و سياحان غربي ويليام جكسن در كتاب خود ايران در گذشته و حال راجع به آتشگاه اصفهان چنين نوشته است:

"اعم از اينكه ما تاريخ اصل اين معبد را از دوره هخامنشي بدانيم يا ساختمانهاي فعلي را از دوره ساساني پنداريم اطلاعات ما را درباره اين معبد و محل آن حداقل تا پانزده قرن قبل از اين پيش مي برد. در عصر كنوني كافي است كه بدانيم آتش مقدس براي قرنها بر آن محل روشن بوده و آينده قضاوت خواهد كرد كه اين معبد به كداميك از مقدسات مذهب زرتشت مربوط بوده است."

همچنين صادق هدايت در كتاب اصفهان نصف جهان درباره آن چنين نوشته‌ است: «كوه آتشگاه، روز آباديش، شكوه مخصوص داشته است. اين پرستشگاه مانند مسجد و كليسا دورش ديوار نداشته و چيزي را از كسي نمي پوشانيده. مانند آتش؛ سره و پاكيزه بوده. همان آتش جاودان نماينده پاكيزگي و زيبايي كه به سوي آسمان زبانه مي كشيده و در شب‌هاي تار، از دور، دل‌هاي افسرده را قوت مي‌داده و از نزديك، با پيچ و خم دلربا، با روان انسان گفتگو مي كرده

1

تاريخچه كاشان

تاريخچه كاشان

كاشان، قديميترين شهر جهان، زيستگاه بشريت از دست كم هزاره چهارم قبل از ميلاد مسيح مي باشد كه در تپه هاي سيلك با تمدن جالب توجهي مي زيسته اند. هر آنچه از تاريخ كاشان هويدا ست، نوشته هايي است كه بعد از دوره سلجوقي موجود مي باشد. تا قبل از اين دوره داشته هاي بشريت، افسانه هاييست كه در مورد اين قديميترين شهر جهان به تحرير درآمده است. داستان اول در رابطه با سه ايراني زردشتي به نامهاي سه مغ، سه مجوس، سه شاه و يا سه فرزانه ايست كه از كاشان به سوي عيسي رهسپار شده تا براي ارج نهادن به او و براي زادروزش، زر، مر و كندر به ارمغان ببرند. داستان ديگر در مورد ابوموسي اشعري حاكم وقت بصره است كه شهر كاشان را در قرن هفتم پس ازميلاد مسيح فتح كرد.

در حمله اعراب به اين شهر هنگامي كه وي ديوارهاي شهر را غير قابل تسخير يافت، كژدمهايي كه توسط سربازانش از صحراهاي اطراف جمع آوري شده بود را ازروي  ديوارها به درون شهر ريخت تا توسط نبوغي اهريمني شهر كاشان را به تسخير خود درآورد. تخريب چندباره كاشان در جنگهاي مختلف باعث شد تا اين شهر در دوره سلجوقيان مرمت و بازسازي شود. در اين دوره فرش، ظروف سفالي و كاشي كاشان نيز آوازه جهاني پيدا كرد. به علاوه، زمين لرزه هاي مهيب سال 1192 هـ.ق. در دوره سلطنت كريم خان زند وسال 1260 هـ.ق. خرابيهاي بسياري را كاشان به جاي نهاده وعمده ترين آثار مهم تاريخي را تخريب نموده است. از طرف ديگر عناد وخصومت بعضي سلاطين قاجار با كاشان و همچنين طغيان ياغيان و آشوبگران محلي باعث گرديد كه اين شهر، دردوره قاجاريه با ركود مواجه شود. شهرودياركاشان به شهادت كاوشهاي باستان شناسي ازديربازمهد قديمي ترين تمدنهاي بشري بوده و بعدها نيز به واسطه سوابق درخشان، نظام اجتماعي، حسن اداره امور، پاكيزگي وآراستگي شهري، بناهاي با شكوه و مجلل و صنايع مهم و مشهورعروس شهرهاي ايران نام گرفته ودرسيرتكاملي فرهنگ وهنرايران تاثيربسزايي داشته است. از شواهد تاريخي و گواه بر اين ادعا، شيفتگي شاه عباس صفوي به اين مرغزار كويري است كه جهت دفن پيكرش پس از مرگ، كاشان را به اصفهان ترجيح داد.

 

 

  خانه تاريخي طباطبايي

 

 خانه تاريخي طباطبايي         

 

قاشان، كاسرود كاهفشان  كاسان و چهل حصاران نيز از جمله اسامي قديم كاشان است. به گفته برخي ازنويسندگان دوره هاي اسلامي بناي شهر كاشان به دستور زبيده خاتون-همسرهارون الرشيد- انجام گرفته وچون براي تعيين حصار شهر جاي آن را «كاه فشاني» كرده اند ازآن جهت كاهفشان ناميده شد كه تدريجا" به كاشان مبدل گرديد. با توجه به تحقيقات اخيرباستان شناسان كه در تپه هاي سيلك انجام گرفته مي توان در نظر گرفت كه كاسان وكاشان ماخوذ ازنام قبايل كاسو وكاشوهاي معاصر دوران سلطنت حمورابي بوده است.

 

قلعه‌ تاريخي هنجن (روستاي ابيانه)

 

موقعيت جغرافيايي و جوي

شهر كاشان، با جمعيتي در حدود ۳۲۰۰۰۰ نفر و ۹۳۵ متر ارتفاع از سطح دريا (طول جغرافيائي ۵۱ درجه و ۲۷ دقيقه وعرض جغرافيائي ۳۳ درجه و ۵۹ دقيقه) از شمال به كويرمركزي ايران وشهرستان قم، از جنوب به شهرستان هاي نطنز، برخواروميمه، ازمشرق به دشت كوير وازمغرب به شهرستان محلات محدود مي شود و بدليل وجود ارتفاعات، داراي دو نوع آب وهواي  نسبتا" معتدل درنواحي كوهستاني وهواي گرم وخشك در مناطق كويري مي باشد.

مراكز تاريخي و باستاني

در گذرگاه تمدن تو در توي باستاني ايران، در تقاطع مسيرهاي شمالي و جنوبي، شرقي و غربي، بوي معطر خاك، هر كسي را به سوي كاشان مي كشاند تا از هزار توي خود تمدن و فرهنگ ايران زمين و هنر معماران اين شهر را به رخ او بكشد. دراين قسمت مراكزتاريخي، باستاني و طبيعي شهرستان كاشان ارايه شده است تا به گزيده اي از اين مراكز گردشگري پرداخته شود.

 

بزرگ آثار باستاني

تپه هاي سيلك

باغ  و كاخ تاريخي فين

روستاي ابيانه

بازار كاشان

آتشكده نياسر

مدرسه آقا بزرگ كاشان

ديوارهاي قديمي شهر

حمام سلطان مير احمد

حمام عبدالرزاق خان

حمام مجموعه اردهال

كاروان سراي سن سن كاشان

كاروان سراي مرنجاب

خانه تاريخي بروجردي

خانه تاريخي طباطبايي

خانه تاريخي عامري

خانه تاريخي عباسي

مسجد سلطانيه

آرامگاه سهراب سپهري

آرامگاه بابا افضل كاشاني

آرامگاه محتشم كاشاني

آرامگاه فيض كاشان

جاذبه هاي طبيعي

آب سرخ فريزهند

غار نياسر كاشان

 آبشار نياسر

قمصر كاشان

اماكن زيارتي و مذهبي

مسجد ميرعماد

امام زاده حبيب ابن موسي

امامزاده عيسي و يحيي

بقعه ابولؤلؤ ( باباشجاع الدين )

شاهزاده ابراهيم

تپه هاي سيلك (Sialk)

هنگاميكه نام فين كاشان به گوش مي خورد، شايد اولين اسمي كه در ذهن نقش مي بندد، باغ فين كاشان و حمام فين، قتلگاه امير كبير ايران در عهد قجاريه باشد. شايد كمتر كسي به سكوت  پرمعناي روستاي فين انديشيده باشد.  در 4 كيلومتري جاده فين در جنوب غربي كاشان، وقتي گوش بر زمين مي نهيد، سفر به ۴۵۰۰ سال قبل از ميلاد را آغاز ميكنيد، سفري به ژرفاي ايرانيت. زمانيكه اقوامي با تمدن مي زيسته اند كه وسايل كار آنها را بيشتر سنگ و استخوان تشكيل مي داده است. گاهي اين سكوت نيز معناي تلخ به فراموشي سپرده شدن تمدن پارسي را به همراه دارد!

بيا تا بقا را مهيا شويم      كه آنجا بس ناخوش و بينواست       (ناصر خسرو)

ظاهراً در ۵۵۰۰ سال پيش، اين اقوام بر اثر ارتباط با مدنيت شوش، نگارش خط را فراگرفته اند و لوحه هاي گلي فراواني با قديمي ترين نوع اين خط، در سيلك به يادگار گذاشته اند. تمدن اقوام تپه هاي سيلك در ۲۵۰۰ سال پيش، مغلوب تمدن آريايي گرديد كه آثار آنها در طبقات مختلف حفاري از قبيل ظروف لوله دار بلند با نقش اسب، خورشيد، اسلحه آهني، شمشير و نيزه هاي بلند كشف شده است كه بيشتر آنها به موزه ملي ايران واقع در تهران و بعضي به موزه لوور در پاريس انتقال داده شده است. زيگورات ،معبد هرمي منسوب به تمدن بين النهريني، كه در بلندترين قسمت سيلك نمايان است از شكوه بي پايان اين بناي باستاني پرده برداري مي كند.

تپه هاي سيلك در بين مسير شهر كاشان و باغ فين واقع شده است كه از ۷.۳۰  صبح تا غروب آفتاب براي بازديدكنندگان مهيا مي باشد.

1

ديدار از حمام عليقلي آقاي اصفهان

در گذشته، خانه‌ها فاقد حمام خصوصي بود و از اين رو همه مردم به حمام‌هاي عمومي مي‌رفتند. براي مثال از 600 خانه تاريخي موجود در شهر كاشان فقط يك خانه يعني خانه بسيار اشرافي عامري‌ها داراي حمام خصوصي است. در عوض، كاشان در گذشته داراي حمام‌هاي عمومي زيادي بوده است كه بسياري از سياحان اروپايي وصفشان را در سفرنامه‌هاي خود آورده‌اند و از شكوه و زيبايي‌شان سخن گفته‌اند. شهرهاي تاريخي ديگر نيز به همين ترتيب داراي حمام‌هاي زيادي بوده‌اند كه بخش عمده‌اي از آنها از ميان رفته‌اند و مابقي كه مانده‌اند، عموماً به حال خود رها شده‌اند. برخي نيز كه معروفيت بيشتري داشته‌اند مانند حمام گنجعليخان كرمان، حمام وكيل شيراز و حمام ميراحمد كاشان به صورت موزه‌اي نگهداري مي‌شوند.

1

حمام عليقلي آقا و افسانه‌هايش

از جمله حمام‌هاي جالب ايران كه كمتر نيز شناخته شده، حمام عليقلي آقا در شهر اصفهان و در محله‌اي به همين نام است. علي قلي آقا از درباريان دوره شاه سليمان و شاه سلطان حسين صفوي (و بنا به گفته‌اي از خواجگان حرم) بود. او در محله‌اي كه به نام خودش خوانده مي‌شود، مسجد، حمام و بازارچه‌اي را بنا نهاد و براي استفاده مردم وقف كرد.
در اين باره يك روايت عاميانه بين اصفهانيان وجود دارد كه مي‌گويد: در زمان عليقلي آقا، پيرمرد فقير و نابينايي در اين محله بود كه روي سكوي بقعه شيخ ابومسعود رازي از عرفاي سده نهم هجري مي‌نشست و روزها را به سرمي آورد. مردم محل توجهي به اين پيرمرد نداشتند و او را به چيزي نمي‌گرفتند. تا اين كه عليقلي آقا به سفر حج رفت و در آن جا پيرمرد را در حال طواف به دور كعبه ديد. وقتي به اصفهان بازگشت، پيرمرد را به حضور طلبيده و از او پرسيد كه چگونه با فقري كه دارد به سفر حج رفته است. اما پيرمرد پاسخ گفت كه هيچ گاه به زيارت كعبه نرفته و در زمان سفر عليقلي آقا در اصفهان بوده. تحقيق از اهل محل نيز نشان داد كه پيرمرد راست مي‌گويد و هرگز پايش را از اصفهان بيرون نگذاشته.

1

اصفهان:

 محله‌هاي كهن جلفا.
از چهارمحال و بختياري تا اصفهان راه درازي نيست. اصفهان البته نيازي به تعريف ندارد. اين همان شهري است كه روزگاري آندره مالرو آن را در كنار پاريس و فلورانس جزو زيباترين شهر‌هاي جهان خواند. به گردشگري توصيه مي‌كنم در اصفهان فقط به ديدار آثار تاريخي آن قانع نشويد و حتما به محله‌هاي قديمي اش مانند جلفا هم سرك بكشيد.

1

پناهگاه موته

نوع بنا : طبيعي

منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ موته‌ با ويژگي‌هاي‌ طبيعي‌ و غناي‌ گياهي‌ و جانوري‌‏‎ خاص‌ خود ، در ميان‌ مناطق‌ تحت‌ مديريت‌ سازمان‌ حفاظت‌ محيط زيست‌ ، يكي در اين‌ منطقه‌ ،‏‎از بهترين‌ زيستگاه‌هاي‌ حفاظت‌ شده‌ آهو به‌ شمارمي‌رود‏‎ علي‌رغم‌ پايين‌ بودن‌ نزولات‌ جوي‌ و به‌ تبع‌ آن‌ كمبود ميزان‌ آبهاي‌ سطحي‌ و‏‎ زيرزميني‌ كه‌ آن‌ را در رده‌ اكوسيستم‌هاي‌ خشك‌ و بياباني‌ قرار داده‌ ، پوشش‌ زنده‌‏‎ .بسيار غني‌ و وضعيت‌ نسبتا متعادلي‌ دارد‏‎ زيست‌هاي‌ اين‌ منطقه‌ در واقع‌ اساسي‌ترين‌ حلقه‌ زنجيره‌ غذايي‌ و منشا حيات‌‏‎ كوهستان‌ها و ارتفاعات‌ و دشت‌هاي‌ هموار ، با وجود‏‎.‎سيستم‌ به‌ شمار مي‌آيند‏‎ انواع‌ مختلف‌ و تراكم‌ نسبتا مناسب ، زيستگاه‌هاي‌ بسيار ارزشمندي‌ را براي‌‏‎ .گونه‌هاي‌ مختلف‌ جانوري‌ فراهم‌ آورده‌اند‏‎ منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ موته‌ در مركز ايران‌ واقع‌ شده‌ و به‌ ويژه‌ از نظر گياهان‌ منحصر‏‎ بفرد ، زيستگاه‌هاي‌ مناسب براي‌ آهوها ، و شرايط موافق‌ براي‌ تكثير آهو ، يكي‌ از‏‎ منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ موته‌ دو‏‎.‎پرارزش‌ترين‌ مناطق‌ حفاظت‌ شده‌ ايران‌ است‌‏‎ يكي‌ قسمت‌ جلگه‌ها و همواري‌ها ، كه‌ محل‌ زيست‌‏‎:‎قسمت‌ مختلف‌ دارد‏‎ .آهوست‌ ، و ديگري‌ بخش‌ كوهستاني‌ ، محل‌ زيست‌ قوچ‌ و ميش‌ و بز‏سياه‌ و‏‎ گربه‌ پلنگي‌ بزرگ‌ ، گربه‌ خاكستري‌‏‎:‎ساير پستاندارن‌ منطقه‌ عبارتند از‏‎ ،‏‎ گربه‌ سياه‌ و بزرگ‌ ، روباه‌سياه‌ ، روباه‌ زرد و سياه‌ ، روباه‌ سفيد‏‎.‏‎ همچنين‌ نوعي‌‏‎.‎گرگ‌ سياه‌ ، گرگ‌ خاكستري‌ ، گوركن‌ خاكستري‌ ، خارپشت‌ سياه‌‏‎ .سنجاب نيز ديده‌ شده‌ است‌‏‎ ‏‎ پرندگان‌ منطقه‌‏‎ منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ موته‌ ، به‌ دليل‌ وجود كوه‌ها ، دشت‌هاي‌ استپي‌ و نيمه‌‏‎ كويري‌ ، شوره‌زارها ، جنگل‌هاي‌ درخت‌ گز ، و چشمه‌هاي‌ زياد ، به‌ نظر بايد‏‎ پرندگان‌ متنوعي‌ داشته‌ باشد ، ولي‌ به‌ سبب تابستان‌هاي‌ گرم‌ و خشك‌ و زمستان‌‏‎ بسيار سرد آن‌ ، امكان‌ زيست‌ پرندگان‌ در اين‌ منطقه‌ بسيار كم‌ است‌ ، لذا فقط بعضي‌‏‎ .پرندگان‌ مهاجر در مسير مهاجرت‌ خود در اين‌ منطقه‌ توقف‌ كوتاهي‌ مي‌كنند‏‎كوهستانهاي‌ منطقه‌ امن‌ ، به‌ علت‌ نبود تردد دام‌ و رفت‌ و آمد مردم‌ روستاها ، ‏‎ بسيار خلوت‌ و آرام‌ بوده‌ و پوشش‌ گياهي‌ انبوهي‌ از نوع‌ گياهان‌ دانه‌دار دارند ، لذا‏ بهترين‌ محيط براي‌ پرندگان‌ بشمار مي‌روند‏‎ از پرندگان‌ مهاجرمنطقه‌ مي‌توان‌ از پليكانها ، غازها ، انواع‌ اردكها و مرغابي‌ها‏‎ نام‌برد كه‌ اين‌ پرندگان‌ هنگام‌ مهاجرت‌ زمستانه‌ و بهاره‌ خود در مسير حركتشان‌‏‎ .مدتي‌ در منطقه‌ به‌ خصوص‌ اطراف‌ رودخانه‌ شور رباط ترك‌ ، توقف‌ مي‌كنند‏‎ پوشش‌ گياهي‌ منطقه‌‏‎ منطقه‌ موته‌ به‌ دليل‌ وسعت‌ زياد و وجود خاكهاي‌ گوناگون‌ و ارتفاع‌ زياد و آب‏‎ و هواي‌ متغير خود ، گياهان‌ فراواني‌ دارد ، به‌ طوري‌ كه‌ حدود 700 گونه‌ گياه‌‏‎ بعضي‌‏‎.‎شناسايي‌ شده‌ كه‌ حدود 270 گونه‌ از آنها گياهان‌ دارويي‌ مي‌باشد‏‎ از گياهان‌اين‌ منطقه‌ در ساير نقاط ايران‌ ديده‌ نمي‌شود و جز گياهان‌ نادر‏‎ ايران‌اند ، اما به‌ علت‌ عدم‌ حفاظت‌ كافي‌ و كم‌ توجهي‌ ، در حال‌ انقراض‌‏‎ از نظرتقسيمات‌ كلي‌ گسترش‌ گياهي‌ ، قسمت‌ اعظم‌ منطقه‌‏‎‎و نابودي‌اند‏‎ حفاظت‌ شده‌ موته‌ ، به‌خصوص‌ جلگه‌ها و ارتفاعات‌ پايين‌ آن‌ جز جامعه‌ استپي‌‏‎ محسوب مي‌شود كه‌ در داخل‌ اين‌ جامعه‌ اجتماع‌‏‎Artemisia-Astragalus .نباتي‌شور و نمكزار به‌ طور پراكنده‌ به‌ چشم‌ مي‌خورد‏‎ :پوشش‌ نباتي‌ منطقه‌ به‌ ترتيب طبقه‌بندي‌ زير مورد مطالعه‌ قرار گرفت‌‏‎ به‌ طور كلي‌ در منطقه‌ اثري‌ از هيچگونه‌ درخت‌‏‎:‎ درخت‌ و درختچه‌‏‎ جنگلي‌ نيست‌ ولي‌ سه‌ ناحيه‌ در داخل‌ منطقه‌ ، درختچه‌هاي‌ گز دارند كه‌ جنگلهاي‌‏‎ در منطقه‌ تعدادي‌ از‏‎.كوچكي‌ از درختچه‌هاي‌ گز و اشك‌ تشكيل‌ مي‌دهند‏‎ :درختچه‌ها به‌ طور پراكنده‌ در كوهستان‌ها و همواري‌ها قرار دارند ، از جمله‌‏‎ اكثر اين‌ درختان‌ و درختچه‌ها در ارتفاعات‌ به‌ صورت‌ پراكنده‌ به‌ چشم‌‏‎ هستند كه‌ در‏‎Amygdalus مي‌خورند و بيشترشان‌ باقي‌ مانده‌ جامعه‌ كليماكس‌‏‎ .گذشته‌ قسمتي‌ از ارتفاعات‌ منطقه‌ را مي‌پوشانده‌ است‌‏‎ گونه‌هاي‌ بوته‌اي‌ عبارتند از‏‎:‎ بوته‌ها‏‎گونه‌هاي‌ پهن‌ برگ‌ مهم‌ اعم‌ از يك‌‏‎:‎(فوربها‏‎) گياهان‌ علفي‌ پهن‌ برگ‎‎‏‏3‏‎ ساله‌ و چند ساله‌.
آدرس :شمال اصفهان - شمال غربي شهرستان ميمه – جنوب غربي شهرستان دليجان

1

مسجد جامع اصفهان

نوع بنا : زيارتي

قدمت : سلجوقيان ( 429- 590ه ق)

( تاريخ ميلادي : 1038-1194 م )

قديميترين بناي تاريخي اصفهان را بايد مسجد جمعه يا مسجد جامع اصفهان تلقي كرد. سيماي فعلي مسجد عمدتاً مربوط به اقدامات دوره سلجوقي است اما تعميرات و الحاقات آن به دورانهاي بعد به خصوص عصر صفويان مربوط مي شود . اما در كاوش هاي باستان شناسي مراحل قبل از سلجوقي هم به دست آمده كه به دوران آل بويه و قرن سوم هجري باز مي گردد. در همين كاوش ها آثار قبل از اسلام نيز كشف شده است. مسجد داراي وروديهاي متعدد است كه هر يك فضاي مسجد را به بخشهايي از بافت پيرامون آن مربوط مي كند اين وروديها همه در يك زمان ساخته نشده اند و هر يك در مقطعي از تاريخ و در ارتباط با ساختمان درون و بيرون بنا به وجود آمده اند. گذرها و معابري كه در گرداگرد مسجد وجود دارند بيانگر ارتباط گسترده اي است كه مسجد با بافت قديم شهر دارد.مسجد جامع اصفهان با نقشه چهار ايواني بنا شده و از آنجا كه ابداعات هنري و معماري 15 قرن دوران اسلامي را در خود گرد آورده است يكي از بهترين آثاري به شمار مي رود كه در دنياي امروز شهرت دارد. با توجه به منابع و مآخذ مختلف اين نكته مشخص مي شود كه مسجد جامع در طول زمان به سبب آتش سوزي و جنگ هاي متعدد و نا آرامي هاي دوران هاي مختلف آسيب فراوان ديده و دوباره بازسازي و مرمت شده است. چهار ايوان اطراف ميدان مشخص كننده شيوه مسجد سازي ايرانيان است كه پس از احداث آن در ساير مساجد نيز رواج يافته است. اين ايوان ها كه به نامهاي صفه صاحب در جنوب صفه درويش در شمال صفه استاد در مغرب صفه شاگرد در مشرق ناميده مي شوند با تزئينات مقرنس سازي و كاربندي يكي از فنون بسيار جالب معماري ايران را بيان مي دارد. نماي داخلي صحن مسجد و كاشيكاري هاي آن مربوط به قرن نهم هجري است كه احتمالاً مناره ها نيز مربوط به همين زمان مي باشند . به طوركلي بناي كنوني مسجد جامع اصفهان شامل بخشهاي زير مي باشد: - شبستان مسجد : اين شبستان كه بر ستون هاي مدور استوار است كه با گچبريهاي بسيار زيبا تزئين شده است. اين قسمت مربوط به عصر ديلميان است. - گنبد و چهل ستونهاي اطراف آن كه در ايوان جنوبي مسجد واقع شده و در فاصله سالهاي 465 تا 485 هجري قمري بنا شده است. اين گنبد در زمان سلطنت ملكشاه سلجوقي و وزارت خواجه نظام الملك ساخته شده از نمونه هاي نادر ساختمان هاي عصر سلجوقي است. ايواني كه در جلوي اين گنبد آجري واقع شده در اوائل قرن ششم هجري بنا گرديده و سقف آن از مقرنس هاي درشت تركيب شده است. اين گنبد داراي زيباترين طرحهاي تزئيني ساخته شده از آجر و گچ ميباشد. گنبدي كه در بخش شمالي حياط مسجد واقع شده و قرينه گنبد خواجه نظام الملك است در سال 481 بنا گرديده است. احداث اين گنبد را به ابوالغنائم تاج الملك يكي ديگر از وزراي عصر سلجوقي نسبت مي دهند. - ايوان معروف به صفه صاحب كه در دوران سلجوقي ساخته شده و تزئينات آن مربوط به عصر قراقويونلو و صفوي است. در اين قسمت كتيبه هائي از دورانهاي مختلف از جمله صفويان به چشم مي خورد. - ايوان غربي معروف به صفه استاد كه در عصر سلجوقي بنا شده و در دوره صفويان با كاشيكاري تزئين شده است . در اين صفه علاوه بر خطوط ثلث و نستعليق كه به تاريخ 1112 هجري قمري و در زمان سلطنت شاه سلطان حسين كتابت شده عباراتي به خط بنائي بسيار زيبا و با امضاء محمد امين اصفهاني نوشته شده است. با مطالعه اين عبارات و دقت در خطوط بنائي اين ابيات بسيار زيبا مشخص مي گردد.چون نامه جرم ما به هم پيچيدند بردند و به ميزان عمل سنجيدندبيش از همه كس گناه ما بود ولي ما را به محبت علي بخشيدندرو به روي اين ايوان، صفه شاگرد قرار دارد كه در عصر سلجوقي بنا شده و در قرن هشتم و يازدهم هجري قمري در دوران حكومت ايلخانان و صفويه تزئيناتي به آن اضافه شده است. اين ايوان فاقد تزئينات كاشيكاري است و با مقرنس هاي آجري تزئين شده است. در اين ايوان سنگ مرمر يكپارچه نفيسي است كه در اطراف و بالاي آن لوحه ها و كتيبه هايي نوشته شده است. در منتهي اليه ضلع شرقي مسجد جمعه صفه عمر واقع شده كه كتيبه تاريخي هلال ايوان آن به سلطنت سلطان محمود آل مظفر اشاره مي كند. تاريخ اين كتيبه 768 هجري قمري است و خطاط آن عزيز التقي الحافظ مي باشد.در سقف اين صفه خطوط تزئيني و تاريخي به چشم مي خورد كه با خط بنائي عبارات مذهبي و سازنده بنا به نام مرتضي بن الحسن العباسي الزينبي نوشته شده است . علاوه بر آن در اين صفه نام استاد كاران ديگر همچون حسن كاروان كاشيكار و كوهيار الابرقوهي خطاط كتيبه محراب صفه به چشم مي خورد. - در شمال ايوان استاد شبستان كوچكي قرار دارد كه زيباترين محراب گچبري مسجد را در بر دارد . اين شبستان كه به مسجد الجايتو نيز معروف است داراي محرابي است كه به مثابه گوهري تابناك از هنر ايراني در جهان از شهرتي عظيم برخوردار است. بر اين محراب زيبا نام سلطان محمد خدابنده ايلخان مشهوري كه قبل از تشرف به دين اسلام لقب الجايتو را داشت و بعد از مسلمان شدن خود را خدا بنده ناميد و وزير دانشمند او محمد ساوي و سال ساختمان آن يعني 710 هجري قمري به چشم ميخورد. زيباترين منبر منبت كاري موجود در مسجد جمعه اصفهان نيز در اين مسجد قرار دارد كه سال ساخت آن ذكر نشده است. از مسجد اولجايتو به شبستان زمستاني بيت الشتاء مي رسيم كه به موجب كتيبه سر در آن در زمان تيموريان به دستور عماد بن المظفر ورزنه اي ساخته شده است. به همين علت به شبستان عماد نيز معروف است اين شبستان با شكوه داراي ستون هاي قطور كوتاه و اتاقهاي خيمه اي شكل است. در وسط هر چشمه طاق يك قطعه سنگ مرمر شفاف نصب شده كه نور شبستان را تأ مين ميكند. شبستان جنوب شرقي مسجد كه احتمالاً كتابخانه عظيم و مشهور خواجه نظام الملك را در بر داشته در بمباران شهر اصفهان تخريب گرديده كه مجدداً به شيوه اول بازسازي شده است. - اين اثر نفيس و با شكوه به علت در بر داشتن نمونه هاي گوناگون ادوار مختلف اسلامي از نظر فني و هنري اهميت بسياري داشته و از شهرت جهاني برخوردار است. اين شهرت و نفاست همه ساله گروه هاي بي شماري از علاقمندان و پژوهشگران را به خود جلب مي كند حاصل اين مطالعات، مقالات و رسالات و كتب متعددي است كه به وسيله معماران و مهندسين و باستان شناسان مشهور جهان و ايران به رشته تحرير در آمد كه اغلب آنها به زبان فارسي ترجمه شده اند. به طور كلي به همان اندازه كه ميدان نقش جهان و عمارات تاريخي اطراف آن ياد آورد معماري و هنر دوران صفوي است مسجد جمعه و محلات پيرامون آن افسانه زندگي در عهد سلجوقيان و روزگار پيش از آن را بيان مي دارد.
آدرس :اصفهان

1

پل مارنان

نوع بنا : تاريخي

قدمت : صفويه (907-1135 ه ق )

( تاريخ ميلادي : 1501-1722 م )

اين پل در اصل ماربين نام داشته كه استم تصحيف «مهربين» از فرهنگ اوستايى است و در طى 15 قرن تاريخ اسلامى ايران پيوسته به همين نام شناخته شده و در غربى‏ترين قسمت شهر اصفهان بوده است. اين پل در عصر صفوى تغييرى نكرده ولى تعميرات مكرّر داشته است. چهار فرسنگ به شهر اصفهان مانده رودخانه زاينده رود به شكل مارپيچى راست خم گشته وارد شهر مى ‏گردد و و گفته‏ اند كه به همين جهت قريه مارنان را مارنان يا ماريانان گفته ‏اند و در همين محل پل مارنان را ساخته و جلفا را بقريه مارنان اتصال مى ‏دهد پل مزبور اكون داراى هفده دهانه است ولى در پيش بيش از هفده دهانه داشته است كه حالا بسته شده است. اين پل را پل سرفراز هم ناميده ‏اند و وجه تسميه ‏اش را چنين بيان كرده ‏اند كه در زمان شاه سليمان صفوى يكى از ثروتمندان ارامنه آن را ساخت و به قلب سرفراز نائل گرديد و مدتى هم به همان نام سرفراز مشهور بود. در هر حال متمول مزبور تعميرى كرده است چه اين پل قبل از آن وجود داشته است منتهى هر چه عبور و مرور به نسبت جمعيت زيادتر مى ‏شده پل فرسوده مى ‏گرديده است و احتياج به تعمير و تجديد بناء حاصل مى ‏گرديده است ثبت تاريخى اين پل در گردش ادارى است.
آدرس :غرب اصفهان

1

سرچشمه اصلي زاينده رود ، تونل اول كوهرنگ

اين آبشار از سرازير شدن آب تونل اول كوهرنگ بوجود آمده است. اين تونل جهت انتقال آب چشمه كوهرنگ و ديگر چشمه هاي اطراف به زاينده رود در سال 1332 در منطقه كوهرنگ و در ارتفاع حدود 2700 متري از سطح دريا و در دل ارتفاعات پايين دست قلل پر برف زردكوه بختياري ، جاييكه اكنون شهر توريستي چلگرد- مركز شهرستان كوهرنگ قرار دارد، ايجاد گرديد. فاصله مركز كوهرنگ تا شهركرد 85 كيلومتر و تا اصفهان 185 كيلومتر مي باشد.
تلاش براي انتقال اين آب به ازمنه بسيار دور برمي گردد. در زمان صفويان تلاش براي ايجاد شكاف در كوه كاركنان و انتقال آب، راه به جايي نبرد. (اين شكاف كه در نزديكي تونل است، خود يكي از ديدني هاي تاريخي منطقه است)

آبشار اين تونل و فضاهاي بسيار زيباي اطراف آن مناظر بسيار زيبايي را براي هر ببننده اي ايجاد كرده است.

در تمام فصول سال – حتي زمستان- به سبب نزديكي با پيست اسكي چلگرد اين مكان مورد بازديد گردشگران قرار مي گيرد.


1

قلعهٔ جونقان *جونقان * شهركرد

 

جونقان يا جونقون شهر كوچكى است در ۳۸ كيلومترى شهر كرد كه مقر سكونت خان هاي بختيارى بود. عليقلي خان سردار اسعد در سال ۱۳۱۸ هـ.ق، قلعه يا كاخى در اين محل براى سكونت خود ساخت كه ۱۴ هزار مترمربع مساحت و نماهاى بيرونى متفاوتى داشت. ستون‌هاى سنگى آن هر كدام چند قطعه در اشكال مختلف بنا شده، به طورى كه در قسمت بالا، اين ستون‌ها چهارگوش است.       

در چند سال اخير بخش اعظم تزئينات بنا از بين رفته است و به جز قسمت محدودى از قلعه كه اختصاص به كتابخانهٔ عمومى داشت، بقيه رو به نابودى است. اين كتابخانه نيز چند سال پيش از قلعه جونقان انتقال داده شده است. 

1
X