مصلاي نايين

موضوع : معماري
تاريخ تأسيس : قاجاريه
ساعات بازديد : 18-8
نشاني : نايين – مصلاي نايين

چشمه سليمانيه

تاريخ تأسيس : صفويه
ساعات بازديد : 18-8
نشاني : كاشان – فين
تلفن : 32004 – 0361

موزه ملي كاشان

موضوع : باستان شناسي – مردم شناسي
تاريخ تأسيس : 1346
ساعات بازديد : 18-8
تعطيلات : دوشنبه ها و ايام سوگواري رسمي
نشاني : كاشان – باغ فين
تلفن :30477 و 32001 -0361

موزه آموزش و پرورش

موضوع : تاريخي اسناد و مدارك تعليم و تربيت
تاريخ تأسيس : 1379
ساعات بازديد :17-8
تعطيلات : تعطيلات رسمي
نشاني : خيابان شمس آبادي – چهارراه شيخ بهايي (قصر ) – كوچه عطاء الملك دهش
تلفن : 2334816-0311

فرزند سيد محمد عالم، مجتهد و مرجع اعلاي شيعه، اصلاً از سادات موسوي بهبهان بود. در يكي از روستاهاي لنجان اصفهان به نام مديسه به دنيا آمد.
در سال 1355ق مرجعيت شيعه به صورت تمام به وي محول شد و تنها مرجع مسلم شيعه گشت، در سن 88 سالگي بدرود حيات گفت و در نجف در كنار استادش، آيت‌الله آخوند خراساني به خاك سپرده شد.

حاج آقا رحيم ارباب

حكيم و عارف فرزانه و فقيه و اديب عاليقدر آيه الله آقاي حاج آقا رحيم ارباب يكي از چهره‌هاي درخشان حكمت و فلسفه و فقه و ديگر معارف اسلامي است در سال 1297 قمري در يكي از توابع اصفهان متولد گرديد.

سيد محمدباقر درچه‌اي اصفهاني

در سال 1264 قمري در قريه درچه لنجان متولد گرديد. در عصر خود از مراجع بزرگ شناخته مي‌شده بطوري كه بسياري از او تقليد مي‌نموده‌اند.
وي در شب جمعه 28 ماه ربيع الاخر 1342 در حمام درچه ناگهان وفات نمود. مرحوم درچه‌اي داراي تأليفاتي بوده است كه از جمله مهمترين آنها، يك حوزه فقه و اصول در شانزده جلد و نيز حاشيه بر متاجر را مي‌توان نام برد.

ملا اسماعيل خواجوئي

مولي محمد اسماعيل بن محمد حسين بن محمدرضا بن علاءالدين محمد مازندراني،
وي از آيات علم و فلسفه و از اكابر فقها و متكلمين اسلام كه در حكمت و فلسفه و كلام و فقه و حديث و رجال بسيار متبحر و مخصوصاً در حكمت استاد مسلم بوده است. وي داراي خط خوشي بوده و علاوه بر مراتب علميه و مكارم ظاهره، داراي مقامات روحاني نيز بوده است.
وفات او را در يازدهم شعبان 1173 / 1177 ضبط كرده‌اند و قبر او در تخت فولاد نزديك قبر فاضل هندي است.

حكيم جهانگيرخان قشقايي

جهانگيرخان فرزند مرحوم محمدخان قشقايي دره شوري، از اعاظم حكما و اجلة دانشمندان اصفهان است كه در سال 1243 هـ .ق متولد شد. در ابتدا عمر تحصيل اندكي كرد ولي در چهل سالگي ناگهان شوق به تحصيل علوم و دانش او را به سوي اصفهان كشانده به گونه اي كه پس از چندي در حكمت و اصول و رياضي و هيئت استاد مسلم گرديد
در سال 1328 قمري در اصفهان فوت شد و در تكية سيد محمد ترك تخت فولاد مدفون گرديد.

سهراب سپهري

شاعر، نقاش
تولد ۱۵ مهر ۱۳۰۷، كاشان.
درگذشت ۳ ارديبهشت ۱۳۵۹، تهران.
اهل كاشانم.
روزگارم بد نيست.
تكه ناني دارم، خرده هوشي، سر سوزن ذوقي.
مادري دارم، بهتر از برگ درخت.
دوستاني، بهتر از آب روان.
سهراب سپهري پس از طي تحصيلات شش ساله ابتدايي در دبستان خيام كاشان ( ۱۳۱۹ ) و متوسطه در دبيرستان پهلوي كاشان ( خرداد ۱۳۲۲ ) و به پايان رساندن دوره ي دو ساله ي دانشسراي مقدماتي پسران ( خرداد ۱۳۲۴ )، در آذز ۱۳۲۵ به استخدام اداره ي فرهنگ كاشان در آمد. در شهريور ۱۳۲۷ در امتحانات ششم ادبي شركت نمود و ديپلم دوره ي دبيرستان خود را دريافت نمود. سپس به تهران آمد و در دانشكده ي هنرهاي زيباي دانشگاه تهران به تحصيل پرداخت و هم زمان به استخدام شركت نفت در تهران در آمد كه پس از هشت ماه كار استعفا داد. سپهري در سال ۱۳۳۰ نخستين مجموعه ي شعر نيمايي خود را به نام « مرگ رنگ » انتشار داد. در سال ۱۳۳۲ از دانشكده هنرهاي زيبا فارغ التحصيل شد و به دريافت نشان درجه ي اول علمي نيز نايل آمد. در همين سال در چند نمايشگاه نقاشي در تهران شركت نمود و نيز دومين مجموعه ي اشعار خود را با عنوان « زندگي خواب ها » منتشر كرد. آنگاه به تاسيس كارگاه نقاشي همت گماشت. در آذر ۱۳۳۳ در اداره ي كل هنرهاي زيبا ( فرهنگ و هنر ) در قسمت موزه ها شروع به كار كرد و در ضمن در هنرستان هاي هنرهاي زيبا نيز به تدريس مي پرداخت. در مهر ۱۳۳۴ ترجمه ي اشعار ژاپني از وي در مجله ي « سخن » به چاپ رسيد. در مرداد ۱۳۳۶ از راه زميني به كشورهاي اروپايي سفر كرد و به پاريس و لندن رفت. ضمنا در مدرسه ي هنرهاي زيباي پاريس در رشته ي ليتوگرافي نام نويسي نمود. وي همچنين كارهاي هنري خود را در نمايشگاه ها به معرض نمايش گذاشت. حضور در نمايشگاه هاي نقاشي همچنان تا پايان عمر وي ادامه داشت. وي سفرهاي ديگري به كشورهاي جهان نمود.

راغب اصفهاني

ابوالقاسم حسين بن محمد بن مفضل بن محمد، معروف به راغب اصفهاني، از استادان لغت، حديث و شعر و نويسندگي و اخلاق و حكمت و كلام و از دانشمندان بزرگ قرن پنجم و ششم اسلام و ايران است در اوايل قرن ششم هجري وفات نموده است.

شيخ صدوق

يكي از بزرگ ترين شخصيت هاي جهان اسلام و برجسته ترين چهره هاي درخشان علم و فضيلت شيخ صدوق است. او با ‏جمع آوري روايات و تأليف ده ها جلد كتاب نفيس و ارزش مند، به اسلام و عالم تشيع خدمت كرد. تأليفات اين عالم بزرگ اسلام، ‏فراوان و متنوع، در علوم و فنون مختلف اسلامي گنجينه اي پايان ناپذير است كه با وجود گذشت بيش از يك هزار سال از تاريخ ‏تأليف آن ها، هم چنان ارزش و اعتبار خود را حفظ كرده و از جايگاهي بس رفيع و والا برخوردار و در صدر قفسه كتاب خانه ها و ‏سينه فقها و دانش مندان جاي گرفته است.‏
تاريخ ولادت شيخ صدوق ‏
محمد بن علي بن حسين بن موسي بن بابويه قمي، مشهور به شيخ صدوق در زمان غيبت صغرا و به دعاي حضرت صاحب ‏الامر(عج) در شهر مقدس قم چشم به جهان گشود. هيچ يك از تذكره ها تاريخ ولادت وي را مشخص نكرده اند، اما آن چه ‏مسلم است، ولادت ايشان قبل از 305 هجري قمري نبوده و تنها به اين اشاره شده كه شيخ صدوق در يكي از سال هاي 306، ‏‏307 و 308 هجري قمري به دنيا آمده است.‏
لقب هاي شيخ صدوق‏
برخي دانش مندان، از جمله شيخ طوسي و نجاشي، وي را رئيس المحدثين و صدوق الطائفته مي نامند و برخي ديگر از علما و ‏دانش مندان القاب ديگري براي ايشان برگزيده اند و همه علما و فقها و دانش مندان بزرگ اسلام، با احترام به شيخ بزرگوار ‏نگريسته اند و به عدالت او اشاره و مقام شامخ علمي شيخ را با عباراتي تصديق كرده اند كه مي توان به بزرگاني چون شيخ ‏طوسي، نجاشي، سيد بن طاووس، سيد محقق داماد، علامه مجلسي، علامه بحراني، شيخ بهايي، سيد محمدباقر خوانساري ‏اشاره كرد.‏

محد علي جمالزاده

(متولد ۲۰ مرداد ۱۲۷۰ در اصفهان، درگذشت ۱۷ آبان ۱۳۷۶ در ژنو). نويسنده، اديب و روشنفكر ايراني.
محمدعلي جمالزاده را يكي از بنيانگذاران اصلي ادبيات داستاني معاصر فارسي مي‌دانند. داستان كوتاه «فارسي شكر است» را كه در كتاب يكي بود يكي نبود او چاپ شده‌است، عموماً به عنوان نخستين داستان كوتاه فارسي به شيوهٔ غربي مي‌شمارند. اين داستان پس از هزار سال از نثر نويسي فارسي نقطه عطفي براي آن به شمار مي‌رفت. به علاوه، مقدمهٔ جمالزاده بر كتاب يكي بود يكي نبود، سند ادبي مهم و در واقع بيانيه نثر معاصر فارسي است. او از پيشگامان ساده‌نويسي فارسي بود. در سال ۱۲۷۴ خورشيدي در خانواده‌اي مذهبي در اصفهان بدنيا آمد. وي فرزند سيد جمال‌الدين واعظ اصفهاني بود. در سيزده سالگي براي تحصيل به بيروت رفت.
او نخستين مجموعهٔ داستان‌هاي كوتاه ايراني را تحت عنوان يكي بود، يكي نبود در سال ۱۳۰۰ خورشيدي در برلين منتشر ساخت. به همين خاطر وي را آغازگر سبك واقع‌گرايي در نثر معاصر فارسي دانسته‌اند. داستان‌هاي وي انتقادي (از وضع زمانه)، ساده، طنزآميز، و آكنده از ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات عاميانه است.

ميرداماد

(م. 1041 هـ / 1631 م.)
مير محمد باقر بن مير شمس الدين محمد حسيني، استرآبادي، فيلسوف، حكيم، عالم در علوم معقول و منقول، فقيه، متكلم، شاعر، مادرش دختر محقق كركي و پدرش ملقب به داماد با شيخ بهايي دوست و همتا بود و هر دو نزد شاه عباس تقرب داشتند.

شيخ بهاءالدين محمدبن حسين بن عبدالصمد عاملي: (ت: 953 هـ .ق: بعلبك / م. 1030 هـ .ق: مشهد)
شيخ بهايي فقيه، حكيم، منجم، شاعر و مورخ در خردسالگي به همراه پدر و خانواده‌اش به ايران آمد. در محضر پدر و بعضي از عالمان تربيت يافت. در اصفهان ملازم درگاه شاه عباس و از مقربان او بود.
از شاخص‌ترين اقدامات وي در اصفهان، احداث حمام معروف به شيخ بهايي، طراحي و نقشه‌كشي مسجد امام و نيز تنظيم طومار آب زاينده‌رود است
از جمله مهمترين تأليفات وي، جامع عباسي، مفتاح الفلاح اربعين، تشريع الافلاك، خلاصه الحساب، كشكول... را مي‌توان نام برد. بهاءالدين به تازي و به پارسي شعر مي‌سرود و در شعر بهايي تخلص مي‌كرد.

حضرت آيت الله حاجآقا رحيم ارباب

حكيم فرزانه، فقيه بزرگوار و معلم اخلاق، حضرت آيت ا... العظمي حاج آقا رحيم ارباب (ره) از علماي اصفهان و استادي مسلم در تمام علوم اسلامي متداول از جمله حكمت، ادبيات، تفسير، هيئت، رياصي، فقه و اصول بودند. آن بزرگوار علاوه بر دانش سرشار فردي عارف، پركار، متواضع و مودب و در مجموع الگو و نمونه اي از يك انسان كامل به شمار مي رفتند.

كليساي بيدخم اصفهان

مهم ترين كليساي تاريخي جلفا از دوره شاه عباس اول كليساي مشهور بيدخم يا (بيت اللحم) است كه در ميدان جلفا و در مجاورت كليساي مريم واقع شده است. اين كليسا به وسيله يكي از تجار ارمني به نام خواجه پطرس ساخته شده و در داخل آن تزيينات نقاشي و تابلوهايي از زندگاني مسيح موجود است، معماري و تزيينات طلاكاري گنبد آن بسيار جالب و تماشايي مي باشد و در داخل كليسا كتيبه‌هايي به تاريخ‌هاي مختلف و از آن جمله 1627-1711 ميلادي به خط ارمني ديده مي ‌شود.

كليساي گيورگ اصفهان

بعد از كليساي هاكوپ، كليساي گيورگ كه در محله ميران كوچك واقع شده در رديف كليساهاي قديمي جلفا محسوب مي ‌شود. مردم جلفا اين كليسا را كليساي غريب نيز مي ‌نامند. داخل اين كليسا بسيار ساده است و فقط يك تابلوي نقاشي قديمي درقسمت محراب آن نصب شده ولي اهميت آن به علت داشتن ساختمان ديگري از بناهاي ضميمه كليسا است كه سيزده قطعه سنگ‌هاي كليساي قديمي ارمنستان (اوچ كليسا) كه ارامنه در موقع مهاجرت به اصفهان با خود همراه آورده‌اند در اين محل به جاي گذاشته‌اند و يكي از اماكن مقدسه ارامنه جلفا محسوب مي ‌شود. در سردر اين كليسا در دوره سلطنت شاه سلطان حسين يك تابلوي كاشي كاري نصب شده كه تصوير حضرت مريم و مسيح و چند نفر ديگر را كه هدايايي آورده‌اند با كاشي‌هاي خشت هفت رنگ نمايش داده‌اند در زير اين تابلو در يك سطر به خط سفيد ارمني بر زمينه كاشي خشت
لاجوردي عبارتي نوشته شده است.

كليساي هاكوپ اصفهان

كليساي هاكوپ (يعقوب مقدس) اولين كليسايي است كه ارامنه در جلفاي اصفهان بنا كرده‌اند و در بين كليساهاي جلفا از همه قديمي ‌تر است. اين كليسا در گوشه شمال باختري صحن فعلي كليساي مريم قرار دارد و كتيبه سر در آن كه به زبان ارمني است. اين بنا در سال ارمني 607- 1606 ميلادي برابر 1014 هجري قمري ساخته شده است

تالار اشرف اصفهان

بناي تالار اشرف را به شاه عباس دوم يا شاه سليمان نسبت داده‌اند. در مورد وجه تسميه آن به (اشرف) گفته شده است كه چون اشرف افغان در بين عمارات سلطنتي صفويه اين قصر را براي سكونت خود انتخاب كرده بوده به تالار اشرف موسوم شده است. اين بنا مجموعه‌اي از اتاق‌ها و تالارهاي مزين و طلاكاري است و به منظور سكونت پادشاه و حرم سلطنتي از آن استفاده مي شده است. خوشبختانه تالار مركزي اين كاخ و يكي از اتاق‌هاي بزرگ و عمده تزيينات اصلي آن ها آن بر جاي مانده است. اتاق و تالار اصلي بسيار مجلل بوده و گچ ‌بري‌هاي برجسته لاجوردي و طلاكاري دارد. طاق‌هاي آن بلند و از مقرنس‌هاي زيباي طلاكاري پوشيده شده است. زير مقرنس‌ها با صفحات بزرگ گچ بري و طلاكاري تزيين شده و در تالار مركزي ترنج وسط طاق كه طلاي خالص است جلب توجه مي ‌كند.

كاروان سراي مورچه خورت اصفهان

كاروان سراي مورچه خورت در روستاي مورچه خورت 42 كيلومتري شمال شهر اصفهان در مسير راه اصفهان به تهران قراردارد. جنگ نادرشاه افشار با افغان‌ها كه به شكست آنان انجاميد در اين محل روي داده است اين كاروان سرا چهار ايواني بوده و از دوران صفوي است و گويا در روزگار قاجاريه تعميراتي در آن انجام شده است. بر ديوار شمالي سردر كاروانسراي مورچه خورت كتيبه‌ اي از دوران محمد شاه قاجار به خط نستعليق برجسته مورخ به سال 1251 ه ‍. ق حجاري شده است.

كاروانسراي عباسي – قمصر

اين كاروانسرا از سلسله كاروانسراهاي دوران شاه عباس صفوي است كه در فاصله دو كيلومتري از شهر قمصر درمسير راه كاروان رو تاريخي كاشان قهرود اصفهان بنا گرديده است .

كاروان سراي امين آباد شهرضا

كاروان سراي امين آباد در 36 كيلومتري شهرضا و در مسير راه شهرضا - شيراز در روستاي امين آباد قرار دارد. اين كاروان سرا كه از زمان شاه عباس بزرگ بر جاي مانده سردر بلندي داشته و از كاروان سراهاي استوار و زيبا است.

كاروان سراي مهيار اصفهان

اين كاروان سرا كه در 52 كيلومتري جنوب اصفهان و در دهكده‌اي به همين نام قرار گرفته به صورت چهار ايواني و به شكل مستطيل به اندازه خارجي 82 * 89 متر بنا شده است. حياط كاروان سرا نيز مستطيل و اندازه آن 70/38 * 30/48 متر است. اتاق‌هاي اطراف كاروان سرا يك اندازه و به ابعاد 5 * 4 متر ساخته شده است. اين كاروان سرا به احتمال زياد در زمان شاه اسماعيل بنا شده است. اهميت ديگر كاروان سرا در بناهاي متعدد آن مانند آسياب، نانوايي، قهوه خانه و بازار است كه در مجموع، يك شهرك كوچك را در بين جاده تشكيل مي ‌داده است.

عمارت اصفهانيان كاشان

عمارت اصفهانيان شامل حياطي بزرگ است كه دو مجموعه فضايي در دو سوي آن قرار دارد. تزيينات آجري سر در ورودي اين عمارت كه به اندروني بنا مي‌ رسد، زيبايي بخش عمارت اصفهانيان است.
در ميانه مجموعه‌اي كه در جبهه شمالي بنا قرار دارد حياطي كوچك واقع شده كه در دو سوي جنوبي و خاوري آن رواق ممتدي قرار دارد. در فاصله بين اين حياط و حياط اصلي عمارت، مجموعه‌اي متشكل از يك تالار و چهار اتاق در دو طبقه طرفين آن به گونه اي قرار گرفته كه پنجره‌هاي تالار از شمال به حياط كوچك و از جنوب به حياط اصلي گشوده مي ‌شوند. بلند ترين قسمت عمارت اصفهانيان متعلق به همين جبهه است كه نسبت به سطح حياط چند پله بالاتر مي باشد و سرداب بزرگي در زير اين جبهه واقع شده است. در جبهه خاوري حياط كوچك، تركيبي از يك اتاق بزرگ با دو اتاق كوچك تر در طرفين مشاهده مي ‌شود كه به يكديگر باز مي شوند. در ضلع شمالي اين حياط ايوان ستون‌ دار كم عمقي تقسيمات نماي مقابل را تكرار مي ‌كند. با توجه به ورودي جداگانه‌اي كه به اين حياط منتهي مي شود‌، اين بخش را مي‌توان فضاي بيروني خانه به حساب آورد.
مجموعه فضايي دوم عمارت اصفهانيان در جبهه جنوبي حياط اصلي با حوضخانه‌اي هم سطح حياط و كاملا گشوده به آن قرار دارد و چهار ستون داخل اين فضا، بخشي مركزي براي آن به وجود آورده است. شاه نشين جنوب حوضخانه كه كمي بالاتر از سطح آن قرار گرفته، مشرف به حياط اصلي است و در طرفين حوضخانه دو اتاق دو دري قرار دارد كه از سويي به حياط اصلي و از سويي ديگر به حوضخانه مشرف است.
رواق ممتدي حياط اصلي عمارت اصفهانيان را دور مي ‌زند. اين رواق در سه جبهه شرقي، باختري و جنوبي هم سطح حياط و داراي سرستون هاي گچ بري شده و قوس هاي دسته زنبيلي است. خط آسمان اين سه جبهه يكنواخت بوده و تنها در ميانه نماي جنوبي و در مقابل فضاي حوضخانه به صورت قوسي شكل بالا مي ‌رود. رواق جبهه شمالي بالاتر از سطح حياط قرار گرفته و از رواق هاي سه جبهه ديگر بلند ‌تر است. وجود قوس هاي تزييني در نماي اين جبهه اهميت و جلوه اين قسمت را افزون كرده است.

عمارت بني كاظمي كاشان

عمارت بني كاظمي بنايي است كه براساس كتيبه موجود در نماي جبهه باختري عمارت، تاريخ ساخت آن به سال 1205 هجري قمري بر مي‌گردد. اين عمارت از قسمت‌هاي دو گانه اندروني و بيروني تشكيل شده است. قسمت بيروني خانه در ضلع باختري حياط قرار دارد و امروز از بنا جدا شده است. فضاهاي اصلي عمارت بني كاظمي در دو جبهه رو به روي يكديگر و در دو انتهاي حياط قرار گرفته‌اند. اين دو جبهه دو طبقه هستند اما جبهه‌هاي ديگر بنا كه تنها تركيبي از طاق نما و ايوان‌هاي كم عمقند،‌ يك طبقه هستند. حجم دو طبقه اصلي به گوشه‌هاي حياط كشيده شده و با وجود يك طبقه بودن دو جبهه طولي حياط در مجموع فضاي باز و وسيع حياط دو طبقه جلوه مي‌ كند.
در جبهه جنوبي حياط تالاري بزرگ قرار دارد كه در مقابل آن ايواني مرتفع و در پشت آن نيز حياط خلوتي ساخته شده است. اين تالار از دو سو با دو فضاي باز مرتبط است. در هر يك از دو سوي ايوان ميانه اين جبهه، دو اتاق و دو طبقه قرار دارد كه با اتاق هاي ديگري در طرفين تالار در ارتباطند. اتاق هاي طبقه اول دو سوي ايوان با تزيينات گچ و آينه آراسته شده‌اند. در نماي اين جبهه از حياط، طاق ايوان از خط نهايي نما بيرون شده و قوسي ويژه و پر كار بر فراز آن ساخته شده كه مهم ‌ترين نماي عمارت را به وجود آورده است. در پشت اين جبهه نيز دو بادگير بلند واقع شده‌اند.
در جبهه مقابل اين عمارت يعني جبهه شمالي، مجموعه‌اي مركب از تعدادي اتاق و دو حوضخانه وجود دارد. سه اتاق سه دري در كنار حياط به گونه‌اي قرار گرفته‌اند كه بين آن ها دو ايوان كم عمق و در پشت هر ايوان دو فضاي كفش كن قرار دارد و دسترسي به اتاق‌ها و حوضخانه‌ها از اين فضاهاي رابط امكان پذيراست.

عمارت خيريه كاشان

عمارت خيريه، بنايي با دو مجموعه فضايي در دو سوي يك حياط است كه مجموعه مهم ‌تر آن در جبهه شمالي قرار گرفته و ارتفاعي معادل دو طبقه دارد. اين مجموعه داراي تالاري بزرگ در ميانه و ايواني وسيع و مرتفع در مقابل است. اتاق هايي در دو طبقه، دو سوي ايوان را پوشانده كه دسترسي به آن ها از طريق دالان هاي اين ايوان امكان پذير است. دو فضاي پوشيده هشت و نيم هشت در طرفين تالار قرار دارند و هر كدام از آن ها به تالار و اتاق كنار ايوان ارتباط دارند. سقف اين دو فضا گنبدي و آراسته به تزيينات يزدي بندي و گچ بري است. ايوان جلوي اين تالار در نماي اين جبهه شاخص و برجسته است و دهانه وسيع آن بخش اعظم نما را در بر گرفته و ايوان نيز با تزيينات زيباي يزدي بندي و گچ بري مزين شده و قوس آن از خط نهايي نما بيرون زده است. فضاهاي مختلف سرداب بزرگ موجود در زير اين جبهه نيز با يزدي بندي، گچ بري و قطاربندي‌هاي گچي تزيين شده‌اند.
در جبهه جنوبي عمارت خيريه، مجموعه‌اي يك طبقه اي، متشكل از اتاقي پنج دري و دو اتاق دودري در طرفين است و فضاهاي خدماتي نيز در دو انتهاي اين جبهه مشاهده مي شود.
حياط عمارت خيريه بسيار وسيع و در ميانه آن حوضي بزرگ و طويل و در دو سوي آن چهار باغچه مشاهده مي شود و علاوه بر اين، حياطي كوچك ‌تر در گوشه شمال باختري عمارت وجود دارد‌ كه به احتمال زياد جنبه خدماتي داشته است. ورودي اين عمارت در گوشه شمال باختري و در شمال سر در، هشتي و دو دالان قرار دازد

عمارت رضا حسيني كاشان

فضاهاي بسته عمارت رضا حسيني كاشان در هر چهار سوي حياط آن گسترده شده‌اند. سمت جنوبي اين عمارت مرتفع ‌تر است و مهم ‌ترين بخش بنا نيز محسوب مي شود. در ميانه اين جبهه تالار و در جلوي آن ايواني ستون‌ دار خود نمايي مي‌كند كه هم سطح حياط است.. در دو سوي اين تالار، دو اتاق سه دري و در دو طرف شاه نشين آن دو اتاق ديگر قرار دارند. پنجره‌هاي شاه نشين و اتاق‌هاي طرفين آن به سوي فضايي باز واقع در پشت اين جبهه گشوده مي‌شوند كه در گذشته باغ كوچكي بوده است. در وسط جبهه شمالي اين بنا يك مهتابي كه قبلا با دو فضاي كفش كن طرفين خود كاملا در ارتباط بوده و در حال حاضر ارتباط يكي از فضاها مسدود شده، قرار دارد. نماي اين مهتابي با سه طاق نما آراسته شده است.. در ميانه اين مجموعه ايواني ستون دار و در دو سوي آن دو اتاق سه دري قرار گرفته‌ و دو ايوانچه نيز در دو انتهاي اين جبهه در جلوي فضاهاي ارتباطي واقع شده‌اند. ضلع شرقي عمارت رضا حسيني داراي چند فضاي خدماتي و يك حياط خلوت است كه فضاي اين جبهه نسبت به ساير جبهه‌ها اهميت كمتري دارد و در تقسيمات نما از جبهه مقابل خود تبعيت مي‌ كند.
عمارت رضا حسيني از دو ورودي هشتي و دالان به حياط اصلي و حياط پشت خانه راه دارد

عمارت صالح كاشان

عمارت صالح توسط بزرگ اين خاندان ميرزا حسن خان مبصرالممالك ساخته شده و معمار آن به احتمال زياد استاد محمود حسن آبادي بوده است.
اين عمارت از دو قسمت بيروني و اندروني تشكيل شده كه بناي باقي مانده فعلي تنها اندروني عمارت اوليه است. فضاي اصلي عمارت تركيبي از دو مجموعه فضايي در دو جبهه روبروي هم در جنوب و شمال حياط است كه ارتفاع اين دو جبهه بيش تر از دو جبهه خاوري و باختري حياط است.
مهم ترين بخش اين عمارت در جبهه جنوبي است كه مرتفع‌ ترين قسمت بنا را تشكيل مي ‌دهد. در اين جبهه سه تالار تقريبا يك شكل در كنار يكديگر قرار گرفته‌اند كه ارتباطي با هم ندارند. طاق قوس شكل و ستون‌هاي ايوان اين قسمت از عمارت، آن را از ساير نماها متمايز كرده است.
سردابي بسيار بزرگ و متشكل از فضاهاي متعدد و متنوع در زير جبهه جنوبي ساخته شده كه سقف آن به يزدي بندي گچ و سيم گل مزين شده است و ورود به آن از داخل حياط امكان پذير است. سرداب ديگري نيز با تالاري بزرگ و صليبي شكل و دو فضا در دو سوي آن در شمال بنا قرار دارد.

عمارت علاقبند كاشان

عمارت علاقبند باقي مانده از يك عمارت كامل و متشكل از سه مجموعه فضايي مختلف در سه جبهه شرق، شمال و جنوب است كه بخش اصلي بناي فعلي در جبهه شرق قرار گرفته و داراي يك مهتابي، يك تالار و دو حياط خلوت با اتاق‌ها و پستوهاي مجاور آن هاست.. در انتهاي تالار نيز وجود دو ستون، شكلي از شاه نشين را پديد آورده است. دو حياط خلوت به شكل هشت ضلعي در طرفين تالار قرار گرفته‌اند و در جبهه مقابل تالار در هر حياط خلوت يك اتاق سه دري و در جبهه خاوري آن ها طاق نماهايي قرار دارند كه هندسه نماهاي حياط را كامل مي ‌كنند. بخش شمالي عمارت علاقبند بسيار كوچك تر از بخش اصلي است و از يك اتاق با پستوي پشت آن، پلكان منتهي به پشت بام و يك فضاي هشتي مانند در ميانه راه پله‌ها كه اتصال بخش شمالي و خاوري بنا را برقرار مي‌كند و همچنين يك مهتابي با ديواره‌هاي طاق نما سازي شده تشكيل شده است. ورودي اصلي عمارت علاقبند در كنار همين مهتابي قرار دارد. در بخش جنوبي عمارت علاقبند مهتابي ديگري به قرينه مهتابي جبهه روبرو قرار گرفته است.
سرداب بزرگ خانه در زير ضلع شرقي بنا قرار دارد. سرداب از دو فضاي اصلي و چند حجره تشكيل شده و در بعضي زوايا داراي نورگيرهايي مشبك به سوي حياط است.

عمارت كارخانه چي كاشان

عمارت كارخانه چي از حياطي وسيع و دو مجموعه ‌يك طبقه اي در دو جبهه شرق و شمال تشكيل شده است. فضاهاي عمارت كارخانه چي حدود يك متر از كف حياط بالاتر است.. در هر دو سمت شرق و شمال، حياط با يك رديف پله به سرداب‌هاي موجود در زير اين اضلاع مرتبط مي ‌شود.
در ميانه جبهه شرقي، تالاري با سقف گنبدي و شاه نشين قرار دارد. در دو سوي اين جبهه دو اتاق و در حد فاصل اين اتاق‌ها و تالار، دو فضاي ارتباطي قرار دارند كه هر يك راهرويي كوتاه و هشتي دارند. درهاي تالار و اتاق‌هاي طرفين به اين هشتي باز مي ‌شوند دو بادگير نسبتا بلند و استوانه‌اي شكل با تراش هشت ضلعي در انتها بر فراز جبهه خاوري قرار دارند.
ضلع شمالي بنا از تالاري سه دري در وسط و دو اتاق سه دري در طرفين و فضاهاي ارتباطي بين آن شكل گرفته و بر خلاف معمول، تالار از جبهه كم عرض خود به حياط متصل شده است. سرداب اين جبهه صليبي شكل و در شمال و شرق آن دو اتاق قرار گرفته است. در ميانه حياط عمارت كارخانه چي حوضي مستطيل شكل در جهت شمالي جنوبي واقع شده است. ورودي اين عمارت در جبهه جنوب خاوري قرار دارد و از يك هشتي و يك رديف پله تشكيل شده است.

عمارت مرتضوي كاشان

عمارت مرتضوي از سه مجموعه فضايي تشكيل شده كه در سه جبهه و در يك حياط مربع شكل قرار گرفته اند. اين عمارت داراي گودال باغچه بوده فضاهاي جبهه شمال باختري عمارت مرتضوي از طبقه همكف، ارتفاعي معادل دو طبقه دارد و بلند تر از ساير قسمت‌هاست. اين جبهه از ايوان و تالاري پنج دري در ميانه و دو اتاق سه دري در دو سوي ايوان برخوردار است.
جبهه جنوب خاوري اين عمارت از فضايي يك پارچه با چند رديف ستون به يك تالار مياني و دو سه دري در طرفين تقسيم شده است. اين فضاي وسيع از يك سو به اتاقي بدون نورگير و از سويي ديگر به ورودي خانه مرتبط مي ‌شود و به اين طريق مي ‌تواند به صورت فضايي مستقل مانند يك حسينيه در عمارت مورد استفاده قرار گيرد. فضاهاي جبهه جنوب باختري عمارت مرتضوي با تركيبي غيرمتعارف از يك راهروي عريض در ميانه نماي اين جبهه و دو اتاق سه دري در دو سوي آن تشكيل شده است و حياط خلوتي غيرمنظم در پشت گوشه باختري اين جبهه واقع شده .
حياط دوم بنا نيز مانند حياط اصلي خانه در دو طبقه ساخته شده ولي داراي شكل هندسي كاملي نيست. در هر يك از طبقات همكف و زيرزمين جبهه جنوب خاوري اين بخش سه اتاق ساده با ورودي هاي جداگانه در طبقه همكف هستند

عمارت نمكدان اصفهان

عمارت نمكدان به فاصله صد و پنجاه متر در جنوب عمارت آينه خانه به شكل دايره روي زمين مرتفعي بنا شده بوده است. اين عمارت هشت ضلعي و سه طبقه بوده و از طبقه فوقاني آن با آن كه عمارت آينه خانه در جلوي آن قرار داشته منظره رودخانه پديدار مي ‌شده است. شيخ جابر انصاري تاريخ انهدام آن را به سال 1306 در كتاب خود ذكر كرده است.

چله خانه اصفهان

در مجاورت مقبره بابا ركن الدين چند اتاق مربوط به يك ديگر واقع شده كه يكي از آن ها معروف به چله خانه مي باشد و سابقاً مرتاضين در آن جا چله نشيني مي ‌كرده‌اند. بعضي از اين اتاق‌ها داراي گچ بري ‌هايي ممتاز بوده و تا چند سال قبل اشعار نوشته شده بر روي گچ ديوار (خط نستعليق) خوانده مي شده است.

خانه جمال قدسيه اصفهان

به اظهار مالك خانه با توجه به نقاشي ها و تزيينات تالارهاي جنوبي و شمالي، قدمت قسمت هايي از بنا به دوره صفوي مي ‌رسد. دو كتيبه در تالار شمالي تاريخ هاي 1084 و 1265 هجري قمري دارند. اولين مدرسه ابتدايي اصفهان كه توسط ميرزا عبدالحسين قدسي در سال 1287هـ . ش تأسيس گشت در سال 1310هـ . ش به اين خانه منتقل شد. اين مدرسه تا سال 1326هـ . ش داير بود و هنوز اين بنا به نام مدرسه قدسيه هم خوانده مي ‌شود. فضاهاي اين خانه در چهار طرف حياط وسيع آن واقع شده‌اند كه مهم ترين آن ها در دو جبهه شمالي و جنوبي قرار دارند. اين دو جبهه داراي ارتفاع بيشتري نسبت به دو جبهه خاوري و باختري خانه مي ‌باشند. جبهه جنوبي شامل تالاري صليبي شكل در ميانه و دو اتاق سه دري در طرفين است. شاه نشين بزرگي نيز در انتهاي تالار به اين مجموعه اضافه مي ‌شود. فضاهاي اين جبهه داراي تزيينات متنوع و گسترده مقرنس، يزدي بندي، نقاشي و طلاكاري مي ‌باشند.

خانه حاج مصور الملكي اصفهان

خانه شامل فضاهاي متنوعي است كه در چهار سوي يك حياط مستطيل شكل قرار گرفته‌اند. مهم ترين اين فضاها با نماهايي متفاوت در جبهه جنوب خاوري خانه، جبهه‌اي كه در ابتداي ورود به حياط در چشم انداز مخاطب قرار مي ‌گيرد، واقع شده است. اين جبهه شامل تالاري شاه‌ نشين‌دار به ارتفاع دو طبقه، در ميانه و دو اتاق گوشوار طرفين آن در طبقه دوم مي ‌باشد. اين تالار زيباترين فضاي خانه است كه به تزيينات گچ بري رنگي، آينه‌كاري و مقرنس آراسته شده و از طريق يك ارسي پنج دهنه به سوي حياط گشوده مي ‌شود. هر يك از اتاق هاي گوشوار از يك طرف ارسي ‌هايي كه سراسر عرض اتاق را پوشانيده‌اند به حياط ديد دارد و از سوي ديگر به فضاي تالار باز مي ‌شود. وجود ارسي ‌هاي متعدد در اين جبهه كه بخش وسيعي از نما را اشغال كرده‌اند، نمايي تقريباً چوبي پديد آورده و آن را از ساير نماهاي خانه متمايز كرده است. در گوشه جنوبي خانه حوض خانه‌اي صليبي شكل به ارتفاع دو طبقه قرار دارد كه با حوضي هشت گوشه در ميانه و نورگير زيبايي بر فراز سقف، محيطي آرام و مطلوب براي ساكنين خانه فراهم مي‌آورد. ديوارها و سقف فضاي حوضخانه داراي تزيينات متنوع گچ بري و مقرنس مي ‌باشند. اين حوضخانه در طبقه دوم خود با يكي از اتاق هاي گوشوار جبهه جنوب خاوري خانه مرتبط است. گوشوار ديگر اين جبهه نيز از يك سو به حياط كوچكي در طبقه دوم گوشه خاوري خانه ديد دارد.
مجموعه فضاي مهم ديگر خانه در شمال باختري آن واقع است و تالاري كم ارتفاع در ميانه دارد كه شاه‌ نشين، انتهاي آن به صورت اتاقي مجزا در آمده است.

خانه داويد اصفهان

فضاهاي بسته خانه در چهار جبهه يك حياط مستطيل شكل قرار گرفته‌اند. مهم ترين مجموعه فضايي اين خانه در جبهه شمالي آن واقع شده كه شامل تالاري صليبي شكل با ارتفاع دو طبقه در ميانه و چهار اتاق سه دري در دو طبقه طرفين آن مي باشد. اين اتاق ها در طبقه اول از يك سو از طريق ايوانچه‌اي به حياط مي ‌نگرند و از سوي ديگر با تالار ميانه اين جبهه مرتبط مي باشند و در طبقه دوم به صورت گوشوار به فضاي تالار مشرف مي ‌شوند. سقف تالار داراي پوشش گنبدي و تزيينات زيباي مقرنس است. جبهه جنوبي خانه يك فضاي نيمه باز در ميانه و دو اتاق سه دري در طرفين خود دارد و رواقي مقابل سراسر اين جبهه قرار گرفته است. اين جبهه در تقسيمات نما كاملاً با نماي جبهه شمالي مشابه است ولي ارتفاعي معادل يك طبقه دارد. فضاهاي واقع در جبهه باختري نظم كاملي ندارند و در آن چندين اتاق و راهرو به گونه‌اي در كنار يكديگر قرار گرفته‌اند كه يك دالان در ميانه نما واقع شده است. با اين وجود اين جبهه نماي منظمي دارد و به نظر مي ‌رسد تغييراتي در دوره‌هاي بعد، نظم و ترتيب قرارگيري فضاها را بر هم زده است. مسير ورودي و نوع دست‌يابي به قسمت هاي مختلف خانه از جمله ويژگي هاي اين بناست. ورودي بنا در گوشه شمال خاوري قرار گرفته و فضاي هشتي آن داراي قاعده مربع شكل است. از اين هشتي دالان طويلي در تمام طول جبهه خاوري خانه امتداد يافته و به حياط خانه و جبهه جنوبي آن راه مي ‌يابد. هشتي ورودي از سوي ديگر به يكي از اتاق‌هاي سه دري واقع در جبهه شمالي دسترسي دارد. جبهه خاوري حياط تنها ديواري نماسازي شده است كه جلوي دالان ورودي كشيده شده و تقسيمات نماي مقابل خود را تكرار مي ‌كند. حياط اصلي خانه داراي حوضي در مقابل جبهه شمالي و باغچه‌اي بزرگ مي باشد كه بخش اعظم حياط را پوشانده‌اند.

خانه دكتر اعلم اصفهان

اين خانه از بناهاي اشرافي دوره قاجار به شمار مي ‌رود كه وجود تزيينات متنوع و گسترده در جاي جاي خانه مؤيد اين امر است. حياط وسيع خانه در چهار جبهه توسط فضاهاي بسته احاطه شده است. جبهه شمالي مرتفع‌تر و بارزتر از ساير قسمت هاي خانه مي باشد و شامل تالار شاه‌ نشين‌دار بزرگي در ميانه و دو اتاق سه دري در طرفين است. جبهه جنوبي خانه مانند جبهه مقابل خود، داراي ايوان ستون‌داري است كه مقابل يك تالار هفت‌دري قرار گرفته است. خاور و باختر حياط اين بنا داراي تقسيمات و تناسبات مشابهي است. تالاري در ميانه و دو اتاق سه دري در طرفين آن وجود دارد. ورودي خانه به شكل نيم هشت در گوشه شمال خاوري قرار دارد. هشتي ورودي به دالان طويلي متصل است و از طريق يكي از دالان هاي اين جبهه به حياط راه دارد. در جبهه شمالي، زيرزميني قرار دارد كه توسط يك رديف پنجره‌هاي چوبي از حياط نور مي گيرد. اين فضا حوض مرمري در ميانه خود دارد و فضايي مطلوب و خنك براي استراحت ساكنين خانه در تابستان‌ها فراهم آورده است.

خانه زووليان اصفهان

فضاهاي خانه زووليان در چهار سوي يك حياط مستطيل شكل قرار گرفته‌اند. همه جبهه‌هاي حياط ارتفاعي معادل دو طبقه دارند اما دو جبهه شمالي و باختري كمي مرتفع‌ترند. جبهه باختري خانه شامل تالار وسيعي در ميانه و دو ايوانچه در طرفين آن است. به نظر مي ‌رسد اين تالار قبلاً صليبي شكل بوده و در تغييرات بعدي بخش شمالي آن مجزا شده است. ايوانچه واقع در ضلع جنوبي تالار نيز امروزه به صورت اتاقكي درآمده است. در طبقه دوم اين جبهه دو اتاق گوشوار تا روي ايوانچه‌ها و دو بخش شمالي و جنوبي تالار ادامه مي ‌يابند و به وسيله پنجره‌هاي مشبك چوبي به تالار مشرف مي ‌گردند. در طبقه دوم شاه نشين تالار نيز غرفه ستون داري واقع شده كه از دو طرف با اطاق هاي گوشوار مرتبط است. تالار مياني اين جبهه ارسي مرتفعي به سمت حياط دارد و اتاق هاي گوشوار نيز توسط ارسي ‌هاي كوچك تري به حياط گشوده مي ‌شوند. بدين ترتيب سطح وسيع تري از نماي اين جبهه از ارسي ‌هاي چوبي پوشيده شده و صورتي متمايز از ساير نماها يافته است.
جبهه شمالي خانه از سه اتاق سه دري و يك ايوان تشكيل شده است. در طبقه بالاي اتاق هاي مزبور سه اتاق ديگر وجود دارد كه با پنجره‌هاي مشبك چوبي و شيشه‌هاي رنگي به حياط مشرف مي ‌گردند. اتاق هاي طبقه دوم داراي سقف كوتاه مي ‌باشند. جبهه جنوبي حياط داراي تالاري در ميانه و دو اتاق در طرفين آن است، تالار در مجاورت حياط فضايي شبيه به شاه نشين دارد كه با يك ارسي چوبي به حياط گشوده مي ‌شود. اتاق هايي در طبقه دوم خانه بر روي كوچه مجاور ضلع خاوري آن ساخته شده‌اند كه امروزه در اختيار كليساي مجاور قرار دارند. ورودي خانه در همين كوچه قرار گرفته است و مخاطب را پس از عبور دادن از سردر و هشتي به گوشه حياط مي ‌رساند. سردر و هشتي داراي تزيينات رسمي بندي و نقاش روي گچ مي ‌باشند. هر يك از تالارهاي دو جبهه جنوبي و باختري خانه نيز پوشيده از تزيينات قطاربندي و نقاشي روي گچ در سقف و ديوارها مي ‌باشد. برنماي اين دو جبهه تزيينات مختصر گچ بري و طره‌هاي چوبي نقاشي ديده مي ‌شود.

خانه سجادي كاشان

عمارت سجادي با حياطي مركزي و وسيع از سه مجموعه فضايي مهم تشكيل شده كه جبهه جنوبي شامل حوضخانه، شاه نشين و چهاراتاق سه دري است. حوضخانه و سقف ايوان اين بخش از عمارت با تزيينات يزدي بندي آراسته شده است.
مجموعه فضايي دوم در شمال عمارت سجادي واقع شده و تركيبي از يك حياط كوچك و متصل به حياط اصلي و فضاهايي پيرامون آن است. در قسمت شمالي حياط فرعي و جلوي تالار، حوضي قرار دارد كه حضور آب را در همه جاي خانه يادآور مي شود.
مجموعه سوم در جبهه خاوري با تالاري مرتفع در ميانه و چهار اتاق سه دري در دو طبقه طرفين آن قرار دارد.

سوكياسيان اصفهان

اين خانه از آثار باقي مانده از دوره صفوي است كه امروزه دانشكده مرمت دانشگاه هنر در آن استقرار يافته است. اين بنا از حياطي وسيع و طويل و فضاهايي در دو جبهه شمالي و جنوبي تشكيل شده است. جبهه جنوبي كه فضاهاي مهم تري را در خود جاي داده، از جهت ديگر به حياط ديگري مشرف است. اين جبهه شامل ايواني دو ستوني است كه مقابل يك حوضخانه زيبا نشسته است. دو اتاق سه دري با عمق هاي متفاوت ولي هر دو مشرف به حياط اصلي خانه، در طرفين اين ايوان واقعند و در پشت هر يك از آن ها اتاق ديگري وجود دارد كه با حياط دوم مرتبط است. حوضخانه داراي ارتفاعي معادل دو طبقه است و در هر طبقه غرفه‌هايي پيرامون آن نشسته‌اند. اين غرفه‌ها در طبقه دوم به يكديگر پيوند خورده بخش مركزي حوضخانه را دور مي ‌زنند. حوضخانه و غرفه‌هاي اطراف آن داراي تزيينات كاربندي و نقاشي روي گچ است كه تأثير سبك‌هاي نقاشي اروپايي در آن ديده مي ‌شود. ايوان ستون دار اين جبهه نيز در سقف و ديوارهاي خود تزيينات فراوان نقاشي دارد. اتاق ضلع خاوري حوضخانه داراي طاقچه‌ها و فرورفتگي ‌هايي به شكل ظروف مختلف و مشابه با فضاي فوقاني عمارت عالي قاپوي اصفهان مي ‌باشد. جبهه شمالي خانه كه تركيبي نامتقارن دارد نيز شامل يك ايوان ستون ‌دار و اتاق پشت آن، مطبخ و مجموعه فضاهاي ورودي است. سطح وسيعي از خانه به باغچه بزرگ ميانه آن اختصاص يافته و حوض آب در آن ديده نمي ‌شود.

خانه شريفيان كاشان

عمارت شريفيان كه قدمت آن به سال 1230 هـ.ق برمي گردد تركيبي از سه مجموعه فضايي است كه دو مجموعه مهم تر و اصلي آن دو طبقه و در جبهه‌هاي شمالي و جنوبي حياط قرار دارند.
در ميان مجموعه واقع در جبهه جنوبي، تالاري با شاه نشيني بزرگ واقع شده كه‌ از سمت جنوب متصل و مشرف به يك حوضخانه با شكل هشت و نيم هشت است و از سمت شمال به وسيله ايواني بزرگ به حياط متصل مي‌شود. طاق قوسي شكل ايوان از خط نهايي نماي اين جبهه بيرون زده و به اين ترتيب اين نما شاخص ‌ترين نماي عمارت شريفيان محسوب مي شود. سقف و سطوح جانبي اين ايوان با تزيينات كاربندي، يزدي بندي و گچ بري‌هاي زيبا آراسته شده است. در جبهه باختري حياط، مجموعه‌اي متشكل از يك تالار با شاه نشين، دو اتاق سه دري در طرفين و دو فضاي كفش كن به شكل هشتي قرار دارد و دسترسي به اتاق‌هاي فوق از داخل هشتي‌ها امكان پذير است.

خانه شيخ الاسلام و شركا اصفهان

خانه شيخ الاسلام داراي حياط بسيار بزرگي است كه فضاهاي اصلي در شمال و جنوب آن ساخته شده‌اند. اين حياط غالبا محل بزگراري مراسم مذهبي بوده و محوطه سازي آن با ساير خانه‌هاي اصفهان متفاوت مي ‌باشد. به اين ترتيب كه يك حوض نسبتا كوچك مقابل ايوان شمالي و دو باغچه به شكل هشت ضلعي در دو سوي آن قرار دارد. مهم ترين فضاي خانه ايوان وسيع ستون‌داري است كه در ميانه ضلع جنوبي حياط قرار گرفته است. اين ايوان و دو گوشوار آن مرتفع‌ترين بخش خانه مي باشد و وجود بخش شيب داري بر فراز ايوان اين ارتفاع را افزايش مي ‌دهد. سبك خاص معماري اين بخش باعث تمايز اين خانه از ساير خانه‌هاي هم دوره خود شده است. دهانه وسيع ايوان، فضاي آن را به ادامه فضاي باز حياط مبدل ساخته و وجود حوض و فواره در فضاي ايوان بر اين استمرار تاكيد مي ‌كند. در انتهاي ايوان، شاه ‌نشين بزرگي قرار دارد كه از پشت به فضاي ديگري مرتبط است. همچنين دو اتاق در طرفين شاه ‌نشين واقعند كه از يك سو به ايوان و از سوي ديگر به شاه ‌نشين مرتبط مي ‌باشند. اين اتاق ها داراي شكل، اندازه و پوشش هاي متفاوتي هستند. تزيينات متنوع گچ بري، آينه كاري و مقرنس در فضاي ايوان و شاه نشين آن بر اهميت اين بخش خانه تاكيد مي ‌كند. جبهه شمالي خانه ارتفاعي معادل يك طبقه دارد. تالار ميانه اين جبهه با يك ارسي پنج دهنه به حياط مشرف مي ‌شود و در طرفين آن دو اتاق سه دري واقع شده‌اند. در جبهه باختري حياط يك ايوان كم عمق ستون دار در ميانه و دو غرفه در دو سوي آن قرار دارد كه براي نشستن و تماشاي مراسم تعزيه و عزاداري مورد استفاده قرار مي ‌گرفته‌اند. ضلع خاوري حياط از يك سكوي سراسري و يك اتاق سه دري تشكيل شده و ديوار آن مشابه با تقسيمات جبهه باختري نماسازي شده است. ورودي خانه داراي هشتي بزرگ مشتركي با خانه‌هاي همسايه است و از گوشه شمال باختري به حياط راه مي ‌يابد.

خانه شيخ هرندي اصفهان

اين خانه از فضاهايي يك طبقه تشكيل شده است و حوضخانه‌اي در گوشه شمال خاوري مجموعه واقع شده است. جبهه شمالي خانه متشكل از دو اتاق سه دري در دو سو و اتاق ديگري در ميانه است. اتاق هاي سه دري عمق‌هايي متفاوت دارند ولي در نما كاملاً مشابه يكديگرند و به وسيله ايوانچه‌هايي با حياط ارتباط مي ‌يابند. اتاق ميانه اين جبهه به وسيله يك پنجره چوبي وسيع از حياط نور مي ‌گيرد. جبهه جنوبي حياط شامل يك اتاق پنج دري در ميانه و دو اتاق در طرفين است. نماهاي حياط پوشيده از اندود ساده گچ است و تنها جان پناه پشت بام در جبهه جنوبي تزييناتي از كاشي مشبك دارد. در جبهه باختري امروزه فضاهاي جديدي به جاي فضاهاي قبلي كه تخريب شده‌اند ساخته شده است. بخش عمده جبهه خاوري، ديواري نماسازي شده است و تنها يك اتاق سه دري و يك راهرو در آن وجود دارد كه مسير دسترسي به حوضخانه گوشه شمال خاوري خانه مي ‌باشد. حوضخانه فضايي مربع شكل با ارتفاعي معادل دو طبقه است كه غرفه‌هايي پيرامون آن قرار گرفته‌اند. تنها در طبقه دوم بخش هاي خاوري و باختري حوضخانه، دو اتاق وجود دارد كه با پنجره‌هاي ارسي گره سازي شده به فضاي حوضخانه اشراف دارند. در بخش جنوبي حوضخانه يك منبع آب قرار دارد و در غرفه طبقه دوم اين بخش حوضي ديده مي ‌شود. ديوارهاي حوضخانه با تزيينات طلاكاري و قطاربندي ‌هاي زير سقف آراسته شده و ستئنهاي چوبي آن نيز سر ستونهاي مقرنس دارند. يك نورگير هشت ضلعي در سقف، روشنايي فضا را تأمين مي ‌كند.

خانه عباسيان كاشان

عمارت عباسيان يكي از جالب ترين نمونه‌ها در بين خانه‌هاي كاشان است و به لحاظ تنوع و تعدد فضاهاي اين خانه با هيچ يك از خانه‌هاي ديگر كاشان قابل مقايسه نيست.
اين عمارت داراي حياطي كم وسعت و مرتفع است. ايوان اصلي خانه داراي تزيينات زيباي يزدي بندي بوده و ارتفاع آن از ساير قسمت هاي بنا بيش تر است. در پشت اين ايوان، تالار بزرگ صليبي شكلي قرار دارد كه به همراه ايوان مجموعه فضايي مهمي را پديد آورده است.
اين عمارت دو ورودي مهم دارد: يك ورودي در گوشه جنوبي حياط واقع است كه شامل دو دالان، يك هشتي بزرگ، يك هشتي كوچك و يك حياط سرباز است كه در مجموع با پيچ و خم بسيار و عبور از فضاهاي متفاوت، وارد شونده را به يكي از راهروهاي گوشه حياط و سپس به سطح آن راهنمايي مي ‌كند. ورودي سمت شمالي نيز امروزه داراي مسيري سرباز، يك هشتي و يك دالان است كه تنوع فضايي خاص اين خانه را به اجمال بيان مي‌كند. اكثر فضاهاي خانه داراي سقف‌هايي با تزيينات يزدي بندي هستند و تالارهاي خانه با گچ بري‌هاي رنگي و آينه كاري تزيين شده‌اند. وجود فضاهاي متنوع در نيم طبقه‌ها و بالاخره اشتراك بخشي از فضاي اين خانه با خانه مجاور كه به صورت پيش روي نيم طبقه دوم در جبهه جنوب خاوري پديدار شده است نيز از خصوصيات قابل توجه اين خانه محسوب مي شود.

خانه عكاف‌زاده و شريف اصفهان

مجموعه اين خانه از دو بخش بيروني و اندروني تشكيل شده كه طي نيم قرن اخير از يكديگر تفكيك شده‌اند و امروزه در تملك خانواده‌هاي عكاف‌زاده و شريف مي ‌باشند. بخش بيروني، داراي حياط مركزي كوچكي است كه فضاهاي بسته در چهار طرف آن واقع شده‌اند. مهم ترين فضاي اين بخش تالار جبهه شمالي است كه شاه ‌نشيني به شكل نيم هشت و با ارتفاعي معادل يك طبقه دارد. در طبقه بالاي شاه‌ نشين اتاق ديگري ديده مي ‌شود. ديوارها و سقف تالار پوشيده از تزيينات مقرنس، گچ بري و طلاكاري و آينه كاري و اتاق طبقه دوم شاه‌ نشين داراي نقاشي روي گچ و تزيينات زيبايي است. اين تالار برخلاف معمول از جهت عرض خود و از طريق سه در ارسي منبت كاري شده به حياط گشوده مي ‌شود. جبهه باختري حياط بيروني از يك تالار صليبي شكل در ميانه و دو اتاق سه دري در طرفين آن تشكيل شده است. جبهه خاوري داراي تقسيمات مشابه نماي جبهه مقابل خود و شامل اتاق سه دري با عمق هاي متفاوت و دالان‌هاي مابين آن ها است. يكي از اتاق‌هاي سه دري، آبدارخانه بوده و امروزه قسمتي از آن تبديل به حمام شده است. ورودي به خانه از جبهه خاوري آن صورت مي گيرد و هشتي ورودي در گوشه شمال خاوري به دالان طويلي مرتبط است كه سراسر پشت جبهه خاوري بخش بيروني را طي مي ‌كند. در ميانه اين دالان پس از عبور از يك هشتي ورود به حياط بيروني ميسر مي ‌شود. در ميانه اين جبهه يك تالار شاه نشين‌دار تنها فصل مشترك دو بخش اندروني و بيروني است. تالار مذكور مهم ترين فضاي بخش اندروني و مزين به آينه‌كاري و طلاكاري است.

خانه كريمي اصفهان

خانه كريمي از يك حياط مستطيل شكل و فضاهايي در جبهه شمالي و خاوري آن تشكيل شده است كه مجموعه فضايي مهم تر خانه در جبهه شمالي آن واقع است. اين مجموعه شامل تالاري صليبي شكل در ميانه و دو اتاق سه دري در طرفين است. اين اتاق ها علاوه بر حياط اصلي خانه از ضلع ديگر خود به فضاهاي ديگري مشرف‌اند. به طوري كه اتاق سه دري خاور تالار با يك حياط كوچك هشت ضلعي و اتاق باختري تالار با يك حوضخانه ارتباط دارد. علاوه بر اين دو، يك اتاق سه دري ديگر در انتهاي تالار، بين دو فضاي حوضخانه و حياط هشت ضلعي نشسته است. بدين ترتيب مجموعه‌اي از فضاهاي باز و بسته به زيبايي در كنار يكديگر قرار گرفته‌اند و به هنگام باز بودن درهاي مابين آن ها فضايي وسيع و متنوع به وجود مي‌آيد. تالار ميانه اين مجموعه با يك در ارسي به حياط اصلي مرتبط مي ‌شود و داراي سقف گنبدي و تزيينات مختصر گچ بري است. حوضخانه در گوشه شمال باختري تالار واقع و صليبي شكل مي ‌باشد. اين فضا حوضي هشت ضلعي در ميانه و نورگيري با پنجره‌هاي مشبك و شيشه‌هاي رنگي در سقف خود دارد بادگيري بر فراز اين فضا هواي خنك حوضخانه را به سمت اجاق هاي مجاور مي ‌راند. حياط هشت ضلعي از ديگر فضاهاي زيباي خانه در اين جبهه است كه حوض تزئيني هشت گوشه‌اي در ميانه آن جاي گرفته است. جبهه خاوري حياط اصلي خانه شامل يك تالار صليبي شكل در ميانه و دو اتاق سه دري در دو سوي آن است. دسترسي به اين فضاها از طريق ايوانچه‌ها و دالانهاي بين آن ها صورت مي ‌گيرد. تالار واقع در اين جبهه داراي تزيينات فراوان گچ بري رنگي، آينه كاري و مقرنس است و از دو سوي خود داراي ارسي ‌هايي رنگين و زيبا مي ‌باشد.

خانه لباف اصفهان

فضاهاي خانه لباف در سه جبهه حياط وسيع آن قرار گرفته‌اند كه جبهه شمالي مهم ترين و مرتفع‌ترين آن ها مي ‌باشد. اين جبهه شامل تالاري صليبي شكل در ميانه و دو اتاق در طرفين آن است. تالار توسط سه در چوبي به حياط گشوده مي ‌شود و از دو سوي ديگر به فضاهاي پيرامون خود راه مي ‌يابد. اتاق خاوري تالار نيز با اتاق ديگري در پشت خود مرتبط است. يك ايوان ستون‌دار سراسري بين فضاهاي اين جبهه و حياط واقع شده است. در زيرزمين، فضاهايي مشابه با طبقه اول قرار دارند كه با يك رديف پنجره از حياط نور مي ‌گيرند. فضاي حوضخانه با ارتفاعي معادل دو طبقه در گوشه شمال خاوري حياط واقع است و هر طبقه به فضاهاي مختلفي متصل مي ‌شود. حوضخانه همچنين از ضلع باختري خود با اتاق هاي جبهه شمالي خانه ارتباط كامل دارد. مجموعه فضاي مهم ديگر خانه در جبهه خاوري حياط شكل گرفته است. اين مجموعه تالاري به شكل نيم صليبي در ميانه دارد كه در طرفين آن دو اتاق دو دري و در دو انتهاي اين جبهه دو اتاق سه دري واقع شده‌اند. مجموعه تالار و اتاق هاي دو سوي آن از طريق درها و پنجره‌هاي متعدد به يكديگر وصل مي ‌شوند. دو ايوان ستون‌دار كم عمق در طرفين تالار و در مقابل اتاق هاي اين جبهه قرار دارند.

خانه مارتا پيترز اصفهان

خانه مارتا پيترز كه بخش اصلي آن بنايي مكعب شكل و متعلق به دوره صفويه است الگويي متفاوت با خانه‌هاي عادي هم عصر خود دارد و به نظر مي ‌رسد طرح كلي اين خانه در ابتدا به صورت يك كوشك و در ميان باغ واقع بوده كه در طول زمان دستخوش تغييراتي شده است. و يك چهار صفه در ميانه خود دارد. اين فضا ارتفاعي معادل دو طبقه دارد و در دو سوي خاوري و باختري خود داراي ايوان هايي بوده است. سقف چهار صفه داراي تزيينات مقرنس و ديوارهاي آن پوشيده از تزيينات گچ بري، آينه كاري، طلاكاري و نقاشي هايي از فرشتگان است كه جلوه‌اي خاص به آن بخشيده‌اند. اين فضا و ايوان ها دو سوي آن به باغ پيرامون رو مي ‌كرده و روشنايي بنا از چهار سمت آن تامين مي ‌شده است در چهار گوشه بخش اصلي خانه، اتاق هايي وجود دارند كه با ايوان‌ها و فضاي مياني مرتبط هستند. در جبهه جنوبي بنا ايواني در ميانه و دو اتاق سه دري در طرفين آن قرار دارد كه احتمالاً در دوره‌هاي بعدي به بنا اضافه شده‌اند. نماي خارجي ساختمان داراي تزيينات آجركاري و پنجره‌هاي چوبي با گره چيني هاي زيباست. تغييرات مختلف در طول زمان موجب شده تا باغ پيرامون بنا به چند حياط و فضاي باز تبديل شود به طوري كه امروزه در شمال كوشك اصلي يك حياط و در دو جبهه شمالي و خاوري اين حياط فضاهاي ديگري واقع شده‌اند.

خانه محمود سرتيپي اصفهان

مجموعه فضاهاي بسته خانه محمود سرتيپي در سه جبهه حياط مستطيل شكلي قرار گرفته‌اند كه دو جبهه شمالي و جنوبي آن از جبهه سوم مرتفع‌ترند. مهم ترين فضاي خانه تالار جبهه شمالي است كه به شكل نيم صليبي مي باشد و با دو اتاق سه دري طرفين خود كاملاً مرتبط است. اين تالار داراي تزيينات فراوان نقاشي روي گچ در ديوارها و سقف است. در سقف اين تالار نقاشي پركاري وجود دارد كه متأثر از نقاشي ‌هاي اروپايي است. اين فضا همچنين دو رديف قطاربندي در ديوارهايش دارد و با ارسي سه دهنه‌اي به حياط باز مي ‌شود. نماي جبهه جنوبي داراي ارتفاع و تقسيمات كاملاً مشابه با نماي مقابل خود است اما فضاهاي اين دو جبهه مشابه يكديگر نيستند. جبهه جنوبي شامل سه اتاق سه دري و دو فضاي كفش كن در بين آن ها است. اتاق‌هاي سه دري در جبهه‌هاي شمالي و جنوبي ارتفاعي معادل تالار خانه دارند و مرتفع بودن اين اتاق‌‌ها تعبيه نورگيرهايي را در بالاي درهايي كه به سمت حياط باز مي ‌شوند ميسر ساخته است. جبهه باختري خانه شامل دو اتاق است كه هريك با دري كوچك به حياط و با درهايي بزرگ تر به راهرويي مشترك گشوده مي ‌شوند. ورود به خانه از طريق دالاني واقع در ميانه اين جبهه صورت مي گيرد. همچنين خانه داراي ورودي ديگري در گوشه جنوب خاوري است.

خانه وثيق انصاري (سرهنگ وثيق) اصفهان

خانه در حدود 150 سال پيش توسط بزرگ خاندان وثيق انصاري، رييس مستوفيان دربار ظل السلطان، حاكم اصفهان ساخته شده و از زيباترين خانه‌هاي دوره قاجار در اين شهر به شمار مي آيد. نوع و تركيب فضاهاي مختلف اين خانه و تزيينات مفصل و متنوع آن از زيبايي هاي اين بنا محسوب مي شود. مهم ترين بخش خانه در جبهه شمالي حياط قرار دارد. در اين جبهه، مطابق معمول خانه‌هاي اصفهان تالاري در ميانه نشسته كه در طبقه بالا دو گوشوار در طرفين خود دارد. هر يك از تالارهاي چهارگانه اين جبهه داراي تزيينات بديع و زيبايي است. تالار مجاور حياط از طريق ارسي پنج دهنه مرتفعي به حياط اشراف پيدا كرده و دو گوشوار طرفين نيز توسط ارسي ‌هاي ظريفي به آن باز مي ‌شوند. اين تالار داراي تزيينات مقرنس، قطاربندي و نقوش طلاكاري شده در ديوارها و سقف است و توسط ارسي ديگري به تالار صليبي شكل پشت خود مرتبط مي ‌شود. تالار صليبي شكل داراي تزيينات كاغذ ديواري در سقف و ديوارهاست كه اين نوع تزيين در خانه‌هاي هم دوره اين بنا بسيار نادر است.
جبهه خاوري حياط مجموعه مهم فضايي ديگر اين خانه است و شامل تالاري صليبي شكل در ميانه و دو اتاق سه دري در طرفين است كه ايوانچه‌ها و كفش كن‌هايي بين اين فضاها قرار گرفته‌اند. جبهه باختري داراي تقسيمات و فضاهاي مشابهي با جبهه خاوري است.

خانه يدالهي اصفهان

مهم ترين بخش هاي خانه در دو جبهه شمالي و جنوبي در دو انتهاي محور اصلي حياط كشيده‌اي قرار گرفته‌اند. اين دو جبهه، دو تالار بزرگ با ابعاد و شكل مشابه دارند اما نسبت به حياط كاملاً قرينه نيستند. به اين صورت كه تالار جبهه شمالي، شاه نشيني در عمق خود دارد و در تالار جبهه جنوبي فضايي همانند شاه نشين در كنار پنجره مشرف به حياط ديده مي ‌شود. علاوه بر اين تفاوت ارتفاع و نوع پوشش و نماهاي دو تالار از اين دو فضاي مشابه و هم اندازه دو تالار با كيفيت فضايي متفاوت پديد آورده است. تالار جبهه شمالي توسط ارسي وسيع و مرتفع پنج دهنه‌اي به حياط مشرف است. بالا رفتن درهاي اين ارسي، فضاي اتاق را به ايواني تبديل مي ‌كند و فضاي باز حياط را به درون آن مي ‌كشاند. ارسي وسيع تالار شمالي تقريباً تمامي نماي اين جبهه را پوشانيده و آن را از ديگر نماهاي خانه متمايز ساخته است. وجود دو بادگير در انتهاي اين جبهه بر اهميت اين بخش تاكيد مي ‌كند در طرفين اين جبهه دو راهرو، دسترسي به تالار را ميسر مي ‌سازند. در طبقه دوم به جاي اين راهروها در يك سمت يك اتاق و در سمت ديگر راهروهايي واقع است كه در مقابل هركدام آن ها ايوانچه‌اي قرار گرفته است. تالار جبهه جنوبي سقفي گنبدي دارد و با ارسي سه دهنه‌اي به حياط متصل مي ‌شود.

اين مراسم كه در قمصر كاشان انجام مي شود در فصل بهار ذر كارگاه هاي بزركي اسانس گل محمدي را
مي گيرند و از آن گلا تهيه ميكنند.

جشن شب يلدا

بلندترين شبي كه زمستان به دنبال آن آغاز مي شود، در اصفهان، ”شب چله“ ناميده مي‌شود. در اين شب؛ زود خوابيدن را جايز ندانسته و تا پاسي از شب افراد خانواده يا فاميل دور هم شده و به گفت و گو، انجام سرگرمي ‌هاي گوناگون و گوش كردن به حكايت و خاطرات بزرگ ترها مي‌پردازند.

جشن سده

بزرگ ترين جشن سده پس از اسلام را مردآويج بن زياد ديلمي برپا كرد كه جشني باشكوه در كنار زاينده رود اصفهان بود. اين مراسم درسال ۳۲۳ هجري در فهرست بزرگ ترين رويدادهاي فرهنگي ايران پس از اسلام ثبت شد. اين جشن هنوز هم توسط زرتشتيان ايران اجرا مي شود.

مراسم شب نيمه اي

يكي از سنت هاي خاص استان اصفهان است. در اين سنت؛ شب پانزدهم ماه مبارك رمضان كه تولد امام حسن مجتبي (ع) است، از اول شب؛ بچه‌ها به درب منازل رفته و با خواندن اشعاري از صاحب خانه درخواست هدايايي از قبيل پول يا شيريني مي‌كنند

سنت شب اسفند

يكي از مراسم هاي رايج در استان اصفهان سنت شب اسفند است كه بر اساس آن هر سال در اول ماه اسفند رسم است كه بزرگ خانواده، ديگي از برنج و غذاهاي لذيذ ديگر آماده كرده و از همه افراد فاميل دعوت به عمل مي آورد و همگي دور هم جمع شده و به صحبت و خاطره‌گويي و ... مي پردازند. اين رسم ”شب پلوخوري“ نام دارد و از سنت هاي زيباي اين منطقه است.

جشن مراسم انگور

اين جشن توسط آشوريان در هنگام برداشت نخستين محصول انگور انجام ميشود

بازار كاشان

بازاري بزرگ، قديمي و باشكوه كه بناي اوليه ي آن به قرن 7 هجري بازمي‌گردد.

حمام مجموعه اردهال

يكي از قسمت هاي مجموعه بناهاي اردهال، واقع در 42 كيلومتري غرب كاشان، حمام آن است كه ساخت آن به دوران صفوي مربوط است.

4058

4059