غار قلعه كرد
در 140 كيلومتري جنوب غربي شهر قزوين واقع شده و مسير دسترسي به آن از طريق جاده روستايي آبگرم بخش آوج به سمت مغرب به روستاي حصار وليعصر و بعد از عبور از برجهاي دو گانه خرقان به سمت شمال به روستاي علي آباد و در نهايت به روستاي قلعه كرد منتهي مي شود. دهانه غار قلعه به سمت جنوب شرقي بوده، ارتفاع آن حدود 8 متر و عرض آن حدود 9 متر به صورت نيم دايره است. اين غار داراي يك راهرو  بوده كه به دهانه چاهي كه عمود بر دهليز اصلي است منتهي مي شود و پس از عبور از مدخل چاه به فضايي منتهي مي شود كه داراي ستونهاي قطور استالاكيتت و استالاكميت در رنگهاي مختلف است. تالار اصلي غار به دهليزها و شاخه هاي فرعي منتهي گرديده كه خود شاهكاري از طبيعت است و آويزه هاي آهكي بعضي از قسمتها از سقف تا كف غار كشيده شده است. در كف غار نيز حوزه هاي كوچك آبي تشكيل شده و سنگهاي سفيد آهكي به سبك زيبايي هر بيننده اي را متحير مي سازد.

 غار ولي گشنه رود
بخش قاقازان شرقي، 60 كيلومتري قزوين، در مسير جاده روستاي آلولك-گشنه رود واقع شده است. دهانه آن رود به شمال بوده و طول آن حدود 2 و عرض آن نيم متر است. اين غار در منطقه نسبتاً نيمه معتدل و سرد كوهستاني كه داراي درختان ارس هستند واقع شده و به نظر مي رسد محل امكان و استقرار انساني بوده باشد.

غار يخي انگول
بخش رودبار شهرستان، روستاي دينك واقع در 40 كيلومتري شمال غرب قزوين. اين غار از نوع غارهاي يخي بوده و دهانه آن به سمت جنوب غرب است.

جشن انار
در بخش تارم اواخر شهريور ماه يا اوايل مهر يك روز از قبل تعيين مي شود تا در آن روز اهالي روستا دسته جمعي به مزارع انار بروند و به همراه نواختن دايره و يا سرنا و دهل شروع به چيدن انار كنند. تا قبل از اين روز كسي حق ندارد اناري بچيند.
 

جشن فندق
رودبار شهرستان از جمله مناطقي است كه فندق به طور عمده كشت مي گردد. در بسياري از روستاهاي اين ناحيه در اواسط مرداد ماه جشن فندق به پا مي كنند و به مانند انار چيني همه با هم به مزارع مي روند در ابتدا شخصي با خواندن اشعاري كه بيشتر به صورت بداهه مي باشد و ديگران اشعار او را واگويه مي كنند سپس همه شروع به چيدن فندق مي كنند دوشيزگاني كه نامزد شده اند براي همسران خود از هسته فندق رشته اي به مانند گردنبند درست مي كنند به اين صورت كه زماني كه هسته هنوز خشك نشده با سوزن آنها را سوراخ مي كنند و نخ از آن مي گذرانند و در پايان دو سر نخ را به هم گره مي زنند. آنها به اين گردنبند " گلوانه " مي گويند و آن را نگه داشته تا در فصل زمستان به شوهرانشان هديه دهند.

كشتي پهلو به پهلو
 اين نوع كشتي كه از قديمي ترين انواع كشتي محسوب مي شود هنگام مراسم عروسي انجام مي گيرد. بدين صورت كه دو نفر در كنار يكديگر به پشت مي خوابيدند و پاهاي خودر را (دو پاي مخالف كه در كنار يكديگر هستند) به هم گره مي كردند و شروع به زور آزمايي مي كردند. شخصي كه داراي نيروي بيشتري بود مي توانست پاي رقيب خود را زود تر از زمين بلند كند و حريف خود را از جاي حركت بدهد  متاسفانه اين كشتتي امروزه به فراموشي سپرده شده است.

كوسه گلين ( كوسن گلين)
اهريمن خشكسالي يكي از قديميترين دشمنان ايران زمين است. ايرانيان براي مبارزه با اين ديو علاوه بر كارهاي عملي همچون حفر قنات و ساخت آب انبار دست به يك سري مناسك اعتقادي نيز مي زدند كه مراسم كوسه گلين از آن نوع است. اين مراسم كه به اشكال مختلف در ايران اجرا مي شده در منطقه قزوين نيز به چند شيوه اجرا مي شده است؛ بدين صورت كه پير زني بوسيله پارچه و لباسهاي كهنه، عروسكي كوچك درست مي كند، آنرا دست گرفته و در كوچه ها به راه مي افتد و بچه ها نيز پشت سر او حركت مي كنند آنها به هر خانه كه مي رسند صاحب خانه از وسايل تهيه آش چيزي به آنها مي دهند مانند نخود، رشته و … همه آنها را جمع مي كنند و آشي مي پزند و بين اهالي تقسيم مي كنند مردم معتقدندكه پس از چندي باران خواهد آمد. اين رسم را در سالهايي كه دچار خشكسالي بوده  برگزار كرده اند.

چمچمه خاتون
نوعي ديگر از مراسم طلب باران است و آن بدين صورت است كه داخل يك قدح آب مي ريزند و آن را به پشت بام مي برند و با يك چمچمه كم كم آب داخل آن را به طرف آسمان مي پاشند.

چوب جنگ
در بيشتر روستاهاي استان قزوين يكي از سرگرميهاي جوانان در روز عروسي، چوب جنگ مي باشد. جوانان با در دست گرفتن چوب در حين اجراي رقص پا به طور نمايشي با يكديگر به مبارزه مي پردازند.

پنجاه به در
هر ساله بعد از ظهر روز نوزده ارديبهشت، پنجاهمين روز سال، از زماني كه زهر آفتاب ظهردم گرفته مي شود، مردم قزوين منازل خود را ترك مي كنند و به مصلاي شهر مي روند. اين مصلا در ميان باغهاي جنوب شرقي شهر واقع شده است در گذشته در اين مكان يك آب انبار و يك مسجد وجود داشته كه تنها بخشي  از آب انبار آن به جا مانده است.

تير گان (تير ماه سيزده)
اين جشن كه همان جشن تيرگان ايران باستان مي باشد در روز سيزدهم تيرماه برگزار مي شد.

آيين هاي سوگواري شامل: سيزدهم محرم و درخت خونبار مي باشد.

پوشاك مردان
استفاده از كلاه در گذشته بين مردان بسيار متداول بود و هر شخص به فراخور شغل و نيز وضعيت اقتصادي از نوعي كلاه استفاده مي كرد.
پيراهن ها معمولاً به رنگ سفيد و ساده تهيه مي گرديد و تكمه يقه آن بر شانه چپ بسته مي شد. در ميان سينه چپ از شانه تا زير سينه چاكي داشت. پس از آن پيراهن هايي با يقه هاي بلند به نام يقه قزاقي متداول شد و سپس يقه ملايي جاي آن را گرفت. تن پوش ديگري كه مردان قزويني استفاده مي كردند، ار خالق بسيار بلندي بود كه تا انتهاي پا مي رسيد. يقه آن ايستاده و جلو باز بود. در ناحيه كمر تنگ، و دامن آن بسيار گشاد بود و در دو پهلو داراي چاك كه تا كمر مي رسيد. شلوار افراد كم در آمد از كرباس به رنگ آبي يا مشكي بود. بلند و گشاد و در ليفه آن از بند استفاده مي كردند. بند تنبان از نخ پنبه بافته مي شد. اشخاص اعيان از شلوارهاي دكمه اي استفاده مي كردند.
اغلب مردان در گذشته گيوه به پا داشتند به نامهاي جوراب و آجيده كه در فصل تابستان مورد استفاده قرار مي گرفت. اشخاص اعيان گيوه هاي بسيار ظريف و مرغوب تري مي پوشيدند كه به گيوه ملكي معروف بود.

پوشاك زنان
در گذشته زنان قزويني زير پيراهن خود شليته به پا مي كردند، به طوري كه يك وجب و يا حتي كمتر از دامن بيرون مي آمد. جنس پارچه آن اغلب ململ، چيت كرباس و در انواع ساده و متنوع گلدار و يا مشكي انتخاب مي شد. جوانان اغلب روي شليته با نخهاي رنگي گلدوزي مي كردند. شليته گلدار جوانان داراي سجاف پهن بوده است و انواع ديگر به جاي سجاف ليفه دار بوده و براي شليته ليفه دار از پارچه اي ضخيم و سنگين مانند مخمل ترمه و تافته ابريشمي و … استفاده مي كردند.
قسمت پايين شليته را با دست دوخته و به حالت تزيين بوده كه به آن دالبر و  دندان موشي گفته مي شد.
يل يا نيم تنه قزويني كه حدوداً صد سال پيش در بين اعيان متداول بوده با استفاده از پارچه ترمه با آستري از پارچه تافته به رنگ كرم تهيه مي شده كه در قسمت جلو هيجده دكمه فلزي پي در پي روي آن دوخته مي شد. زنان در زير شليته خود شلوارهايي به رنگ مشكي مي پوشيدند كه دمپاي آن تنگ بود و بالاي آن فراخ. اين شلوار داري يقه بود و آن را با بند تنبان مي بستند. پاپوش زنان نيز به فراخور وضع مالي خانواده داراي انواع مختلف بوده كه در تابستان گيوه هاي ظريف مي پوشيدند. زنان اعيان از كفشهاي چرمي با مدلهاي متداول در زمان خويش استفاده مي كردند.

به جز انواع پوششي كه ذكر آنها رفت، انواع ديگر نيز در منطقه استفاده مي شده است. از جمله: كوئينگ، جومه، كراس، شگ، كول چوغا، قرقره تمبون، اوزون تنبون و….

خوراك
قيمه نثار، دم كباب، قيمه آب دار، ديماج، رشته پلو با ماهي، آش شله قلمكار،  آش آلو، آش دوغ، آش شيرين، آش دندان كشه، ماش پياز

دشت قزوين در ميان دو راهي كه در شمال به دامنه هاي كوهها ي طالقان-الموت و در جنوب به كوههاي دامنه آوج و خرقان مي رسد قرار گرفته و از زمانهاي دور محل تردد و مهاجرت گروههاي انساني بوده است. تپه هاي پيش از تاريخ واقع در جنوب دشت قزوين ( تپه زاغه، تپه قبرستان و قره تپه)، معرف قديم ترين دوران استقرار پيش از تاريخ در اين منطقه مي باشند.

تپه زاغه
اين تپه در 8 كيلومتري شمال شرق دهستان سگز آباد از توابع شهرستان بوئين زهرا قرار گرفته و در بررسي اوليه بقاياي يكي از اولين اجتماعات كشاورزي به دست آمده و معرف يكي از مكانهاي اوليه اسقرار در ايران مي باشد. بر اين اساس تاريخ تقريبي استقرار در زاغه اواخر هزاره ششم بوده كه قبل از هزاره ششم ق.م اين محل به كلي متروك شده و اهالي زاغه به محل ديگر مهاجت كرده اند. به نظر مي رسد تپه زاغه قديم ترين بقاياي باستاني را در بر داشته و پس از متروك شدن اين تپه، استقرار در تپه قبرستان آغاز شده است.

 تپه قبرستان
اين تپه در فاصله 300 متري غرب تپه سگز آباد (قره تپه) قرار گرفته و ارتفاعي بسيار كم داشته و بيشتر بقاياي باستاني آن در زير لايه هاي شن و ماسه و سيلاب مدفون گرديده است. سفالهاي بدست آمده از اين تپه به صورت خشن، ظريف و منقوش بوده و نقوش هندي، حيواني و انساني بر سفالهاي منقوش ديده مي شود، اثر معماري بدست آمده نيز شامل بخشهايي از ديوار خانه ها، كوچه، و نمونه كوره فلز كاري مي باشد و بر اساس شواهد باستان شناسي چنين به نظر مي رسد كه اين تپه به تناوب يا مورد سكونت قرار گرفته و يا به عنوان قبرستان در طول هزاره پنجم تا اول استفاده شده است.

قره تپه
شهرستان بوئين زهرا در 55 كيلومتري جنوب غربي قزوين واقع شده است و دهستان سگزآباد به فاصله 11 كيلومتري شمال غرب شهرستان قرار گرفته و تپه باستاني قره تپه در 5 كيلومتري جنوب دهستان سگز آباد واقع شده است.  
طول تقريبي اين تپه كه به صورت شمالي جنوبي است، از شمال به جنوب 345 متر و از شرق به غرب 300 متر مي باشد، اطراف اين تپه را زمينهاي كشاورزي احاطه كرده است تپه زاغه در شمال شرق اين تپه و  تپه قبرستان در جنوب غرب آن قرار گرفته است.

مقبره حمدالله مستوفي  
بناي مقبره حمدالله مستوفي مورخ شهير عصر ايلخاني به صورت برجي آجري متعلق به قرن هشتم هجري است. شكل  برج مربع بوده كه توسط چهار فيل پوش، هشت ضلعي شده و در نهايت با گنبد مخروطي پوشش شده است. داخل بنا كتيبه اي قرار دارد كه سوره مباركه هل اتي به خط نسخ گچ بري شده است.

بقعه پير تاكستان
بناي بقعه تشكيل شده از ساختماني به شكل مربع مستطيل كه پوشش آن گنبدي است و  بوسيله چهار سه كنج بر روي پلان مربع مستطيل سوار شده است. بناي پير تاكستان در نهايت سادگي داراي شيوه معماري استواري است كه از استحكام و زيبايي آجر كاريهاي دوره سلجوقي بهره مند است.

مقبره رئيس المجاهدين
بناي مزبور داراي طرحي مستطيل شكل، با طول 15 متر و عرض 12 متر است. اين بنا داراي دو طبقه اصلي، شامل سرداب و طبقه دوم مي باشد كه 10 / 1 متر از كف محوطه اطراف ارتفاع دارد.

بقعه آمنه خاتون
بناي آرامگاه آمنه خاتون دختر امام جعفر صادق متعلق به دوره صفويه مي باشد. طرح داخلي بقعه هشت ضلعي و طرح بيروني آن گرد مي باشد. بقعه داراي محرابي با مقرنس بوده و بر پنجره هاي زير گنبد آن چهار شباك گچي پر كار و نفيس قرار داشته كه تنها يكي از آنها باقي مانده و هم اكنون به موزه قزوين منتقل گشته است.

مقبره شهيد ثالث
حاج ملا تقي برغاني از علماي برجسته عصر خويش بوده كه توسط عوامل فرقه بابيه به شهادت رسيد و به شهيد ثالث معروف شد. او پس از شهادت در محراب مسجد، در مقبره خاندان بهشتي دفن شد و به همين علت مقبره نيز به مقبره شهيد ثالث معروف گشت.

مقبره سلطان ويس
بناي مشهور سلطان ويس يا سلطان قيس در ارتفاعات شمالي شهر قزوين واقع گرديده است. بناي سلطان ويس از دو قسمت تشكيل شده است

حسينيه اميني ها
حسينيه اميني ها نمونه كاملترين و زيباترين خانه هاي سبك قزوين مي باشد. آنچه كه امروزه از اين خانه به جاي مانده داراي چهار حياط و فضاهاي مختلف در دو طبقه همكف و زير زمين مي باشد.

كليساي رفيع
كلسياي رفيع در حياط مدرسه اي به همين نام واقع شده است. اين كليسا در دوره پهلوي اول در اين محوطه كه از ديرباز مجموعه آموزشي و عبادتي ارمنيان قزوين بوده ساخته شده است. كليسا بنايي آجري، با طرحي مبتني بر محورهاي چليپايي بوده كه فضاي اصلي آن  مستطيل شكل بوده و در داخل آن چهل ستون قرار گرفته اند.

كليساي كانتور  (برج ناقوس)  
كليساي كانتور معروف به برج ناقوس  مجموعه اي بوده كه در زمان اشغال ايران در جنگ جهاني دوم بدست روسها ساخته شده است. اين بنا، كليساي كوچكي است كه همانند ديگر كليساها داراي طرحي چليپايي بوده و محراب آن، رو به شرق دارد.  

مسجد جامع
مسجد جامع كبير در محله دباغان قرار گرفته و با مناره هاي باشكوه، ايوانهاي رفيع و گچ بريهاي نفيس از آثار ممتاز دوره اسلامي به شمار مي رود. قديمترين بخش مسجد پس از آثار چهار طاقي ساساني كه در زير مقصوره قرار گرفته، طاق هاروني است 192 ه ساخته شده است. مهمترين و زيباترين بخش مسجد، مقصوره و گنبد سلجوقي است.

مسجد النبي
مسجد النبي جز وسيع ترين مساجد ايران بوده و قريب  به 14000 متر مساحت دارد. ساختمان اين بنا را به دوره صفويه نسبت مي دهند كه پس از تخريب، در زمان قاجاريه به فرمان فتحعلي شاه تجديد بنا گرديد .

مسجد سنجيده
مسجد سنجيده در محله راه ري، واقع شده و از آثار دوره سلجوقي به شمار مي رود. اين مسجد در حال حاضر تنها داراي فضاي گنبد خانه بوده كه طرح آن مربع و ابعاد آن 20 / 9 متر مي باشد.
مسجد سنجيده داراي گنبدي به سبك سلجوقي، مناره كوتاه و تزئينات مقرنس در زير گنبد مي باشد.

مسجد حيدريه
مسجد حيدريه با تزئينات زيباي خود يكي از عالي ترين بناهاي معماري ايران به شمار مي رود.
مقصوره ي مسجد حيدريه تنها باز مانده شكوه اين مسجد چهار ايواني بوده كه بعد ها تخريب گرديده و قسمتهاي ديگري بدان الحاق شده است

مسجد و مدرسه صالحيه
مسجد-مدرسه صالحيه در خيابان مولوي روبروي بازار واقع شده و باني آن حاج ملا صالح برغاني از علماي نامي عصر خود و از مجاهدين مبارز قرن سيزدهم مي باشد.

مدرسه ابراهيميه
مدرسه ابراهيميه يا مدرسه جديد در محله آخوند، واقع گرديده و باني آن حاج محمد ابراهيم از طايفه ميرزا است.

مدرسه شيخ الاسلام
بناي اوليه مسجد-مدرسه شيخ الاسلام مربوط به يكي از امراي تركمانيه به نام آقاسي است و حاج ميرزا مسعود شخ الاسلام در سال 1321 قمري آن را تجديد بنا كرد.

مسجد و مدرسه سردار
مدرسه و مسجد سردار توسط حسن خان و حسين خان سردار از امراي فتحعليشاه قاجار به سال 1231 هجري قمري ساخته شده است

مدرسه التفاتيه
مدرسه التفاتيه توسط خواجه التفات در دوره ايلخاني بنا گرديده است و داراي طرحي دو ايواني مي باشد.