آتشدان سنگي

اين آتشدان سنگي به دوره هخامنشيان و ساسانيان مربوط است و در سميرم به دست آمده است. دو سر ستون سنگي آن به دوره ساساني تعلق دارد و نقش خسرو پرويز بر روي آنها حك شده است: يكي از آنها سالم است و در موزه ايران باستان و ديگري كه كمي شكستگي دارد، در كاخ چهل ستون اصفهان نگهداري مي شود. اين دو سر ستون در حدود سال 1330 شمسي در اصفهان كشف شده است.

آتشكده ساساني نطنز

در حوالي مسجد جمعه نطنز، در ميان سكويي به ارتفاع 2 متر از سطح زمين، آثار عمارت مختصر و جالب توجه كوشك مانندي وجود دارد كه از لحاظ ظرافت و تناسب، شباهت كاملي به آثار ساختماني دوره ساساني دارد و احتمالا جايگاه آتشكده اي بوده است.

آتشكده نياسركاشان

اين آتشكده بر فراز صخره بلندى به نام تالار نياسر در كنار چشمه آبي برپاست. اين بنا يك چهار طاقي زيباست كه با سنگ‌هاي تراشيده، ساخته شده است و چون در ساختن آن، هنر معماري و مهندسي به كار رفته است از ديگر چهار طاقي هاي دوران ساساني بهتر و زيبنده ‌تر به نظر مي ‌آيد.

آتشگاه نجف آباد

اين بنا از بناهاي با ارزش به جا مانده از دوران قبل از اسلام است كه به دلايل كاربرد مصالح خشت و ملات كاه گل در معرض فرسايش و تخريب است. (در زمان ساسانيان بناهاي مذهبي كه شامل آتشكده و ساختمان هاي مربوط به آن بوده ساخته مي شده است) اين بنا با خشت هاي قطور مربع شكل بر فراز كوه آتشگاه با ارتفاع 1680 متري از سطح دريا ساخته شده است. اتاقكي كه هم اكنون آثار آن بر جاي مانده در آن عصر مخصوص نگه داري آتش بوده است. كوه آتشگاه و آثار تاريخي آن به شماره 380 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است .

آتكشده خرم دشت كاشان

آتشكده يا چهار طاقي خرم دشت،‌ در حدود 20 كيلومتري جنوب خاوري شهر كاشان نزديك راه نطنز ـ كاشان در كنار روستاي خرم دشت واقع شده و بازمانده اين‌ چهار طاقي از سنگ و گچ بوده كه از دوران ساساني بر جاي مانده است. چهار طاقي خرم دشت علاوه بر چهار پايه‌ اصلي، چهار طاقي شامل بر بخش زيرين ديوار سنگي به قطر 80 سانتي ‌متر، به فاصله 5/2 متري چهار سوي پايه‌هاست كه نشان دهليز گرداگرد چهار طاق اصلي مانند بيش تر آتشكده‌هاي آن دوران به شمار مي ‌رود.

قلعه بياضه

اين قلعه در 53 كيلومتري خور و بيابانك از توابع شهرستان نائين در روستايي به نام بياضه واقع شده است. قلعه بياضه با بنايي چند طبقه و خندق عريض و عميق و برخوردار از مجموعه خشتي به هم پيوسته و بافت گسترده تاريخي پيرامون آن، نمونه بارز يك ارگ و دژ كويري است. اين قلعه افسانه‌اي، كه شاهكار سبك معماري عهد ساساني است، قرن‌ها به عنوان دژ مستحكم و تسخيرناپذير كوير مركزي ايران كاركردهاي گوناگون دفاعي و مسكوني داشته و از جمله اين كه در دوره اسماعيليه پايگاه ياران حسن صباح بوده است.

ارگ تاريخي قورتان

ارگ يا قلعه تاريخي روستاي قورتان كه در فاصله 110 كيلومتري جنوب شرقي اصفهان قرار دارد، در حدود 1100 سال پيش ساخته شده است. اين قلعه تاريخي 5 هكتار وسعت دارد و در ساخت آن از خشت و گل استفاده شده است. باروهاي شمالي و جنوبي آن تقريبا 250 متر طول دارد. تعداد برج‌هاي ديده‌باني آن 14 عدد بوده است كه يكي از آن‌ها و قسمتي از حصار اصلي قلعه بر اثر طغيان و منحرف شدن مسير زاينده رود تخريب شده است. اين ارگ، دو دروازه شمالي و جنوبي دارد و ابنيه تاريخي متعددي را در خود جاي داده است، كه از جمله مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به 3 مسجد، يك حمام، دو قلعه خان‌نشين و بازار اشاره كرد. در بازار ارگ، كاروانسرا، آسياب و مغازه‌هاي نجاري، قصابي و سلماني وجود داشته، كه امروزه آثار آن‌ها به جا مانده است. قسمتي از آب رودخانه زاينده رود از ضلع شمالي وارد ارگ مي‌شده است و پس از طي مسيري طولاني، در كنار بازار از ضلع جنوبي خارج مي‌شده و مجددا به رودخانه زاينده رود مي‌پيوسته است. معروف‌ترين قلعه داخل ارگ، قلعه نواب است كه قدمت آن به زمان قبل از ساخت ارگ و اوايل دوره اسلامي (دوره بني‌اميه) مربوط است. دومين قلعه داخل ارگ، قلعه باغچه گل است، كه قدمتي ديرينه دارد. بناي حسينيه داخل قلعه در گذشته، با معماري قلعه همساني و سازگاري داشت، كه متاسفانه اين حسينيه پس از بازسازي هويت تاريخي خود را از دست داده است. در 200 متري ضلع جنوب شرقي قلعه و در حاشيه رودخانه زاينده رود، آثاري از مسجد جامع (معروف به مسجد جمعه) با مساحت دو هزار متر مربع و در دو طبقه باقي مانده است. بزرگي مسجد، بيانگر جمعيت زياد و تاكيد بر انجام مراسم مذهبي در دوره ساخت مي‌باشد.

قلعه رستم بافران

اين قلعه در شرق نائين و در قريه بافران واقع شده است و چاهي دارد كه نام آن با افسانه‌ها درآميخته است. اين قلعه در حال تخريب و ويراني است.

قلعه فارفاآن

اين قلعه در قريه «فارفاآن» رويدشت اصفهان واقع شده است و دژي است كه در عهد ساسانيان بنا گرديده است. «فارفاآن» در قديم يكي از شهرهاي حاكم‌نشين اصفهان به شمار مي‌آمد.

قلعه ديو

اين بنا از تعدادي چهارديواري كوچك و بزرگ به شكل قلعه تشكيل شده و به قلعه ديو معروف است. احتمال مي‌رود كه قلعه ديو در گذشته براي دفن مردگان مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. ساير قلعه‌ها: قلعه جلالي در غرب شهر كاشان، قلعه ترشك نزديك دهكده «مرق» اصفهان، قلعه نوسنگي در شهرستان سميرم، قلعه يوسف خان در روستاي «پوده» بخش دهاقان، قلعه سرداريه روستاي «دره» واقع در 10 كيلومتري كاشان، قلعه كركس روستاي «طرق» واقع در 30 كيلومتري جنوب غربي نطنز و قلعه بزي در لنجان.

دژ بهمن سميرم

قلعه سنگي يا دژ بهمن يكي از بناهاي مهم تاريخي به جا مانده در اطراف سميرم است. از تاريخ و چگونگي ساخت اين قلعه اطلاعات مستندي در دست نيست.

قلعه بزي (قلعه خان) لنجان

دژخان لنجان در روستاي خولنجان دهستان گرگن جنوبي بخش مركزي قرار دارد. از اين دژ، در حال حاضر آثار مهمي برجاي نمانده و روستاي خان لنجان، كه مردم محل خولنجان گويند، برجاي آن قلعه بنا نهاده شده است. ناصر خسرو قبادياني، شاعر و جهانگرد سده 5 هـ . ق از اين دژ ياد كرده مي ‌گويد:
« … و از آن جا به خان لنجان رسيديم و بر دروازه شهر نام طغرل بيگ نوشته ديدم و از آن جا شهر اصفهان هفت فرسنگ بود. مردم خان لنجان عظيم، ايمن و آسوده بودند و هر يك به كار و كدخدايي خود مشغول»
پس از مرگ ملك شاه سلجوقي و كشته شدن خواجه نظام الملك، اسماعيلي ‌ها از فرصت استفاده كرده و قلعه خان لنجان را از مؤيد الملك، پسر نظام الملك به حيله گرفتند و عبدالملك عطاش نامي را به توليت بر آن گمارند.

استان اصفهان

موقعيت جغرافيايي و تقسيمات سياسي استان

استان اصفهان با مساحت 106179/5 كيلومتر مربع در مركز فلات ايران قرار دارد و از شمال به استان هاي سمنان ، قم ، و مركزي ، از جنوب به استان فارس ، از مشرق به استان يزد و از مغرب به استان هاي لرستان ، چهارمحال و بختياري و كهگيلويه و بوير احمد محدود است .


جغرافياي طبيعي
سنگ هاي موجود در اين استان مربوط به قديمي ترين تشكيلات زمين شناسي تا دوره ي جديد كواترنر است . به دليل وضعيت خاص اين استان ، انواع پديده هاي زمين شناسي از قبيل آثار آتش فشاني ، دريايي ، تبخيري و نيز فعاليت هاي دگر گوني در آن قابل مشاهده است . معادن مختلفي كه در استان وجود دارد نيز حاكي از اين موضوع است .
ميانگين دماي هوا در استان اصفهان از غرب به شرق افزايش مي يابد . ميانگين دماي
سالانه در ارتفاعات غربي حدود 4 درجه ي سانتي گراد و در نواحي شرقي حدود 22درجه ي سانتي گراد است .
استان اصفهان با مساحتي بالغ بر 5/10 ميليون هكتار ، داراي 3/6 ميليون هكتار مرتع ،
2/3 ميليون هكتار بيابان و يك صد هزار هكتار جنگل است .
اين استان به دليل وضعيت خاص آب و هوايي جزء مناطق خشك و نيمه خشك كشورمان محسوب مي شود ، بويژه قسمت هاي شمال و شمال شرقي استان
مساحت جنگل هاي استان اصفهان بالغ بر 100000 هكتار برآورده گرديده است و به دو دسته ،جنگل هاي نسبتا انبوه طبيعي و جنگل هاي دست كاشت ، تقسيم مي شوند .
جوامع جنگل هاي طبيعي استان شامل جنگل هاي نسبتا انبوه طبيعي و جوامع نيمه جنگلي و نيمه خشك است .

جغرافياي انساني
بر اساس آخرين سرشماري عمومي نفوس و مسكن مركز آمار ايران در آبان 1375، جمعيت استان 3923255 نفر بوده است كه از اين تعداد 30/74 درصد در نقاط شهري و 67/25 درصد در نقاط روستايي سكونت داشته و 03/0 درصد غير ساكن بوده‌اند. در آبانماه سال ‌، جمعيت اين استان 6.5 درصد از جمعيت كل كشور را دارا بوده است‌.
براساس سالنامه آماري مركز آمار ايران جمعيت استان در سال 1381 معادل‌4316767 نفر برآورد شده است‌. اطلاعات جمعيتي استان كه ذيلاً اشاره شده براساس نتايج سرشماري آبانماه 1375 مي‌باشد.
از كل 3923255 نفر جمعيت استان‌، تعداد 2013492 نفر (3/51 درصد) مرد و 1909763 نفر (7/48 درصد) زن بوده‌اند كه در نتيجه ‌نسبت جنسي برابر 105 به دست مي‌آيد. به عبارت ديگر در اين استان در مقابل هر 100 نفر زن 105 نفر مرد وجود داشته است‌. اين‌نسبت براي افراد كمتر از يكساله 105 و براي بزرگسالان (65 ساله و بيشتر) 103 بوده است‌.

جغرافياي اقتصادي
استان اصفهان در سال 1383 داراي 8453 واحد صنعتي فعال رسمي با اشتغال 209110 نفر بوده كه 4359 به كارگاه هاي بزرگ صنعتي فعال اختصاص دارد از اين تعداد تقريباً 97 درصـــد به صورت خصوصي و مابقي به صورت غير خصوصي اداره مي شوند درسال مورد نظر 10/6 درصد از ارزش افزوده بخش صنعت و معدن كشور در اين استان تأمين شده است. صنايع مهم استان عبارتند از صنايع فولاد سازي , ماشين سازي , قطعه سازي , برق و الكترونيك و IT و ICT , لوازم و وسايل خانگي , پتروشيمي , صنايع شيميايي و دارويي , سيمان و نساجي . بسياري از صنايع استان در اخذ گواهينامه هاي بين المللي كيفيت , بهــره وري , استاندارد , سيستم هاي مكانيزه , محيط زيست و ...... پيشتاز بوده اند .

بزرگترين پالايشگاه كشور در حومه شهرستان اصفهان استقرار يافته و با مجموعه پتروشيمي اطراف آن محصولات و مشتقات نفتي متنوع و شيميايي كه توليد مي كنند بعنوان مواد اوليه مورد استفاده ديگر كارگاهها قرار گرفته و بازار صادراتي قابل توجهي را هم بخود اختصاص داده اند .
درحال حاضر فقط دو كارخانه ذوب آهن و فولاد مباركه بعنوان كارخانه هاي فولاد مادر در استان ساليانه متجاوز از 7 ميليون تن از انواع فرآورده هاي فولادي و آهني را توليد و علاوه بر تأمين مواد اوليه صدها واحد پائين دستي و بالادستي ، محصولات خودرا به بازارهاي داخلي و خارجي سرازير مي كنند . همچنين كارخانه عظيم پلي اكريل اصفهان انواع نخهاي مصنوعي را توليد و دراختيار كارگاههاي نساجي قرار مي دهد .
استان اصفهان در زمينه صنعت نساجي سابقه طولاني دارد , خصوصاً در سه ربع قرن گذشته , همراه با فن آوري و نوآوري , توسعه و رونق قابل توجه اي داشتند چنانچه شهرستان اصفهان بعنوان منچستر ايران ناميده ميشود .
هم اكنون استان در 25 رشته اصلي صنعت نساجي فعال و 25 % از 7900 واحد فعال كشور در استان استقرار داشته و 55 ميليون متر انواع پارچه ، 4 ميليون متر انواع فرش ماشيني و 245 هزار تن انواع نخهاي پنبه اي ، الياف مصنوعي و اكريليك توليد مي نمايد .
شهرستان اصفهان با دارا بودن جاذبه هاي تاريخي و هنري اولين شهر تاريخي ايران و جــزو 10 شهر اول جهان مي باشد . بدين لحاظ يكي از بسترهاي مناسب جهت سرمايــــه گذاري و توسعه گردشگري در استان به شمار مي آيد .
در استان اصفهان به دليل وضعيت خاص زمين شناسي و تنوع رخساره ها , ذخاير معدني متنوعي از قبيل مواد معدني سرب , روي , آهن , طلا كه ميزان ذخاير قطعي و احتمالي اين معادن بالغ بر 42 ميليون تن برآورد گرديده وجود دارد .
سطح زيركشت محصولات زراعي ، باغي و گلخانه اي استان بترتيب 400120 و 60.000 هكتار و 444 هكتار گلخانه مي باشد و محصولات متنوعي را توليد مي نمايد . وجود كانالهاي متعدد و رودخانه زاينده رود با ذخيره بيش از 1.585.000.000 متر مكعب آب در سال و اختصاص بيش از 70 درصد به اين بخش , از امكانات موجود و زير بنائي جهت سرمايه گذاري كشاورزي محسوب ميگردد

جغرافياي سياسي
مساحت اين استان تقريباً 6/6 درصد از مساحت كل كشور را تشكيل داده است‌.
براساس آخرين اطلاعات تقسيمات كشوري اين استان داراي 19 شهرستان‌، 42 بخش‌، 79 شهر و 120 دهستان مي‌باشد.
شهر اصفهان (به پارسي سَره: اسپهان) مركز استان اصفهان و نيز مركز شهرستان اصفهان است، و در فرهنگ ايراني به «نصف جهان» مشهور است. جمعيت اين شهر طبق سرشماري سال ۱۳۸۵ مركز آمار ايران برابر با ۱٬۵۸۳٬۶۰۹ نفر بوده‌است.
اصفهان در منطقه‌اي نيمه كويري در مركز ايران و در كنار زاينده رود قرار گرفته‌، و از مراكز گردشگري، فرهنگي و اقتصادي ايران است. آب و هواي آن معتدل و داراي فصول منظم است. شهر اصفهان از روزگاران كهن تا كنون به نام‌هاي آپادانا، آصف هان، اسباهان، اسپاتنا، اسپاهان، آسپدان، اسپينر، اسفاهان، اصپدانه، انزان، بسفاهان، پارتاك، پاري، پرتيكان، جي، داراليهودي، رشورجي، سپانه، شهرستان، گابا، گابيان، نصف جهان و يهوديه مشهور بوده‌است. در شاهنامه فردوسي نيز بارها به اصفهان ( سپاهان) اشاره شده.
شهر اصفهان از روزگاران كهن تا كنون به نامهاي: آپادانا، آصف‌هان، اسباهان، اسبهان، اسپاتنا، اسپادنا، اسپاهان، آسپدان، اسپدانه، اسپهان، اسپينر، اسفاهان، اسفهان، اصباهان، اصبهان، اصپدانه، اصفاهان، اصفهان، اصفهانك، انزان، بسفاهان، پارتاك، پارك، پاري، پاريتاكن، پرتيكان، جي، داراليهودي، رشورجي، سپاهان، سپانه، شهرستان، صفاهان، صفاهان، صفاهون، گابا، گابيان، گابيه، گبي، گي، نصف جهان و يهوديه سرشناس بوده‌است.
بيشتر نويسندگان بر اين باورند كه چون اين ناحيه پيش از اسلام، به ويژه در دوران ساسانيان، مركز گردآمدن سپاه بود و سپاهيان مناطق جنوبي ايران، مانند:
كرمان، فارس، خوزستان، سيستان و... در اين ناحيه گرد آمده و به سوي محل نبرد حركت مي‌كردند، آنجا را «اسپهان» گفته، سپس عربي شده و به صورت «اصفهان» درآمده‌است.
اين شهر داراي واژگان كهنتري است كه با نام كنوني آن، هيچ گونه پيوندي ندارد، مانند:
انزان، گابيان، گابيه، جي، گبي، گي، گابا.
معماري و آثار تاريخي اصفهان
اصفهان سرشار از آثار هنري و تاريخي است كه ميدان نقش جهان (شاه)، سي و سه پل، پل خواجو، مِنارْ جُنبان، هتل عباسي، برج كبوترخانه، مسجد امام، گذر چهارباغ عباسي، سبزه ميدان، چهلستون، كوه آتشگاه، پل شهرستان و عالي‌قاپو از بارزترين آنها هستند.
شهر اصفهان با تاريخ بس كهن و آثار باستاني فراوان از شهرهاي مشهور ايران و جهان است. در آثار تاريخي اصفهان مي‌توان انواع و اقسام گنبد سازي، را در عالي‌ترين شكل ممكن آن مشاهده كرد. آثاري كه نشانگر ذوق هنري كمال‌يافته و ايمان مذهبي هنرمندان سازنده آنهاست و بيننده را چنان مجذوب خود مي‌كند كه بي‌اختيار به درون زمان و فضاي ويژه آنها كشيده مي‌شود، و خود را در جهاني از روشنايي و لطافت و سبكبالي احساس مي‌كند.
معروفترين سوغات اصفهان گز است. گز يك نوع شيريني است كه با گز انگبين يا ترنجبين شكر بادكا و مغز پسته، بادام، فندق يا گردو و سفيده تخم مرغ و گلاب ساخته مي‌شود. در گز از هيچ ماده شيميايي استفاده نمي‌شود.
از دوره قبل از اسلام، چيزي به جز بقاياي آتشكده‌اي در كوه آتشگاه، اكتشافات اندكي در تپه اشرف و همچنين پل شهرستان (متعلق به دوران ساسانيان) بجا نمانده‌است كه از ميان آن سه تنها بناي برپا و برجا همين پل شهرستان است. بيشتر آثار تاريخي بجا مانده در مربوط به دورهٔ اسلامي است. آثاري از تمامي دوره‌هاي تاريخي پس از اسلام بجا مانده‌است اما بويژه آثار دو دوره باشكوه از تاريخ اصفهان يعني دورهٔ سلجوقي و دورهٔ صفوي برجستگي ويژه‌اي دارد، كه هر كدام داراي ويژگي‌ها و سبك معماري يگانه خود است.
دوران سلجوقيان
معماري سلجوقيان - كه بويژه در مسجد جامع نمود مي‌يابد - ساده و بي‌پيرايه اما با ظرافت فراوان است. از ويژگي‌هاي ديگر معماري اين دوره سكوت و درونگرايي به دور از هر گونه جلوه‌گري آن است. بجاي آنكه بيننده تحت تأثير آني آن قرار گيرد، آرام آرام زيبائي و عظمت اسرار آميز آن را در جاي خود احساس مي‌كند. برخلاف معماري و هنر دوره صفوي كه توجه به جلوه‌هاي رنگ و نور و چشمگيري و درخشندگي از ويژگي‌هاي آن است.
آرامگاه ملكشاه و سلطان سنجر و خواجه نظام الملك از آثار تاريخي اين دوره در شهر اصفهان مي‌باشد.
دوران صفويان
عصر صفوي، عصر كمال و شكوفايي نبوغ معماري و شهرسازي در ايران است. زيباترين و با شكوه‌ترين آثار معماري ايران در همين دوره، توسط معماران خلاق و هنرمندي چون محمدرضا و علي اكبر اصفهاني آفريده شد. در زمان شاه عباس اول صفوي پايتخت از قزوين به اصفهان منتقل شد. اصفهان در مركز امپراتوري صفوي قرار داشت و نسبت به قزوين به خراسان نزديك تر بود. موقعيت جفرافيايي اين شهر موجب افزايش سرعت عكس‌العمل شاه در مقابل تهديدات ازبكان و عثمانيان بود.شاه عباس بدون ايجاد تفييرات عمده در بخش قديمي شهر، بخش‌هاي جديدي را به آن افزود. ميدان نقش جهان، دولتخانه و خيابان چهارباغ در كنار بخش‌هاي قديمي شهر ساخته شدند.
از ويژگيهاي مهم در شيوهٔ معماري اين دوره، علاوه بر استحكام و زيبايي ساختار، درخشش بيان است. در آثار اين دوره تابش رنگ و نور، و جذابيت سطوح و شكوه چشمگير آنها، احساس زيبائي خيره كننده‌اي در بيننده ايجاد مي‌كند و طنين رنگها و سطوح مكرر كاشيهاي درخشان به منظره‌اي شفاف، مجرد و روحاني تبديل مي‌شود.
معماري اين دوره از لحاظ وسعت و كارآيي، بسيار متنوع است و در تمامي ابعاد حيات فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي مردم حضوري زنده و پويا دارد. باشكوه‌ترين مساجد، عظيمترين ميدانها، زيباترين پلها و خيابانها، بزرگ‌ترين بازارها، مدرسه‌ها، و كاروانسراها در اين عصر ساخته شد. و همه در نوع خود در اوج كمال هنري، استحكام و كارآيي و بعضي چنان باشكوه و زيبا و كامل، كه گاهي نمي‌توان باور كرد كه انساني ناچيز آن را پديد آورده باشد.
شهرهاي خواهر
اصفهان به عنوان يكي از شهرهاي تاريخي و فرهنگي مشرق زمين با شهرهاي زير داراي پيوند خواهرخواندگي است
• شيان، چين
• بارسلون، اسپانيا
• سنت پيترزبورگ، روسيه
• هاوانا، كوبا
• ايروان، ارمنستان
• فرايبورگ، آلمان
• لاهور، پاكستان
• كويت، كويت
• فلورانس، ايتاليا
• اياسي، روماني
• كوالالامپور، مالزي
• استانبول، تركيه
طبيعت اصفهان
كوه كلاه قاضي
كوه كلاه قاضي قسمتي از رشته كوه ماهدشت است. بلندترين قله اين كوه به ارتفاع ۲۵۳۴ متر است كه در جنوب خاوري اصفهان واقع و شكلي شبيه كلاه قاضيان در ادوار گذشته دارد. كوه كلاه قاضي از مناطق حفاظت شده شكار ممنوع و پناهگاه حيات وحش است و داراي پاسگاه‌هاي مختلف شكارباني است و چشمه‌هاي زيادي در دامنه‌هاي اين كوه وجود دارد كه گله‌هاي حفاظت شده بز و پازن از آن استفاده مي‌كنند. اين كوه را معمولاً از گردنه‌اي موسوم به گردنه لاشتر در فاصله حدود ۳۰ كيلومتري اصفهان در جاده اصفهان به شهرضا مي‌نوردند. اين كوهستان داراي دره‌هاي متعدد شمالي و جنوبي است و وجه تسميه آن شكل كاملاً مشخصي است كه قله آن دارد و از شهر اصفهان به شكل كلاه قاضيان قديم به چشم مي‌آيد. كوه كلاه قاضي داراي ديواره‌هاي بلند با سنگ‌هاي مناسب جهت صخره‌نوردي است به همين دليل مورد توجه صخره‌نوردان قرار گرفته و مسيرهاي گوناگوني در آن گشايش شده‌است.
كلاه قاضي از شرق قله
در دره‌اي به نام دره شاهين كه در قسمت جنوب خاوري كوه واقع شده گروه كوهنوردي چكاد كوهستان اصفهان به همت ساير علاقمندان در صدد ايجاد محلي با گذرگاه‌هاي متنوع آموزشي است كه هيجده خط آن احداث شده‌است. (سال ۱۳۸۱)
ديواره‌هاي كلاه قاضي
۱) ديواره پليس راه در شمال غربي پليس راه اصفهان-شهرضا-مباركه قرار دارد.
۲) ديواره محيط زيست در شمال پاسگاه محيط زيست كلاه قاضي قرار دارد.
راه دسترسي
از ميدان دروازه شيراز اصفهان به وسيله خودروهاي دربستي يا خودروهايي كه به شهر مباركه يا شهرضا مي‌روند مي‌توان به ديواره‌ها دسترسي پيدا كرد. (قبل از پليس راه بايد پياده شد).