به وبلاگ ايران نگين درخشان كشورهاي قاره آسيا خوش آمديد

معماري پيچيده و پيشرفته

معماري حمام عليقلي آقا شبيه معماري ديگر حمام‌هاي تاريخي و اصيل ايراني است. وقتي كسي وارد حمام مي‌شود، از دالاني نسبتاً دراز و پيچ در پيچ گذر مي‌كند تا به بينه برسد. بينه، در گذشته جاي لختي نشستن بود تا واردين كم كم به هواي گرم و مرطوب عادت كنند و به قول قدما نچايند! آرام كه مي‌گرفتند، لباس‌ها را درمي آوردند و راهي گرمخانه مي‌شدند.
ميان بينه و گرمخانه، فضاي ديگري بود به نام «ميان در». در آن جا، يكي دو سكو براي انداختن لنگ قرار داشت و راهروي بلندي هم از آن منشعب و به آبريزگاه (دستشويي) ختم مي‌شد. فضاي بعدي، گرمخانه بود؛ جاي سر و تن شستن. خزانه يا خزينه كه به عبارتي آب انبار حمام بود، درگرمخانه قرار داشت. حمام‌ها دو خزانه آب گرم و آب سرد داشتند و در حمام‌هاي بزرگ تر، يك خزانه آب ولرم هم به اين دو افزوده مي‌شد. گاه نيز حمام داراي چال حوض (استخر) بود تا وسيله شنا و آب تني مردم برقرار باشد.استخر حمام عليقلي آقا بويژه از نظر عمق وسعت و فواره‌هاي زيبايي كه در ميان ستون‌هاي محاط برآن تعبيه كرده‌اند و شاه نشين‌هاي دو سوي استخر زيبا و جالب توجه است. حالا بايد ديد آب و هواي حمام چگونه گرم مي‌شد؟ به كانون آتش حمام «تون» مي‌گفتند. در اين جا آب را در ديگ بزرگي به نام ديگ هفت جوش كه تركيبي از روي و مس و قلع و سرب و چند چيز ديگر بود، مي‌ريختند و زيرش آتش مي‌افروختند. اين ديگ در برابر حرارت زياد، مقاوم بود. همچنين گرما را در خود نگاه مي‌داشت و دير به سردي مي‌گراييد.

 
آتش زير سنگ هفت جوش، دود و دم زيادي را به وجود مي‌آورد كه از آن براي گرم كردن هواي حمام بهره مي‌بردند. دود و آتش را به تونل‌هايي كه زير كف حمام ساخته بودند و «گربه رو» مي‌خواندند، هدايت مي‌كردند و بدين وسيله سنگ كف حمام و در نتيجه هواي حمام گرم مي‌شد. در ساختمان‌هاي امروزي، اين كار را شوفاژ انجام مي‌دهد. وقتي آب بر كف گرم شده حمام مي‌ريخت، بخار زيادي بلند مي‌شد و فضاي سوناگونه‌اي بوجود مي‌آمد.
نور حمام نيز در روز از سقف و در شب با پيه سوز تأمين مي‌شد. در طاق‌هاي گنبدي حمام، شيشه‌هايي به نام «جامخانه» قرار مي‌دادند كه محدب بود. بدين ترتيب، نور از آنها به درون مي‌تابيد، اما كسي نمي‌توانست از پشتشان درون حمام را ببيند.
 
در برخي شهرها و محله‌هاي بزرگ تر، حمام‌ها، دو بخش جداگانه مردانه و زنانه داشتند. در غير اين صورت، حمام در برخي روزهاي هفته مردانه بود و در روزهاي ديگر زنانه. گاه نيز از ابتداي شب تا صبحگاه مردانه بود و در طول روز زنانه تا غسل واجب مؤمنان زايل نشود. اما حمام عليقلي آقا داراي بخش مستقل زنانه است كه در آن از كوچه‌اي ديگر باز مي‌شود. تمام بخش‌هاي اين حمام داراي كاشيكاري، گچبري و نقاشي‌هاي ديواري چشم‌نواز است.

1
X