جغرافياي طبيعي درياي مكران - درياي عمان

درياي مكران و پيدايش آن :

درياي مكران قسمتي از اقيانوس هند و تنها درياي آزاد ايران است كه اهميتش بيشتر به واسطه مربوط بودن آن با اقيانوس هند است، و خليج فارس نيز توسط تنگه هرمز و از طريق اين دريا با تمام دنيا ارتباط دارد. در زير ابتدا به طور اختصار شرحي از نظريه ها و اوضاع جغرافيايي اقيانوس هند بيان نموده و سپس به شرح مختصر پيدايش درياي مكران ميپردازيم :

بر خلاف اقيانوسهاي اطلس و كبير كه هر دو با قطب شمال و جنوب اتصال دارند، اقيانوس هند فقط از سوي جنوب به اين دو اقيانوس ارتباط پيدا مي كند.

در دوران اول زمين شناسي، قاره اي به نام گندوانا وجود داشته كه از برزيل به افريقاي جنوبي و ماداگاسكار و از سوي ديگر به عربستان و گوشه اي از جنوب ايران، هند، استراليا و قاره قطب جنوب ممتد و متصل بوده و اين مؤيد نظريه اي است كه بر طبق آن، قاره ها در ابتدا به يكديگر متصل بوده و بعد به واسطه حركات و جريان مركزي زمين، از يكديگر جدا شده اند و اين جريان هنوز ادامه دارد.

در نتيجه اين شكست، اقيانوس هند توسعه بيشتري پيدا كرده، گودي آن در ابتدا به ژرفاي امروزه امروزه نبوده و با دريايي كه در شمال آن قرار داشته است ارتباط پيدا ميكرده، و آن دريا به جاي آسياي صغير، قفقاز، ايران، شمال هند، پاكستان و جزاير مالزي بوده است.

پس از چين خوردگي هاي آلپ، البرز و هيماليا، آن دريا قطعه قطعه شده، به طوري كه امروزه قطعات آن مانند درياي سياه، درياي مازندران، درياي آرال و غيره مشاهده مي شود.

حركات زمين كه سبب اين اتفاقات شده، چنان كه گفته شد از مركز زمين است و از عهد اول دوره پرمين شروع مي شود و در ايران، جهت آن از جنوب غربي به شمال شرقي است و تا كنون ادامه دارد و زلزله هاي كنوني نيز اثرات همين حركات زمين است.

پس از متلاشي شدن قاره گندو انا وچين خوردگي عهد سوم جنوب اسيا چند بارمورد تجاوز آبهي اقيانوس هند قرار گرفته به طوري كه عربستان هندوستان و مالايا به شكل شبه جزيره در آمده اند و جزيره سرنديب به علت شستشو از خاك هند جدا شده و درياي احمر كه ابتدا فقط با درياي مديترانه اتصال داشته است به سبب حركات زمين و امواج سهمگين اين اقيانوس ارتفاعات باب المندب را از بين برده وبه اقيانوس هند متصل شده است

چنان چه نقشه كره زمين را در دوره كامبرين (500 ميليون سال پيش ) مطالعه كنيم پوسته جامد زمين قاره واحدي است كه در آن دو شكاف در مناطق استوايي آن زمان يعني نخست بين آمريكاي شمالي و اروپا دو ديگر بين قاره آسيا و قاره قطب جنوب وجود دارد. آب از اين شكافها و اقيانوسهاي اطراف به زمينهاي پست داخل قاره راه يافته و حوضه هاي داخلي ايجاد كرده است.

در آغاز دوران دوم (حدود 140 ميليون سال پيش) شكاف بين اروپا و آمريكا وسيعتر شده و شكاف هند و استراليا آفريقاي جنوبي و هندوستان را دور زده و زمينه تشكيل اقيانوس هند را فراهم ساخته است.

در آغاز دوران سوم (حدود 45 ميليون سال پيش) حوضه اقيانوس اطلس پيدا شده، آمريكاي جنوبي از آفريقا جدا گشته ود استراليا از قاره قطب جنوب دور افتاده و به سوي شرق روان گرديده و اقيانوس هند تشكيل يافته است وشكاف بين آسيا و آفريقا، مقدمه پيدايش درياي مكران (درياي عمان) را مي رساند.

در اواسط دوران سوم (35 ميليون سال پيش )، شكاف عمان گسترش يافته ، شبه جزيره هندوستان ابتدا به سوي شرق، سپس به شمال بالا رفته است ودنباله شكاف عمان به صورت خليج باريكي، شروع پيدايش خليج فارس را مي رساند.

از اواسط دوران سوم به بعد، شكافها و شكستگي هايي در آفريقاي شرقي بروز كرده و همچنين درياي سرخ و خليج عدن پديد آمده وچاله هاي آفريقاي شرقي ايجاد گرديده و بتدريج ارتفاعات فلات ايران هويدا گشته و در پاي كوههاي جنوبي، پيشروي شاخه اي از خليج عمان، جلگه هاي پست پاي كوه را فرا گرفته و خليج فارس ظاهر گرديده است.