شيرهاي مرده خوزستان
خوزستان موزه روباز شيرهاي سنگي تاريخي ايران است. نمادهاي قدرتي كه قرن هاست از شمال شرقي استان خوزستان گرفته تا شمال غربي، از شرق تا غرب ، در قبرستان هاي اين استان ديده مي شوند اما اين روزها با كم توجهي مسئولان نسبت به ساماندهي آنها، رفته رفته رو به نابودي و حذف از تاريخ مي روند.
شيرهاي سنگي كه مردم قوم بختياري بر سر آرامگاه بزرگان ايل مي‌گذارند يكي از نمونه‌هاي پايبندي به شيوه‌هاي كهن ايراني در ارج نهادن به بزرگان است كه بدون كم و كاستي از راه پر پيچ و خم تاريخ گذر كرده و تا امروز در زندگي و رسوم مردم بختياري جايگاه خويش را استوار نگاه داشته است.
مجتبي گهستوني سخنگوي انجمن دوستداران ميراث فرهنگي خوزستان درباره اين آثار تاريخي مي گويد: «تاسف برانگيز است كه بگوييم كسي نه از شمار شيرهاي سنگي آگاهي دارد و نه تاكنون شيرهاي سنگي در فهرست آثار ملي كشور ثبت شده اند و نه كسي مي‌داند كه به طور كامل اين آثار تاريخي در چند نقطه از استان هنوز استوار هستند.
شيرهاي سنگي را به جز در خوزستان در استانهاي لرستان، كهگيلويه و بويراحمد، اصفهان و چهارمحال و بختياري نيز مي بينيم ولي تراكم شيرهاي سنگي در بعضي مناطق خوزستان به قدري است كه گويي پهلوانان و جوانمردان در مقابل شما نشسته‌اند تا شكوه و اقتدارشان را به رخ بكشند
شيرهاي سنگي كه روزي روي مزار انسانها مي‌نشستند امروز مي‌روند تا آدميان را با مزار خود تنها بگذارند چراكه قديمي‌ترين آنها هر روز در گوشه‌اي از اين سرزمين يا به سرقت مي‌روند و يا با تخريب مواجه مي‌شوند و هر چند سازمان ميراث فرهنگي با چالش شناسنامه‌دار كردن اين شيرها براي ممانعت از تخريب آنها روبه روست اما حل اين چالش نخستين گام براي پاسداشت و حتي بهره برداري از اين آثار تاريخي در صنعت گردشگري به شمار مي رود.»
سخنگوي انجمن دوستداران ميراث فرهنگي خوزستان ادامه مي دهد: «از گذشته‌هاي بسيار دور تاكنون شيرهاي سنگي، يكي از نمادهاي مهم فرهنگي مردم زاگرس مياني و زاگرس غربي بوده اند. فراواني اين شيرها در اين مناطق از اهميت آنها در نگاه مردمان كاسته و ما روز به روز زخم هاي بيشتر و بيشتري را بر بدن اين شيرها مي‌بينيم. با اين حال ما شيرهاي سنگي را به جز در خوزستان در استانهاي لرستان، كهگيلويه و بويراحمد، اصفهان و چهارمحال و بختياري نيز مي بينيم ولي تراكم شيرهاي سنگي در بعضي مناطق خوزستان به قدري است كه گويي پهلوانان و جوانمردان در مقابل شما نشسته‌اند تا شكوه و اقتدارشان را به رخ بكشند.»
او يكي از دلايل مهم كاهش شمار شيرهاي سنگي را آبگيري سدها مي داند و مي گويد: «سدهايي كه هركدام هنگام آبگيري گله گله شيرهاي سنگي را غرق مي‌كنند و در اين خصوص بايد گفت پس از به زير آب رفتن تعداد زيادي محوطه و بنا بر اثر آبگيري سد «كارون 3» در سال 1383، امسال با آبگيري سد گتوند، شيرهاي سنگي منطقه «آب ماهيك» در شهرستان لالي به زير آب خواهند رفت.»
گهستوني ادامه مي دهد: «در گورستان بارانگرد كه ميان باغملك و ايذه واقع شده چند شير سنگي وجود دارد كه تعدادي از آنها به دليل حفاريهاي غيرمجاز از جا كنده و شكسته شده‌اند.در آخرين بازديد خود از قبرستان شهسوار ايذه كه در فهرست آثار ملي (به واسطه وجود سنگ نگاره شاه يا امير ايلامي كه در مقابل او پنج نفر ايستاده اند) به ثبت رسيده و از تعداد زيادي شيرهاي سنگي برخوردار است متوجه تخريب بيش از پيش شيرهاي سنگي و احيانا سرقت آنها شدم.»
به گفته سخنگوي انجمن دوستداران ميراث فرهنگي خوزستان در حال حاضر در قبرستان هاي كهباد (شهسوار) و ترشك ايذه و بابا زاهد قلعه خواجه انديكا تراكم شيرهاي سنگي فراوان است و البته بخش قابل توجهي از آنها آسيب جدي ديده اند همچنين دو شير عظيم سنگي روستاهاي آب ماهيك و تنبل پس از آبگيري سد گتوند به زير آب خواهند رفت كه درباره نجات بخشي آنها تاكنون اطلاع رساني صورت نگرفته است.