روستاي ابيانه استان اصفهان

ابيانه روستايي در 40 كيلومتري شمال غربي نظنز، در دامنه كوه كركس است. اين روستا به اعتبار معماري بومي و بناهاي تاريخي پر تنوعش از روستاهاي استثنايي ايران است. ابيانه نقطه‌اي خوش‌منظره و خوش آب و هوا و داراي موقعيت طبيعي مساعدي است.

نوشته و اثري كه قدمت زماني ابيانه را دقيقاً معلوم كند در دست نيست؛ ولي قدمت هزار و پانصد ساله را براي آن تخمين مي‌زنند و آن را از كهن‌ترين زيست‌گاه‌هاي انساني در حاشيه دشت كوير ايران مي‌دانند. آثار و بناهاي تاريخي كه در ابيانه وجود دارد مربوط به دوره‌هاي ساساني، سلجوقي، صفوي و قاجاراست.اين آثار نشان‌دهنده قدمت تاريخي اين زيست‌گاه انساني است.

در دوره صفويه هنگامي كه شاهان صفوي براي ييلاق به نطنز مي‌رفتند بسياري از نزديكان آنها و درباريان ترجيح مي‌دادند در ابيانه اقامت كنند.

شمار خانه هاي ابيانه در سرشماري سال 1361 برابر با 500 واحد برآورد شد؛ اين خانه‌ها تماماً بر روي دامنه پرشيبي در شمال رودخانه برزرود بنا شده است به صورتي كه پشت بام مسطح خانه هاي پايين دست، حياط خانه هاي بالا دست را به وجود آورده است و هيچ ديواري هم آنها را محصور نمي‌سازد. در نتيجه، ابيانه در وهله اول روستايي چند طبقه به نظر مي‌آيد كه در بعضي موارد تا چهار طبقه مي‌توان آن را مشاهده كرد. اتاقهاي ابيانه به پنجره‌هاي چوبي ارسي مانند مجهزند و اغلب داراي ايوانها و طارميهاي چوبي پيش آمده مشرف بر كوچه‌هاي تنگ و تاريك‌اند كه خود به صورت مناظر جالبي درآمده‌اند. نماي خارجي ديوارهاي خانه‌هاي ابيانه با خاك سرخي كه معدن آن در مجاورت روستا مي‌باشد،پوشيده شده است. از آنجا كه در دامنه هاي شيبدارابيانه فضاي كافي براي ساختن خانه‌هاي مورد نياز وجود ندارد در اين روستا چنين رسم شده است كه هر خانواده انبار غار مانندي در تپه‌هاي يك كيلومتري روستا،دركنار جاده و نرسيده به ابيانه ايجاد كند.اين غارها كه در دل تپه‌ها حفرشده‌اند و از بيرون تنها درهاي كوتاه و محقرآن نموداراست براي نگهداري دامها و نيز آذوقه زمستاني و اشياي غيرضروري، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

زندگي مردم ابيانه كشاورزي و باغداري و دامداري است كه با روشهاي سنتي اداره مي‌شود. بيشتر زنان در امور اقتصادي با مردان همكاري دارند. ابيانه داراي هفت رشته قنات است كه براي آبياري مزارع و باغات مورد استفاده قرار مي‌گيرد. گندم، جو، سيب‌زميني و انواع ميوه به خصوص سيب، آلو،گلابي، زردآلو، بادام و گردو در ابيانه به دست مي‌آيد.

در سالهاي اخير قالي‌بافي در ابيانه رواج پيدا كرده و نزديك به 30 كارگاه قالي‌بافي در آنجا داير شده است. در گذشته گيوه بافي از جمله مشاغل پر درآمد زنهاي ابيانه بوده است كه امروزه تا حدي متروك شده است.

مردم ابيانه به سبب كوهستاني بودن منطقه و دور بودن محل آنها از مراكز پر جمعيت و راههاي ارتباطي، قرنها در انزوا زيسته و در نتيجه بسياري از آداب و رسوم قومي و سنتي و از جمله زبان و لهجه قديم خود را حفظ كرده اند. زبان مردم ابيانه فارسي با لهجه خاص ابيانه اي است كه با لهجه‌هاي متداول در جاهاي ديگر تفاوت اساسي دارد. لباس سنتي آنها، هنوز هم ميان آنها رواج دارد و در حفظ آن تأكيد و تعصب از خود نشان مي‌دهند، در مردان شلوار گشاد و درازي از پارچه سياه (شبيه شلوار مردان بختياري) و در زنها پيراهن بلندي از پارچه‌هاي گلدار و رنگارنگ است. علاوه بر اين، زنهاي ابيانه معمولاً چارقدهاي سفيد رنگي بر سر دارند.

قديمي‌ترين اثر تاريخي ابيانه آتشكده‌اي است كه مانند ديگر بناهاي ده سراشيبي قرار گرفته است. آتشكده ابيانه را نمونه‌اي از معابد زردشتي دانسته‌اند كه در جوامع كوهستاني ساخته مي شد. اثر تاريخي ديگر اين روستا مسجد جامع آن و قديمي‌ترين اثر تاريخي اين مسجد منبر چوبي منبت‌كاري آن است كه در سال 466 هجري قمري ساخته شده است. مسجد قديمي ديگرابيانه مسجد برزله است كه داراي فضاي دلبازي است و روي لنگه در شرقي آن سال 701 هـ.ق. نوشته شده است كه مربوط به دوره ايلخانان است. مسجد تاريخي ديگر ابيانه مسجد حاجتگاه است كه كنار صخره اي در كوهستان بنا شده و بر در ورودي شبستان آن تاريخ 952هـ.ق. مشاهده مي شود. روستاي ابيانه داراي دو زيارتگاه است: يكي مرقد شاهزاده عيسي و شاهزاده يحيي در جنوب روستا كه به گفته اهالي فرزندان امام موسي كاظم بوده‌اند؛و زيارتگاه ديگر ابيانه قدمگاه ناميده مي شود. از جمله جاها و اماكن ديدني ديگر ابيانه مي‌توان از خانه غلام نادرشاه و خانه نايب حسين كاشي نام برد.

در ايام گلابگيري كه معمولاً اواخر ارديبهشت آغاز مي شود، خيل عظيمي از مسافران و گردشگران به سمت اين روستا روانه مي‌شوند. ابيانه مسيري نسبتاًً طولاني و كوهستاني دارد كه شما را گاه به ياد جاده چالوس مي‌اندازد. علاوه بر اين به علت قرار نداشتن بر روي هيچ كدام از راههاي اصلي، ماشين خطي يا ميني‌بوس در آن مسير كار نمي‌كند.ابيانه در جنوب كاشان و در فاصله حدود 80 كيلومتري آن قرار دارد.

اين روستا هم از طريق جاده كاشان- نطنز و هم از اتوبان كاشان- اصفهان قابل دسترسي است. از دو راهي مسير كاشان به نطنز تا ابيانه حدود 22 كيلومتر فاصله است كه مسيري زيبا و سرسبز مي‌باشد، مسير كاملاً كوهستاني و دره‌مانند است كه جاي جاي آن را باغهاي پر درخت پوشانده است. البته لازم به يادآوري است كه تقريباً هيچكدام از ديدنيهاي شناخته شده آن همچون مسجد و منبر معروف آن در معرض نمايش قرار ندارند و احتمالاً تنها براي افراد خاص قابل رؤيت است. اين طور كه به نظر مي‌رسد نيز جديداً تنها تعداد معدودي از ساكنان مسن در روستا حضور دارند كه اغلب مشغول فروش اجناس خود به گردشگران مي‌باشند. و در انتها در صورتي كه در بدو ورود به روستا از شما وجه نقد دريافت شد، اصلاً تعجب نكنيد!!