مدرسه هاي تاريخي قم

مدرسه جهانگير خان
اين مدرسه كه به نام مدرسه ناصري وجاني خان نيز معروف است ، درسمت شرق شهر قم در برابر درگاه مسجد جامع قرار دارد و از مدارس دوره صفويه است . مدرسه جهانگيري با وجود كوچكي از مدارس با سابقه است كه بسياري از فضلاي قم از دانش آموختگان آن بودند.
مدرسه جهانگيرخان به دليل نقشه چند ضلعي و سردر زيبا، از مدارس برجسته قم به شما رمي رود. اين مدرسه يك بار در دوران صفوي از سوي مرحوم " جهانگيرخان " مدرس مدرسه امام اصفها ن تعمير شد ، بار ديگر در دوره فتحعلي شاه و بعد دردوره ناصر الدين شاه به سال 1278 هـ . ق به وسيله " ميرزا نصرالله خان مستوفي گرگاني " تعمير ومرمت شد . به همين دليل پس از آن گاهي به نام " مدرسه ناصري" از آن ياد شده است . آخرين بار در زمان حضرت آيت الله بروجرد ي به سال 1373 هـ . ق تعميرات كلي درآن به عمل آمد، سنگ نبشته سر در ورودي مدرسه مؤيد آن است.

مدرسه غياثيه ( پامنار)
سردر و مناره هاي مدرسه غياثيه نزديك ميدان كهنه شهر قم تنها بخش بازمانده از مدرسه عظيمي است كه در سده هشتم هـ . ق داراي شهرت بسيار بود. سازه اصلي بنا از آجر با تزيينات گچي و تلفيق آجر و كاشي در مناره هاست.
سر دربه بلندي 12 و دهانه وپهناي هفت درچهار متر، به سوي شرق بنا شده ودر دو طرف آن برپايه هاي خارجي ايوان ، در هر سمت دوطاق نما – يكي پايين و ديگري بالاي آن – برافراشته اند . در كمربند ايوان كتيبه اي سراسري وجود داشت كه فرو ريخته و اثري از آن برجاي نمانده است .

دو مناره بالاي سردر به قطر 20/2 متر و بلندي 13 متر از بالاي بام ( 25 متر از سطح زمين ) با پوشش آجري است كه از پايين تا گلوگاه به نقشه شطرنجي لوزي در 19 رديف ، با طرحي از كاشي فيروزه اي ميان لوزي ها دركمر گاه و گلو گاه هر دو مناره ، و در بالا با كتيبه اي از كاشي خشتي آراسته شده است . در بالاي كتيبه نقشه آجر چيني دگرگون گرديده و پس از چند رديف ، سه رديف مقرنس آجري به شكل كنگره در بالاي مناره ها نمودار است . قسمتي از اين مناره كه چند سال پيش بر اثر زلزله تخريب شد ، توسط سازمان ميراث فرهنگي استان قم تعمير گرديد.

تنها كتيبه  باقي مانده بر فراز مناره جنوبي از كاشي متعلق به دوره تيموري است. خوشبختانه تاريخ بناي مناره هاي درآن به اين شكل باقي است : " في ... سنه ثلاثين و ثمان مائه " .

از آنجا كه در برابر اين مدرسه حمامي وجود داشت كه فردي به نام " غياث الدين رضوي " – سركشيك آستانه مقدس رضوي در زمان شاه اسماعيل صفوي – آن را وقف آستانه نموده بود، برخي اين محوطه را به نام واقف آن ناميدند و پس از آن مدرسه به نام غياثيه معروف شد.

اين مدرسه را "شرفيه" نيز ناميده اند ؛ زيرا گويند اين مدرسه به دستور " شرف الدين ابو طاهربن علي قمي " وزير سلطان سنجر سلجوقي كه براي اداره امور عراق به قم آمده بود، درسال 547 هـ . ق بنا شد .

اين مدرسه كه داراي مسجدي نيز بود، يكي از بزرگ ترين مدارس قم محسوب مي شد و در زير صحن آن براي رفاه حال طلاب واهل علم در فصل تابستان ، سردابي مجلل و وسيع نيز ساخته شده بود.

در طي زمان در اطراف اين مدرسه ، قيصريه وچهار سوق نوبنيان قم ساخته شد وبه اين ترتيب سر در ورودي مدرسه در بازار شرقي قرارگرفت . اين مدرسه از مقصوره ي مسجد نيز دري به طرف قيصريه داشت وقسمتي از محوطه جنوبي آن نيز جزء خيابان آذر شده بود. مدرسه غياثيه براثر سيل ، درسال 1045 هـ . ق ويران شد وتنها سر در ورودي ومنار هاي آن به جاي ماند.



مدرسه فيضيه
اين مدرسه يكي از مشهورترين حوزه هاي علوم ديني جهان است . مدرسه فيضيه از نيمه ي نخست سده سيزدهم هـ . ق جايگزين " مدرسه آستانه " شد وبه اعتبار متون معتبر تاريخي ، از ميانه ي سده ششم هـ. ق وجود داشت ود رعصر صفوي تجديد بنا شد . در اين مدرسه در طول تاريخ طلاب زيادي ساكن بوده اند. مي گويند حكيم وعارف مشهور" ملاحسن فيض كاشاني " نيزدر اين مدرسه ساكن بوده و بعيد نيست كه نام مدرسه مأخوذ از نام او باشد.
بناي مدرسه چهار ايواني است و دو طبقه با چهل حجره ي تحتاني متعلق به دوره قاجار وچهل حجره فوقاني متعلق به سده چهاردهم هـ . ق ( 1340هـ . ق ) است كه به اهتمام حضرت آيت الله حائري يزدي بالاي حجره هاي پيشين در گرداگرد ميانسرا (حيا ط مركزي ) بنا شد . قديمي ترين بخش مدرسه ، ايوان جنوبي آن است كه مزين به كاشي كاري هاي زيباي معرق ، متعلق به دوره صفوي است و سردر صحن عتيق آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) محسوب مي شود. اين بخش داراي تاريخ 929 هـ . ق است .

مدرسه حجتيه
يكي ازبزرگ ترين مدارس قم ، مدرسه حجتيه است كه درسال 1366 هـ .ق بناي آن از سوي آيت الله " سيد محمد حجت كوه كمري تبريزي " آغاز شد . مرقد ايشان نيز دراين مدرسه جاي دارد. اين مدرسه مخصوص طلاب غير ايراني است.
مدرسه رضويه
اين مدرسه در خيابان طالقاني قراردارد و از قديمي ترين مدارس شهر قم به شمار مي رود . مي گويند حضرت امام رضا(ع) در سفر خود از مدينه به مرو از قم گذر فرموده ودر اينجا فرود آمده اند.
مدرسه دارالشفاء
مدرسه دارالشفاء كه متصل به مدرسه فيضيه است ، دراوايل دوره قاجاريه تأسيس شد . اين مدرسه ابتدا به نام مدرسه فتحعلي شاه خوانده مي شد تا آن كه در سال 1307 هـ . ق كامران ميرزاي قاجار سر در آن را تجديد كرد وحجره هاي آن را به دست تعمير سپرد . از آن زمان اين مدرسه دارالشفاء نام گرفته است . اين مدرسه  به علت فرسودگي زياد بعد از پيروزي انقلاب اسلامي به كلي تخريب و تجديد بنا شد . اين مكان دويست حجره و يك سالن نمايش مجهز براي بر گزاري گردهمايي دارد.


مدرسه ستيه
مدرسه ستيه واقع درميدان ميرشهر قم جايگاه عبادت حضرت معصومه ( س) بود و اكنون عبادتگاه ايشان به طرز جالبي بنا شده است. در اطراف اين مدرسه حجره هايي براي طلاب علوم ديني ساخته شده است.


مدرسه حضرت آيت الله گلپايگاني
اين مدرسه درخيابان آيت الله مرعشي روبه روي مدفن شهداي آزادي خرمشهر قرار دارد. مهم ترين درس هاي حوزه علميه شهر قم دراين مكان برگزار مي شود.

مدرسه معصوميه
اين مدرسه در سال 1360 شمسي از بودجه آستانه مقدسه حضرت معصومه ( س) با وسعت 15000 متر مربع و زيربناي 28000 متر مربع احداث شد ودرسال 1368 شمسي مورد بهره برداري قرار گرفت . مدرسه معصوميه داراي سالن اجتماعات ومسجدي بزرگ است