ميدان ها
در تهران عهد قاجار پنج ميدان توپخانه ، بهارستان ، ارگ ، پاقاپق و مشق ساخته شد. بعد از آن 12 ميدان ديگر در تهران بنا شد. طراحان ميدان هاي جديد ابتدا مهندسان چك و فرانسه و سپس آلماني و دانماركي بودند. بعدها 150 ميدان كوچك و بزرگ به مرور به اين مجموعه اضافه شد. از 50 ميدان احداث شده در سال هاي اخير ، آفريقا ( آرژانتين ) و بسيج ، بزرگ ترين آنها هستند.
ميدان حسن آباد
بناي اين ميدان توسط «ميرزا يوسف آشتياني » صدراعظم ناصرالدين شاه گذاشته شد. وي اين ميدان را به نام فرزندش ميرزا حسن مستوفي الممالك ، ميدان حسن آباد ناميد. اين ميدان در زمان ساخت در شمال غربي تهران قرار داشت. در فاصله سال هاي 1302 تا 1312 شمسي چهار ساختمان مجزا در چهار طرف ميدان با اقتباس از پالاديو ، معمار معروف عصر رنسانس ايتاليا بنا شد. در سال 1345 ضلع جنوب شرقي ميدان تخريب و بانك ملي جايگزين آن شد. با تلاش بخش حفاظت آثار تاريخي اداره ميراث فرهنگي استان تهران ، در سال 1379 بناي تخريب شده به شكل اوليه بازسازي شد.
ميدان بوعلي سينا ( ميدان «چه كنم» )
هفت خيابان ، از هر سو به اين ميدان راه مي يابند ؛ روشندلان ، 20 متري دروازه شميران ، خورشيد ، كيوان ، سپاه ، گرگان و خيابان مازندران . وجه تسميه اين ميدان به اين دليل بود كه هر كس وارد آن مي شد ، نمي دانست كه با توجه به تعدد خيابان هايي كه به ميدان منتهي مي شود ، كدام مسير را انتخاب نمايد.
سبزه ميدان تهران
سبزه ميدان به دليل واقع شدن در حساس ترين نقطه مركزي شهر و سابقه طولاني در تاريخ سياسي ، مذهبي و اجتماعي ايران ، نقطه عطفي در تاريخ شهر تهران است. ابتدا سبزه ميدان فضاي محصوري بود كه نقطه اتصال ارگ و محلات قديمي تهران محسوب مي شد. در دوره پهلوي تغييرات بسيار در سبزه ميدان به وجود آمد ؛ ضلع شمالي ميدان حذف و حصار آن برداشته شد و آن را از فضاي محصور خارج كرد. سبزه ميدان در زمان صفويه ميدان «تخته پل» ناميده مي شد و بعدها به سبزه ميدان معروف شد و هنوز هم اين نام را حفظ كرده است.
ميدان مشق ؛ عمارت قزاقخانه
اين عمارت هسته اوليه مجموعه ي ميدان مشق است كه در دوره فتحعلي شاه به عنوان پادگان نظامي در شمال شهر تهران دوره صفوي بنيان نهاده شد. عمارت نظامي ميدان مشق كه بعدها به عمارت قزاقخانه موسوم شد ، چندين دوره ساخت و ساز را شامل شده و عمده ترين تغييرات انجام شده در آن در دوره ناصرالدين شاه قاجار و رضاشاه صورت گرفته است. به تدريج در فضاي باز مقابل اين عمارت ساختمان هاي دولتي چون كاخ شهرباني ، كاخ وزارت خارجه ، موزه ايران باستان ، شركت نفت ايران و انگليس ، و عمارت پست بنا شد.
ميدان راه آهن
اين ميدان در تقاطع خيابان هاي كارگر، وليعصر «عج» و شوش واقع است. ضلع جنوبي ميدان به تأسيسات و بناهاي راه آهن اختصاص دارد . با شكل گيري خيابان هاي جديد الاحداث سي متري نظامي ، پهلوي و شوش در سال هاي 1311 تا 1316 ، ميدان راه آهن ايجاد شد. اين ميدان به شكل مستطيل است.
ابنيه موجود در بدنه ميدان داراي سبك و شيوه يكسان هستند و به تبعيت از معماري خاص دوران خود ساخته شده اند. بناهاي اين مجموعه تحت تأثير نفوذ آلمان ها در زمان جنگ جهاني دوم در ايران ساخته شده و معمار آن طاهرزاده بهزاد به خوبي از عهده كار برآمده است.
ميدان امام خميني
ميدان توپخانه تهران قبل از توسعه آن ، در سال 1284 هـ .ق ميدان ارگ فعلي بود. در اين زمينه تصويري به وسيله يك نقاش فرانسوي از سال 1264 (1848 ميلادي) به جاي مانده است. در اين تصوير در جبهه شمال ، برج و باروي ارگ تهران در جايي كه ساختمان كنوني شركت مخابرات ايران قرار دارد، ترسيم شده است. ميدان توپخانه جديد در شمال ارگ ناصرالدين شاه ، به سال 1301 هـ .ق به دستور ميرزا تقي خان اميركبير تجديد بنا شد.
وقتي حصار ارگ سلطنتي را تعمير مي كردند «محمد ابراهيم خان» وزير نظام ، ميدان توپخانه را رسماً به اين نام خواند.
اين ميدان در دو طبقه بنا شد. طبقه زيرين براي قرار دادن نمونه توپ ها و طبقه دوم براي اقامت توپچيان اختصاص يافت. اين ميدان داراي چند دروازه بود از جمله در شمال شرقي – «خيابان لاله زار» – و در جنوب شرقي – «ناصريه» – و در شمال غربي خيابان علاء الدوله ، در جنوب غربي – «خيابان باب همايون» – كه آن را دروازه الماسيه و باب همايون ناميدند.
در وسط ميدان توپخانه حوضي پر از آب قرار داشت. انتهاي شرقي اين ميدان عملاً به ساختمان و زمين هاي ملك شاهنشاهي ايران كه ساختمان نسبتاً عظيمي بود، اختصاص داشت و داراي معماري ايراني و اروپايي با قوس هاي هلالي شكل بود. در دوره ناصرالدين شاه در روز عيد قربان شتر قرباني مي كردند كه اين كار سال ها ادامه داشت. امروزه اين ميدان يكي از پر رفت و آمدترين ميادين تهران با انشعاب خيابان هاي امام خميني، فردوسي، لاله زار، اميركبير، ناصرخسرو و اكباتان بيش از ميادين ديگر اهميت خود را حفظ نموده است.
ميدان محمديه
اين ميدان در گذشته خارج از شهر قرار داشت و نام هاي مختلفي بر آن نهاده بودند. اولين نام آن «محمديه» بود . كاشي هاي موجود در بالاي دروازه ، رستم و ديو را نمايش مي دهد.
نام ديگر اين ميدان «پاتاپوق» بود و وجه تسميه آن به دليل اين است كه در وسط ميدان تپه اي از خاك قرار داشت و روي آن ستون گـِرد كوتاهي از آجر ساخته بودند كه مجرمين را در پاي آن سر مي زدند. با تخريب تدريجي تپه ، تخت گاهي ديواردار ساخته شده و به جاي ستون آجري شير چوبي در آن قرار دادند و دار و طناب جاي آن را گرفت. بعدها دار و طناب نيز به باغشاه انتقال يافت. ميدان «اعدام» سومين نام اين ميدان است. در حال حاضر اين ميدان را محمديه مي خوانند.