معرفي موزه هاي بيرجند بعنوان جاذبه گردشگري

موزه محل نگهداري اشياي تاريخي و هنري و حفظ ميراث فرهنگي هر جامعه هستند و به مثابه مراكز فرهنگي با ارزش وغني ،از جايگاه ويژه اي برخوردارند .در اين اماكن اشياء و آثار باقيمانده از تاريخ دور و نزديك جوامع حفظ شده و به نمايش در مي آيد تا بدين ترتيب هويت تاريخي- فرهنگي جوامع شناخته وتثبيت شود و انسانها با شناخت هويت ملي خود با نگرشي واقع بينانه و متكي بر تمدن چند هزار ساله سربلند از انديشه شگرف بشري كه در آثار هنري و كاربردي نمود يافته ،در ساختن آينده بهتر سهيم گردند .

بناي مركزي  كاخ و عمارت اكبريه ( تالار تشريفات )

بنايي است كه در دوره قاجاريه و در زمان حكمراني شوكت الملك در دو طبقه احداث شده است و با توجه به تزئينات بكار رفته در آن شامل تالار آئينه ، گنبد كلاه فرنگي ، تزئينات مقرنس لانه زنبوري و رسمي بندي صرفا جهت پذيرايي از نمايندگان سياسي داخلي و خارجي مورد استفاده قرار مي گرفته است . فرم معماري اين بنا با توجه به پيش ايوان سرتاسري و ستونهاي مدور در نمايي آن بصورت تركي مي باشد كه ملهم از معماري روسيه است ولي معمار بنا اين روش را با عناصر معماري اسلامي در هم آميخته و سبك معماري نويني را به نمايش گذارده است .

موزه باستانشناسي بيرجند

موزه باستان شناسي با وسعت 600 متر مربع زيربنا در طبقه دوم كاخ و عمارت مركزي اكبريه قرار گرفته است و با توجه به عواملي همچون غناي فرهنگي منطقه ، جمعيت جوان ، وجود دانشگاهها و عزيمت هزاران گردشگر به اين منطقه در سال 71 راه اندازي شد . و بعد از موزه باستان شناسي توس مهمترين موزه باستان شناسي خراسان محسوب مي شود . از ويژگيهاي اين موزه همگون بودن فضاي معماري آن با اشياء به نمايش گذاشته شده مي باشد .

اين موزه از بخشهاي مهمي چون بخش سفال ، سكه ، فلز و مفرغ ، قرآن و كتابت ، اسلحه و ابزارآلات جنگي و مواريث خاندان علم تشكيل شده است .

موزه باستانشناسي شامل سه قسمت پيش از تاريخ ،دوره تاريخي و دوره اسلامي است در بخش پيش از تاريخ ،اشيايي ازدوره نوسنگي (هزاره دوم قبل ازميلاد)كه برخي نمودار تكامل هنر و صنعت چهار هزار سال پيش محسوب مي شود و برخي نيز بيشتر وسايل كاربردي بوده است ،در معرض ديد قرار دارد .ظروف سفالي و سكه ها ،علاوه بر جنبه هاي كاربردي ،القا كننده اعتقادات ،جهانبيني وهنر آن دوره است .

اشياء بخش پيش از تاريخ از سفال گرفته تا سنگ و فلز در 25 ويترين در جبهه غربي وجنوبي سالن طبقه دوم موزه به نمايش گذاشته شده است.

تعدادي از اين اشيا به علت بزرگي در فضاي معماري داخلي قرار گرفته اند .

اشياي دوران تاريخي به دوره هاي سلوكي،اشكاني وساساني مربوط مي شود كه در طبقه دوم به نمايش در آمده است.

بخشهاي موزه باستان شناسي :

الف - بخش سفال :

به منظور آشنايي بازديدكنندگان با سير تكامل سفال و تحولات آن در دو قسمت قبل از ميلاد و اسلامي ايجاد شده است در اين بخش ابتدا سفالينه هايي از هزاره سوم و هزاره دوم و اول ( ق.م ) تا سفالهاي دوره اسلامي به نمايش گذاشته شده است . سفالينهاي موجود در اين بخش دو دسته       مي باشند : دسته اي از آنها يافته هاي باستان شناسي بيرجند و جنوب خراسان است .  و دسته اي ديگر مربوط به مناطق مختلف كشور جهت ايجاد سير منظم تاريخي به اين موزه منتقل گرديده است .

ب : بخش فلز :

اين بخش سير تحول فلزكاري از هزاره اول ( ق .م ) تا دوره قاجاريه را شامل مي شود . آثار فلزي مربوط به قبل از اسلام عموما پيكانها و خنجرها و تعدادي وزنه تبادل كالا مي باشد در بخش فلز اسلامي ظروف مسي شامل ابريق ، قهوه جوش و بوته هاي ذوب فلزات به نمايش گذاشته شده است

ج ) بخش اسلحه :

در بخش اسلحه تعدادي از سلاحهاي آتشين اوليه شامل تفنگ هاي سرپر و طپانچه هاي سرپر به نمايش گذاشته شده علاوه بر آن تعدادي باروت دانهاي چرمي و فلزي و دوربينهاي چشمي در معرض ديد علاقمندان قرار گرفته است .

د) بخش روشنايي :

از ديگربخشهاي موزه باستان شناسي بيرجند بخش روشنايي و لوازم مربوط به آن مي باشد در اين قسمت انواع پي سوزهاي سفالي و فلزي به نمايش در آمده . علاوه بر آن تعدادي چراغ گردسوز  با پايه و بدنه سنگي و سراميكي و برنزي نيز در معرض ديد قرار گرفته است كه گر چه بلحاظ تاريخي قدمت بعضي از آنها كمتر از يكصد سال  مي باشد ولي از نظر هنري بي نظير به حساب  مي آيند قديمي ترين اشياء موجود در اين بخش پي سوزهاي سفالي است كه قدمت به پيش از اسلام بر        مي گردد.

ج ) بخش قرآن و كتابت :

 در قسمت هشتي مركزي كه داراي كلاه فرنگي با مقرنس هاي زيبا است و در واقع اوج ظاهري معماري بنا در آن به نمايش گذاشته شده بخش قرآن و كتابت قرار دارد كه اوج معماري گنجينه نيز مي باشد در اين بخش لوازم كتابت به همراه تعدادي قرآن خطي و چاپ  سنگي و ظروف كه در سطوح آن آيات قرآن نگاشته شده است در معرض ديد قرار گرفته است .نفيس ترين قرآن موجود در اين بخش قرآني است متعلق به دوره قاجار با تذهيب گل و مرغ بر روي جلد و حواشي و تذهيب آب طلا بر روي صفحات .

س ) بخش اشياء متعلق به خاندان علم

در اين بخش اشياء متعلق به خاندان علم كه توسط بنياد مستضعفان در اختيار گنجينه بيرجند قرار گرفته به نمايش در آمده است و شامل سرقليان ها از جنس فيروزه ، برنج ، طلا ، نقره ، چوب  ، تعداد جام شيشه اي ، ظروف نقره اي و شمشير و نشان مي باشد .

ويژگيها:

بخش سكه : سكه هاي كه در موزه قرار دارد به نظر مي رسد جدا از ويژگي هنري و كاربردي نشاندهنده مجموعه روابط اجتماعي –فرهنگي دوره خود هستند

به لحاظ هنري ،ظرافتي در حد اعلا روي اين سكه ها به كار رفته است .كاربرد اين سكه ها نشانگر وجود تجارت سازمان يافته در آن زمان است .

نكته ديگر ، بار فرهنگي و مفاهيمي است كه نقوش سكه ها در بر دارند .اين نقوش جهان بيني افراد را در دوره باستان نشان مي دهد

موزه مردم شناسي مجموعه عمارت اكبريه

موزه مردم شناسي در طبقه اول كاخ موزه اكبريه و به منظور نمايش آداب و رسوم و نوع پوشاك مردم ،مشاغل و حرف و هنرهاي سنتي منطقه جنوب خراسان ،در سال 1374 بوجود آمد.

قدمت اشياي موزه مردم شناسي به 100 سال پيش بر مي گردد.

مسئول موزه ها توضيح مي دهد : بازديد كنندگان موزه با ساده ترين وسايل مادي زندگي كه بنحوي با معنويات آدمي در هم آميخته است ،آشنا مي شود .اشياء اين موزه ،حكايت از اعتقادات خاص مردم بيرجند مي باشد .مجسمه هاي كه در اين موزه به نمايش گذاشته شده اند عبارتند از: قاليبافي ،پارچه بافي ،گمانه زني سفالگري ،عطاري،دست آسي،حكيم باشي،آرايشگري،مراسم عروسي،جلك زني،حلاجي،كفاشي،آهنگري،سبد بافي،برداشت محصولات كشاورزي،كاشت،داشت،برداشت و… كه در قالب 28 عدد مجسمه به نمايش در آمده  است .

در اين ميان صحنه اي از وضعيت مراسم ازدواج در بيرجند در يكي از غرفه ها قابل توجه است

موزه شهدا بيرجند

گنجينه شهداء در مسير ترويج و نشر فرهنگ ، ايثار و شهادت به ترسيم راه عاشوراييان همت گمارده است و با  بهره گيري از امكانات ديداري و شنيداري زمينه مناسبي را براي آشنايي با شهيدان نشان  مي دهد .

اين گنجينه وارث عظيم دستاوردهاي گرانسنگ شهيداني است كه انديشه ناب انقلاب را در جبهه هاي حق عليه باطل ترسيم كرده اند و برگ دفتر هستي را به نام و ياد خود جلوه اي ديگر بخشيدند .

گنجينه شهداء با جمع آوري دهها اثر به جا مانده از گلگون جامه گان شهيد ( چون وصايا ، مناجاتنامه ها ، خاطرات ، البسه ، اشياء و …. ) و دهها اثر هنري مرتبط با فرهنگ شهيد و شهادت ، عرصه مناسب پژوهش و تفكر را براي مشتاقان ، فراهم نموده است .

گنجينه شهدا با همكاري و مشاركت ميراث فرهنگي و بنياد شهيد انقلاب اسلامي بيرجند و به پاس تكريم از مجاهدت نام آوران عرصه اقتدار ملت در بناي تاريخي – مذهبي آرامگاه خواجه خضر كه مورد احترام اهالي شهر مي باشد  در روز جهاني موزه و هفته ميراث فرهنگي راه اندازي گرديد.

شهرستان بيرجند قريب 850 شهيد والا مقام را در راه حفظ و حراست از انقلاب و اين مرز و بوم در راه خدا تقديم نموده است .

اين موزه از قسمتها و بخشهاي مختلف ذيل تشكيل شده است .

1-  بخش وصايا ،دستنوشته ها ،البسه و وسايل شخصي شهدا 2- جايگاه نيايش خواهران و برادران3- فروشگاه عرضه محصولات فرهنگي شهدا . 4- سقاخانه   5- شمع خانه  6- كتيبه ها و سنگ نوشته ها با مضامين شهيد و شهادت 7- سنگ مزار با مضامين اشعار حافظ.

بخش آثار و اشياء شهدا  

      در اين بخش مجموعه اي از آثار شهداء چون وصايا ، دستنوشته ها ، لوازم شخصي ، قرآن ، البسه و …  به نمايش گذاشته شده است .

در اين ميان قرآن جيبي يكي از شهداء كه بر اثر اصابت تركش خمپاره بريده شده است و همچنين البسه آغشته به خون شهيدي كه بهنگام شهادت بر تن داشته است بسيار روح برانگيز مي باشد

كتيبه ها

  از ديگر بخشهاي اين گنجينه وجود كتيبه هايي با مضامين  و مشخصات  شهداء ( نام و نام خانوادگي ، تاريخ و محل شهادت) مي باشد. از ويژگيهاي اين بخش قرارگيري و تنظيم كتيبه ها بر اساس تاريخ شهادت است . كتيبه هاي موجود به صورت نقش برجسته واز گچ و پلي استر با ويترينهاي مخصوص ساخته شده است  .

جايگاه نيايش

     اين جايگاه در دو بخش مخصوص برادران و خواهران و در طبقه دوم بنا قرار گرفته است ، در اين جايگاهها خواهران و برادران مي توانند به دعا و نيايش بپردازند.

غرفه عرضه محصولات فرهنگي شهداء

در اين غرفه محصولات فرهنگي شهدا و كتب مذهبي ارائه گرديده است  .

از بخشهاي ديگر گنجينه مي توان به سقاخانه ، شمع خانه و جايگاه نزورات اشاره نمود .