مدرسه هاي تاريخي قم

مدرسه ستيه

بنا به روايت تاريخي؛ بناي مدرسه ستيه جايگاه عبادت حضرت معصومه ( س ) در زمان سكونت ايشان در قم بوده است. در اين مكان مقدس؛ مسجد زيبا و باشكوهي احداث و حجراتي براي طلاب علوم ديني آن بنا نموده اند. اين بنا در حال حاضر با طرزي جالب؛ از آينه كاري ها در وسط ، همراه با حجرات و مسجد در محلة ميدان مير شهر قم خود نمايي مي كند و از مدارس آباد اين شهر محسوب مي شود.

مدرسه صفويه

بنا به روايت تاريخي؛ بناي مدرسه رضويه محل سكونت امام هشتم شيعيان در زمان تشريف فرمايي ايشان به قم بود. محل مجاور اين مدرسه ديني به محله شاه خراسان معروف است.
در محوطه مدرسه رضويه چاهي وجود دارد كه گفته مي شود امام هشتم ( ع) با آب آن غسل نموده اند. اين بنا داراي ايواني رفيع؛ مسجد و 24حجره بوده؛ كه نيمي از آن بر اثر احداث خيابان از ميان رفته و در حال حاضر؛ نيم طاقي بنا باقي مانده است.

مدرسه جهانگير خان

مدرسه جهانگير خان در جانب شرقي شهر قم – نزديك دروازه ري سابق – و در مركز محله جامع قرار دارد. اين بخش تا قرن سوم ه. ق قسمت اصلي شهر محسوب مي شد؛ ولي با آغاز اين قرن و ورود حضرت معصومه ( س ) در سراي موسي بن خزرج اشعري و سپس وفات آن حضرت در محلي بنام باغ بابلان؛ قسمت اصلي شهر به تدريج به سمت غرب و حدود امروزي كشيده شد. اين مدرسه از مدارس دورة صفوي قم است كه در دورة ناصري به سال 1278 ه. ق به وسيله ميرزا نصرالله خان مستوفي گرگاني تعمير و مرمت يافت و پس از آن به نام مدرسه ناصري نيز ياد مي شد كه در عين كوچكي از مدارس معروف قديمي قم بود و اكثر فضلاي سابق قم از تربيت يافتگان اين مدرسه بودند. اين مدرسه يك بار در عصر صفويه از ناحيه عالم زمان مرحوم جهانگير خان – مدرس مدرسه شاه اصفهان – تعمير يافت و كتابخانه دار شد و كتبي بر آن وقف گرديد. اين مدرسه يك بار هم در دوره فتحعلي شاه تعمير يافت و آخرين بار در زمان حضرت آيت الله بروجردي در سال 1373 قمري تعمير كلي به عمل آمد كه سنگ نوشته سردر ورودي مدرسه مويد آن است. در حال حاضر به دليل آسيب هاي وارده؛ به عنوان يكي از آثار معماري اسلامي در دست تعمير است و پس از تعمييرات اساسي توسط سازمان ميراث فرهنگي استان مورد بهره برداري قرار خواهد گرفت. به اعتقاد اهل فن مدرسه جهانگير خان از نظر نقشة چند ضلعي و سردر زيبا؛ از مدارس منحصر به فرد ايران است

مدرسه غياثية ( پامنار)

اين مدرسه در نزديك ميدان كهنة شهر كه نام آن به همين شكل در كتاب ها و اسناد دورة صفوي و قاجار به تكرار ديده مي شود؛ واقع گرديده كه اكنون بر اثر گسترش؛ نوسازي و توسعه شهر؛ در ناحية خيابان آذر واقع شده است. بناي مدرسة غياثية ( پامنار) به نيمه نخستين قرن نهم و سال 830 ه. ق مربوط مي شود. مؤلف گنجينة آثار قم از اين مدرسه به نام مدرسه شرفيه ياد مي كند كه شرف الدين وزير آن را بنا كرده است. اين بنا در اثر سيل سال 1045 ه. ق منهدم شده و از مجموع آن جز همين ايوان و دو منار باقي نمانده است. همين مؤلف تاريخ بناي مسجد را نيمة اول قرن ششم هجري و مربوط به زمان سلطان سنجر مي داند.
سقف مقرنس كاري كه فرو ريخته و فقط دو قطعه اندك در دو سوي قوس هاي سردر از آن باقي مانده است؛ گچبري با كتيبه هايي از آيات و عبارات مقدس به خطوط بنايي بر سراسر بدنه و پايه ها با نقش نام " محمد " و " علي "؛ تزئينات كاشي كاري روي مناره ها؛ همچنين نقش و نگار بسيار ظريف گچبري بر روي بدنه ايوان و قوسي ها و پايه ها از ديگر تزئينات به كار رفته در اين بنا مي باشد. در حال حاضر؛ عليرغم تزئينات قابل توجه؛ اين بنا فاقد بهره برداري خاص است و بايد اقدام اساسي در جهت بازسازي و بهينه كردن ارزش هاي ديداري آن به عمل آيد.

مدرسه فيضيه

مدرسه فيضيه يكي از پرآوازه ترين حوزه هاي علوم ديني در جهان است. اين مدرسه از نيمة نخستين قرن سيزدهم هجري قمري جايگزين بناي " مدرسه آستانه " شد كه به اعتبار متون معتبر تاريخي از ميانه قرن ششم هجري قمري وجود داشت و در عصر صفوي تجديد بنا شده است.
بناي مدرسه چهار ايواني است و در دو طبقه با 40 حجره تحتاني متعلق به عصر قاجار و 40 حجره فوقاني متعلق به قرن چهاردهم هجري قمري ( با هدايت حضرت آيت ا... حائري يزدي بر فراز حجره هاي پيشين در گرداگرد حياط مركزي ) بنا گرديده است.
قديمي ترين بخش مدرسه؛ ايوان جنوبي آن است كه با تاريخ 939 ه. ق به كاشي هاي زيباي معرق متعلق به عصر صفوي مزين شده است و سر در صحن عتيق آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه (س) محسوب مي شود.