مراسم جشن عروسي در هرمز گان

مراسم جشن عروسي درهرمزگان

مراسم عروسي مردم استان هرمزگان ، علي رغم مشابهت‌هاي كلي با مراسم عروسي ديگر مردمان ايران، به لحاظ مراحل جشن و نحوۀ انجام آن، تفاوت‌هايي دارد . در زير به عنوان نمونه، به چگونگي برگزاري اين مراسم در جزيرۀ قشم اشاره مي‌شود.
يكي از مهم‌ترين مراحل عروسي در قشم، خواستگاري است . در ابتدا، خانوادۀ داماد دختري را در نظر مي‌گيرند. سپس مادر يا خواهر داماد به اتفاق يك يا دو زن از بستگان داماد، مثل عمه، خاله كه حتماً بايد شوهر كرده باشند و دختر نباشند، به خانۀ پدر دختر مي‌روند و خواستگاري مي‌كنند .
در قشم مانند ساير بنادر و جزاير خليج فارسف دخترها و پسرها بعد از سن بلوغ با هم تماس ندارند و معمولاً اطلاعات مورد نياز به وسيلۀ افراد فاميل و همسايه‌ها مبادله مي‌شود . در جلسۀ اول ، اگر مادر و پدر داماد ، دختر را پسنديدند و شغل و كار و مسكن او را مناسب حال خويش تشخيص دادند، براي تحقيقات بيش‌تر و مشورت با دختر و ساير اقوامف قرار ملاقات‌هاي بعدي را مي‌گذارند.
خانوادۀ عروس معمولاً در همان جلسۀ اول جواب قبولي نمي‌دهند و موضوع را به چند روز بعد موكول مي‌نمايند؛ ولي اگر داماد مورد پسند دختر و خانواده قرار نگيرد، بهانه‌اي آورده و جواب درمي‌دهند.
در قديم ، يعني در سي يا چهل سال پيش، اتفاق مي‌افتاد كه عروس و داماد يكديگر را اصلاً نديده بودند و نمي‌شناختند. اما دختر را براي مرد خواستگاري مي‌كردندو پدر عروس اختيار كامل داشت كه دختر خود را به هر‌كسي كه دلش مي‌خواست شوهر بدهد و دختر در انتخاب شوهر، كاره‌اي نبود. ولي امروزه وضع فرق كرده است و حتماً بايد دختر راضي به ازدواج باشد و مشورت با دختر در اين امر مهم ، شرط اوليه و اساسي است . اين مرحله ((مشورت با دختر)) نام دارد .
در صورتي كه طرفين راضي به ازدواج باشند، بعد از يك تا پنج روز، مادر پسر، چند نفر از بستگان و اطرافيان خود را دعوت مي‌كند و به اتفاق ايشان يك گردن‌بند يا مدال طلا و يك حلقه انگشتري و يك دست خلعت (لباس)و مبلغي وجه نقد و مقداري كمپوت و ميوه و شيريني به عنوان دست‌قولي بر مي‌دارند و به خانۀ دختر مي‌روند و همه را به مادر عروس تحويل مي‌دهند. مادر عروس نيز بعد از رفتن مهمان‌ها، هديه‌ها را به عروس مي‌دهد. اين مراسم حتماً بايد در شب انجام شود .
درخانۀ عروسف پس از صرف چاي و شيريني، روز برگزاري مراسم عروسي را تعيين مي‌كنند. اگر مراسم عقد و عروسي با عيد فطر يا عيد قربان برخورد كند، داماد بايد مجدداً يك دست لباس نو براي عروس تهيه كند و به منزل او بفرستد .
پرداخت كليۀ مخارج سه‌شبانه روز عروسي در جزيره، به عهدۀ داماد است. داماد وظيفه دارد مخارج عروسي را سه روز قبل از شروع مراسم، به خانۀ عروس برساند . علاوه بر مخارج جشن عروسي، تهيۀ تمام لباس‌هاي عروس نيز با داماد است. لباس عروس شامل سي تا جهل پيراهن خوصي(خوص‌دوزي)و زري يا ساده، بيست تا سي شلوار خوص‌دوزي و زري، ده تا پانزده روسري، ده جفت كفش؛ به اضافۀ تمام وسايل زنانه از صابون گرفته تا حوله و غيره، همه و همه، را مي‌بايست خانوادۀتهيه كرده و در جعبۀ بزرگي بگذارد و يك شب قبل از پايان عروسي به خانۀ عروس برساند .
پدر عروس، اگر وضع مالي خوبي داشته باشد، از پول خودش يا از مهريه‌اي كه دريافت كرده است، براي چند نفر از زنان بستگان و اطرافيانش كه از ابتدا تا انتهاي مراسم عروسي، كمك و همكاري كرده‌اند، خلعتي مي‌خرد.
مخارج بستن حجله، به عهدۀ پدر عروس است . اكثر پدرهاي كم‌بضاعت، مهريۀ را در اين راه خرج مي‌كنند. احياناً اگر مبلغ از مهريه باقي ماند، با آن مقداري طلا مي‌خرند و به عروس هديه مي‌دهند .
اگر داماد از بستگان عروس باشد، يا عروس و داماد در يك محله زندگي نمايند و بالاخره دختر و پسر، مورد پسند و دلخواه يكديگر قرار بگيرند، مبلغ مهريه كم‌تر خواهد بود تا يك فرد غريبه كه ساكن محلۀ ديگر شهر باشد و نسبتي هم با عروس و خانوادۀ او نداشته باشد.
پدر عروس مبلغ مهريه را نقداً دريافت مي‌دارد و تعداد سكه‌هاي طلا را در سند ازدواج ثبت مي‌كنند. مهريۀ دختر زيبا، در روستاهاي جزيره بيش تر از شهر است .
مهريۀ دختر يك خانوادۀ ثرونتمند كه مقداري هم طلا از قبيل النگو، انگشتري، گوشواره، گردن‌بند و غيره همراه خود ره خانۀ داماد مي‌بردف به مراتب بيش‌تر است .
تهيۀ مسكن، فرش خانه ووسايل زندگي كلاً به عهدۀ داماد است . در شهر قشم رسم نيست كه بستگان عروس و دامد به آن‌ها هديه‌اي بدهند؛ ولي مرسوم است كه هفتۀ اول كه عروس و داماد از حجله بيرون مي‌آيند و عروس را به خانۀ پدر و خواهر داماد از حجله بيرون مي‌آيند و عروس را به خانۀ پدر و خواهر داماد مي‌برند، هر‌يك از آن‌ها به نوبۀ خود يك حلقه انگشتري، يا خلعتي به عنوان هديه به عروس مي‌دهند .
عروس معمولاً سه شبانه روز جشن مي‌گيرد و مجلس زنانه دارد و تمام زنان فاميل و دوستان و آشنايان و همسايگان را دعوت مي‌كند و در يك روز و شب از اين سه روز ، مراسم حنابندان اانجام مي‌شود . در مراسم حنابندان، دست و پاي عروس را حنا مي‌بندند و با خط‌هاي زيبا و منظمي دست و پاي عروس را نقش و نگار مي‌اندازند .
داماد هم يك يا دو روز در منزل خود جشن مي‌گيرد و مردم براي صرف ناهار به منزل او مي‌روند. شبي كه داماد مي‌خواهد به حجله برود، بعد از نماز عشاء مراسم ((مولودي‌خواني)9 برگزار مي‌شود . در اين مراسم، سرگذشت حضرت محمد(ص)بازگو مي‌شود و از جانب حاضران در مجلس ، مرتباً بر پيامبر و آل او صلوات نثار مي‌شود . اگر عروس در شهر قشم باشد، مردها داماد را پياده به خانه مي‌برند و دسته جمعي وارد خانۀ عروس شده و پس از صرف شيريني آنجا را ترك مي‌نمايند و بقيۀ مراسم به وسيلۀ زنان انجام مي‌شود .
در قشم، حجله را درخانۀ عروس برپا مي‌كنند . در اصطلاح محل، كارگر عروسي زني به اسم مشاطه است كه در تمام مدت در خانۀ عروس كار مي‌كند و علاوه بر آرايش عروس ، بستن حجله نيز با مسئوليت و زير نظر او انجام مي‌گيرد. دستمزد مشاطه، ده درصد كل مهريه و به عهدۀ داماد است .
براي تزئين حجله در قشم، طلاآلات، پارچه‌هاي الوان، نوارهاي رنگارنگ، آيينه‌هاي قد و نيم‌قد كوچك و بزرگ، گل‌هاي مصنوعي، گلدان هاي پر نقش و نگار بلورين و ساير وسايل تزئيني را از همسايگان و آشنايان درو و نزديك به امانت مي‌گيرند و پس از يك هفته كه داماد از حجله بيرون آمد، آن‌ها را به صاحبان‌شان بر‌مي‌گردانند.
در گذشته، حجله را باوسايل قيمتي و جواهرات كمياب زينت مي‌دادند و در سال‌هاي اخيرف از وسايل الكتريكي و لامپ‌هاي كوچك الوان كه به طور خودكار، خاموش و روشن ‌مي‌شوند و نيز بلبل‌هاي چهچه زن برقي، براي تزئين حجله هاي سود مي‌برند .
حجلهۀ عروس را در قشم به طرز زيبايي آيينه بندي و تزئين مي‌كنند ، به طوري كه عروس و داماد به هر طرف مي‌نگرند، چهره‌هاي خود را در آيينه‌ها و دربين رنگ‌هاي زيبا و چشم نواز مي‌بينند و لذت مي‌برند .
زنهايي كه در خانۀ عروس هستند، داماد را به داخل حجله راهنمايي مي‌كنند. داماد در حجله مي‌نشيند و منتظر از راه رسيدن عروس مي‌شود . سپس زنان با خواندن اشعار شادي بخش، عروس را آرام آرام به سوي حجله هدايت مي‌كنند. وقتي عرسو به درِ حجله رسيد، داماد از جاي برخاسته و جلو مي‌روند و دست عروس را مي‌گيرد و با او احوالپرسي مي‌كند . سپس هر دو در روي تخت مخصوص حجله در كنار هم مي‌نشينند. بعد از كمي استراحتف داماد دو ركعت نماز كه در محل، به نماز مراد معروف است به جاي مي‌آورد. سپس مشاطه، انگشتان شست پاي عروس و داماد را روي هم قرار مي‌دهد و آن‌ها را با گلاب شستشو مي‌دهد. بعد، سر عروس و داماد را آرام به همديگر مي‌زند. در اين موقع زنان حجله را ترك كرده و عروس و داماد را با هم تنها مي‌گذارند.
داماد بر طبق يك رسم قديمي، مجبور است يك هفته در حجله بماند و پس از طي اين مدت مي‌تواند از حجله و خانه خارج شود و براي كسب معاش و شروع زندگي مشترك تلاش نمايد .
در گذشته، رسم بر اين بود كه داماد قبل از رفتن به حجله چند گوسفند قرباني كرده و گوشت قرباني را بين همسايگان و آشنايان تقسيم كند . دريافت‌كنندگان گوشت، متقابلاً هر‌يك مقداري وجه يا لوازم خانه به داماد هديه ميدادند. اين رسم در سال‌هاي اخير منسوخ شده است؛ ولي حجله رفتن داماد به مدت يك هفته، مانند برگزاري هفت شبانه روز جشن در روستاها، هم‌چنان پا‌برجاست.