مساجد تاريخي هرمزگان

مسجد و منارۀ ملك ابن عباس (مسجد علي )

اين مسجد قديمي كه در قسمت غربي شهر بندر لنگه و در نزديكي در يا واقع شده است ، توسط شخصي به نام ((حاج محمد بن عباس)در سال 1280 هجري قمري احداث و به يادگار گذاشته شده است .
در حال حاضر از تمامي بناي مسجد، يك شبستان بزرگ نيمه ويران و يك مناره باقي مانده است. ناره و شبستان اين مسجد از نظر قدمت ساختمان با ساير بناهاي تاريخي شهر يكسان نيست و سبك معماري آن ويژگي منحصربه فردي دارد. منارۀمسجد كه 22 متر طول و 5/3 متر قطر دارد، از لحاظ سبك ساختمان با ديگر مناره‌هاي ايراني متفاوت است. طرح معماري بالاي گلدستهۀ آن تركيبي از طرح‌هاي معماري هندي و ايراني است و به شكل مارپيچ و مانند مار حلقه‌شده اي سر بر افراشته و در بالاي گنبد و بر انتهاي گلدسته قرار گرفته است . ساختمان اين مناره و محوطۀ آن با پنجره‌هاي مشبك و كاملاً به سبك هندي چوب سازي شده است. كنده‌كاري هاي روي چوب به صورت قوس‌هاي تزئيني و نماهاي رواقي است . چتر سايبان رو مأذنه، تقليدي از مرغان پرگشادۀ هندي است. شبكه‌هاي چوبي تحتاني آن مشبك (منطبق بر تركيب‌هاي كثير الاضلاع هندي ) و از چوب است. بسك درسازي آن ياراني است . بقيۀ گلدسته يعني ستون استوانه اي شكل و تزئينات آجر كاري و گچ‌بري و ستون‌سازي زير مأذنه داراي نقش و سبك دوران قاجار و متأثر از سبك معماري و تزئيناتي دوران صفوي است .
گچ بري سقف شبستان و ايوان آن ، تركيبي از قالب‌گيري و قطعات گل و بوته است، و نماسازي آن گچي است . در قسمت‌هاي بر جاي ماندۀ داخل بنا، به طور كاملاً آشكاري سبك نماسازيِداخلِ معابد هندي به كار رفته است .

مسجد دژكان

اين مسجد در نزديكي بندر خمير، در روستاي دژكان واقع شدهاست و تاريخ بناي آن دانسته نيست. در ساختمان اين مسجد ، از سبك معماري و شبستان مسجد علي بندر لنگه تقليد شده است . شبستان و ستون‌هاي آن از جهت به كار بردن قطعات سنگ تراشي شده و نقوش گل و بوته قابل ملاحظه است . پوشش تزئيني تاق و سر درها و زينت‌كاري رواق‌ها با قطعات سنگ تراشديه شدۀ آهكيِ فوق‌العاده جالب و ظريف صورت گرفته سات . نقوش اين رواق‌ها، از سبك نقش و نگار هندي تأثير گرفته است .

مسجد منبر كهنه

اين مسجد در غرب شهر بندر‌عباس واقع شده است. در بيرون محوطۀ مسجد از طرف شرق، مقبره‌اي وجود دارد كه بر لوح آن نام صاحب مقبره كه از علماي معروف6 آن دوره و امام جماعت بوده، حك شده است. لوح ديگري در عمارت مسجد وجود دارد كه خوانا نيست و فورريخته است. ولي نام‌هاي ائمهۀ اطهار (ع) بر آن نقر شده و در آخر آن چنين نگانشته شده است. ((اين مسجد عمارت حاجي باقر است و در ماه رمضان 1083 هجري قمري به پايان رسيد )) بنابر اين مشخص مي‌شود مسجد مزبور در زمان صفويه بنا شده است و رد آن زمان مورد استفاده قرار مي‌گرفته است . در سال 1332 حاج شيخ احمد گله داري _ از تجار معروف _ آن را مرمت كرده سات .

مسجد ناصري

اين مسجد در سال 1304 شمسي، توسط محمد‌علي‌ناصري‌حيدر آبادي بنا شده است . سبك بناي مسجد از معماري سنتي جنوب ايران بهره جسته و سقف آن از چوب مخصوصي به نام صندل (چندل) كه از هندوستان آورده مي‌شد، ساخته شده است .

مسجد جامع بند‌عباس

مسجد جامع بندر عباس در سال 1175 هجري قمري، توسط شخصي به امام زين‌العابدين‌ابوالقاسم‌اِوَزي احداث شد كه به علت هم‌جواري با مرقد امام‌زاده شاه محمد تقي ، به مسجد امازاده نيز مشهوراست.

مسجد برخ (جزيرهۀ قشم )

ساختمان اوليۀ اين مسجد ، احتمالاً در سال هاي اوليۀ اسلامي ، در خلال فتح جزاير و بنادر ايران به دست عمروبن عاص و به امر او در روستاي كوشۀ قشم ساخته شده است. اين مسجد در سال 244 هجري قمري يك‌بار تعمير شده، و رد سال 736 هجري قمري بر اثر زلزله منهدم شده است. پس از چندي، در سال 737 هجري قمري توسط سلطان فتح الله نوادۀ سلطان محمود كه احتمالاً يكي زا پادشاهان هرمز و يا لازستان بوده ، تجديد بنا گرديده است. در محطۀ اطراف مسجد، گورستان وسيع و نخلسان‌هاي متعدد جلب توجه مي‌كنند. در كنار مسجد برخ، يك برگۀ دراز به صورت شمالي و جنوبي وجود دارد. تا سال 1300 هجري قمري، اين مسجد در مركز روستا قرار داشته و به عنوان مسجد جامع از آن استفاده مي‌شد .
محراب مسجد در قسمت شمالي واقع شده است. در بالاي محراب آثار قابي از گچ ديده مي‌شود كه در حدود 1 متر ارتفاع و 5/1 متر طول دارد. در حال حاضر فقط يكي زا اضلاع اين قاب بر روي ديوار باقي‌ مانده است و سه ضلع ديگر آن فرو ريخته؛ ولي هنوز آثار آن برجاست.
در اين مسجد، لوحي از چوب وجود داشته است كه تاريخ بنا، انهدام و تعمير مسجد بر روي آن قيد شده است . اين لوح به تهران منتقل شده و در يكي زا موزه هاي نگهداري مي‌شود .

مسجد جامع قشم

بزرگ ترين و قديمي ترين مسجد شهر قشم ، مسجد جامع آن است كه گفت مي‌شود از آثار ((صوغيه )) است و در سال 1202 هجري قمري ساخته شده است . طرح شبستان مسجد مستطيلي شكل است و در وسط آن ، در دو رديف ، شنازده ستون تعبيه شده است. داخل مسجد درجهت طولي از هفت دهانه، و در جهت عرضي از چهار دهانه فرش انداز شكل گرفته است و محراب آن در وسط ديوارِ طوليِ جنوبي قرار دارد . پوشش سقف به كمك ديوار‌هاي دو طرف و قوس‌هاي تيزه‌دار بر روي ستون‌هاي شانزده گانه استوار شده است .
در حال حاضر نيز در اين مسجد به طور مرتب ، در روز‌هاي جمعه ، نماز‌هاي جمعه و در اعياد ، مراسم مذهبي برگزار مي‌شود .