جغرافياي طبيعي واقليم استان

جغرافياي طبيعي و اقليم استان

ناهمواري‌هاي استان ايلام از چين خوردگي‌هاي موازي در جهت شمال غربي و جنوب شرقي ب وجود آمده است. اين كوهها از رسوبات درون اول تا چهارم زمين‌شناسي به يادگار مانده‌اند، ولي شكل‌گيري كلي آن‌ها عموماً به دوران دوم و سوم زمين‌شناسي مربوط است. اين كوه‌ها چنان گسترده و فشرده‌اند كه امكان شكل‌گيري دشت‌هاي ميانكوهي در ميان آن‌ها فراهم نشده است.
با توجه به نقشه ناهمواري‌هاي استان به خوبي معلوم مي‌شود كه شمال و شمال شرقي استان از ارتفاعات و كوهستان‌هاي بلند تشكيل يافته و نيمة غربي و جنوب غربي آن از نواحي كم ارتفاع با شيبي به طرف غرب شكل گرفته است كه دشت‌هاي وسيع گرمسير منطقة مهران - دهلران و دشت عباس را در بر مي‌گيرد. ارتفاع اين دشت‌ها از 300 متر كمتر است. وجود اين ناهمواري‌ها كه در مجاور سرزمين‌هاي پست قرار گرفه‌اند، اختلاف ارتفاع اين دو نيمه را به حدود 3000 متر مي‌رساند. با توجه به اين خصوصيت طبيعي، شكلي از زندگي اجتماعي پديد آمده است كه امروزه به نظام عشايري و ايلي معروف است.
به طور كلي نواحي شمالي و شمال شرقي استان ايلام كوهستاني و نواحي جنوب غربي و مغرب آن از اراضي پست و كم ارتفاع تشكيل يافته است. مهم‌ترين ارتفاعات استان كبير كوه و دينار كوه مي‌باشند.
استان ايلام از نظر شرايط اقليمي جزو مناطق گرمسير كشور محسوب مي‌شود، ولي به علت وجود ارتفاعات، اختلاف درجه حرارت و بارندگي در بخش‌هاي شمالي، جنوبي و غربي آن زياد است، به طوري كه مي‌توان از نظر اقليمي، مناطق سه‌گانة سردسيري، گرمسيري و معتدل را در اين استان به خوبي مشاهده نمود. اين مناطق سه‌گانه عبارتند از:
مناطق كوهستاني شمال و شمال شرق استان كه آب و هواي نسبتاً سردسيري با زمستان طولاني دارد. حداقل درجة حرارت اين مناطق در زمستان تا 15 درجه زير صفر مي‌رسد و ميزان بارندگي آن نيز به بيش از 500 ميليمتر در سال بالغ مي‌گردد.
مناطق جلگه‌اي غرب و جنوب غربي استان آب و هواي گرمسيري دارد. حدكثر درجة حرارت اين مناطق، تا 45 درجه سانتيگراد بالاي صفر مي‌رسد. ميزان بارندگي اين مناطق، حدود 200 ميليمتر در سال است.
مناطق مياني آب و هواي معتدل دارد و درجة حرارت آن در زمستان تا 5 در جه زير صفر و حداكثر حرارت آن در نقاط جنوبي و دره شهر در تابستان به بيش از 40 درجه سانتيگراد مي‌رسد. بر اساس گزارش ايستگاه سينوپتيك ايلام در سال 1357، در مركز استان حداكثر مطلق درجة حرارت 38 درجة سانتيگراد در مرداد ماه، حداقل مطلق درجة حرارت 4/0 - درجة سانتيگراد در بهمن ماه، مقدار بارندگي سالانه 4/578 ميليمتر، حداكثر رطوبت نسبي 64 درصد و حداقل رطوبت نسبي 24 درصد و تعداد روز‌هاي يخبندان در فصل زمستان 27 روز ثبت شده است.
در شهرستان دهلران، حداكثر مطلق درجة حرارت 6/49 درجه سانتيگراد در تير ماه و حداقل مطلق درجة حرارت 2/0 - درجة سانتيگراد در بهمن ماه، مقدار بارندگي سالانه 3/340 ميليمتر، حداكثر رطوبت نسبي 56 درصد و حداقل رطوبت نسبي 32 درصد و تعداد روز‌هاي يخبندان آن 3 روز گزارش شده است.
بارندگي‌هاي سالانة فراوان از يكسو و نقش استان به عنوان زهكش آب‌هاي سطحي سلسله جبال زاگرس از سوي ديگر، موجب پيدايش رودخانه‌هاي زيادي شده كه به منظور استفاده از آب آن‌ها سد‌هاي انحرافي و كانال‌هاي متعددي نيز احداث شده است. آب‌هاي زير زميني استان ايلام به دليل شرايط ويژه توپوگرافي و زمين ساختي غناي قابل توجهي ندارد. با اين وجود استفاده از قنات و چاه‌هاي آب زيرزميني نيز رواج دارد.