مناطق تاريخي بوشهر

برج قلعه خورموج

اين برج بقاياي قلعه عظيم خورموج است كه در منطقه خورموج قرار دارد. سبك معماري آن سلجوقي و متاثر از سبك قلعه سازي دوره ساساني است كه با استفاده از طاق نماها و گچ‌بري در آرايش ديوارها و درون اتاق‌ها بنا شده است. قلعه خورموج يكي از آثار شكوهمند تاريخي استان بوشهر است كه طي زمان تغيير يافته و روي به ويراني گذاشته است. در حال حاضر يكي از برج‌هاي آن باقي مانده است.

دژ برازجان

دژ برازجان كه در مركز شهر برازجان قرار دارد تا مدت‌هاي مديدي به عنوان زندان مورد استفاده قرار مي‌گرفت و در اصل كاروانسرايي از دوره قاجاريه است. اين كاروانسرا ويژگي‌هاي منحصر به فردي دارد و به همين جهت به عنوان يك اثر ملي به ثبت رسيده است.

علاوه بر موارد فوق، قلعه جلال‌خان حاكم بندر دَيِّر، قلعه رئيس علي حاج محمد روستاي «گشي» در 20 كيلومتري جنوب شرقي شهر اهرم (تنگستان)، برج خان و قلعه بيرو در 12 كيلومتري جنوب شرقي بندر ريگ، قلعه تاريخي حصار در 20 كيلومتري بندر ديلم و قلعه ملك در ريشهر نيز از قلعه‌هاي جالب توجه استان هستند.

بندرسي نيز

در حدود 20 كيلومتري بندر ديلم در حوالي خور امام حسين كه امروزه يكي از مراكز تاسيسات نفتي جنوب است، آثار خرابه هاي بندر سي نيز باقي مانده است. اين منطقه تا سال 321 هجري قمري كه همزمان با آغاز شورش قرمطيان بود بندري آباد و پر رونق به شمار مي رفت. در اين سال قرمطيان آن را ويران كردند و ديگر هرگز آباداني پيشين خود را باز نيافت.
روستاي حصار كه بعد از ده امام حسين قرار دارد، محل حصار غربي شهر سي نيز بود كه آثار ويرانه هاي تاسيسات اين شهر هنوز در آن باقي است. اين آثار عبارت اند از منطقة مرتفعي آكنده از سنگ و ملاط گچ، سنگ هاي دريايي، حصار خانه ها، آب انبارها و چاه ها كه بر روي هم انباشته، يا در هم آميخته اند. از خرابه هاي اين شهر كوزه هايي به دست آمده است كه در داخل آنها تخم گياه ذخيره شده و در زير خاك باقي مانده است.

منطقة باستاني توز

منطقة باستاني توز در محلي بين روستاهاي زيراه، اردشير آباد و سعدآباد از توابع دهستان هاي دشستان در حاشية رودخانة شاپور دالكي قرار دارد. توز شهري تجارتي بود كه پارچه هاي كتاني ملون و گلابتون دوزي آن معروف بود. رودخانة شاپور كه از نزديك آن مي گذرد غالباً رودخانة توز (توج) ناميده مي شد. عضدالدوله ديلمي طايفه اي از اعراب را از شام كوچاند و در آن جا اسكان داد. توز در آغاز قرن ششم ويران گرديد و تاكنون محل دقيق آن روشن نشده است.
آثار توز قديم به صورت ويرانه هايي در جلگة آبادي هاي سعدآباد، زيراه و اردشير آباد قرار دارد. بيرون از دره و تپة كنوني روستاي زيراه به طرف غرب و جنوب، خرابه هاي فراواني وجود دارد كه به صورت مزارع يا راه هاي پياده رو و اتومبيل رو و قبرستان و محل تعليف گوسفندان درآمده است. اين نواحي كه همه مملو از ويرانه هاي و خرابه هاي عمارت ها و شكسته هاي سنگ و سفال و گچ و ملاط است، وسعت و قدمت ناحية توز قديمي را نشان مي دهد.