قاياي تاريخي سيستان وبلوچستان

بقاياي شهر زاهدان كهنه

اين آثار در بخش پشت آب زابل واقع شده و مربوط به دوره تيمور است. اين محل بنا به روايتي محلي است كه تيمور در آنجا يك پاي خود را از دست داد.

چانف ايرانشهر

روستاي چانف مركز دهستان چانف و از توابع شهرستان ايرانشهر در 50 كيلومتري خاور جاده نيكشهر ـ ايرانشهر قرار گرفته است . اين روستا در يك ناحيه دشتي واقع شده و داراي آب و هواي گرم و خشك است و 1170 متر از سطح دريا ارتفاع دارد . دشت گسترده ، پوشش گياهي متنوع از انواع درختان گز، كهور ، بنه و گلپوره و هم چنين حيات وحش ناحيه گرمسيري از عناصر جالب توجه اين روستا است . دو مسجد و يك امامزاده به نام پير مبارك نيز از جاذبه‌هاي مذهبي و زيارتي روستاي چانف محسوب مي‌شود .

تيس چابهار

روستاي تيس از توابع بخش دشتياري شهرستان چابهار است كه در منطقه كوه پايه‌اي در پنج كيلومتري شمال باختر چابهار واقع شده است . رودخانه "لاوريپ"‌ از ميان روستا مي‌گذرد و "خليج چابهار" در باختر آن قرار گرفته است . ارتفاعات متعددي نظير كوه‌هاي شهباز ، پيلبند و لاوري ، روستاي تيس را احاطه كرده است . اين روستا آب و هوايي از نوع گرم و خشك دارد . روستاي تيس از مراكز عمده سوزن‌دوزي است كه به طور زيبا و تحسين برانگيزي توسط زنان روستا توليد مي‌شود . اين روستا قلعه‌اي به نام "قلعه پرتغالي‌ها" دارد كه به لحاظ قدمت و نوع معماري جالب توجه است .

محوطه باستاني اسپيدژ

محوطه باستاني " اسپيدژ" يكي از اسرار آميزترين محوطه‌هاي باستاني در ايران است . اين گورستان سه كيلومتري ، چند سال پيش توسط باستان‌شناسان شناسايي شد . اما پيش از آن كه باستان‌شناسان به اين منطقه برسند ، حفاران غيرمجاز اين گورستان پنج هزار ساله را با به وجود آوردن هزاران گودال تاراج كرده بودند . "اسپيدژ" در استان سيستان و بلوچستان و در چند كيلومتري بخش "بزمان" قرار دارد .

بازارچه سرپوش شهر زاهدان

اين بازارچه احتمالاً در سال 1308 هـ.ش ساخته شد و توسط يك معمار يزدي به نام استاد غلامعلي خلفي تكميل گرديد. پلان بازارچه به‌صورت ال و مصالح به‌كاررفته در آن، خشت و گل و ساروج است. بازارچه داراي سقف‌هاي گنبدي است و زير نظر ميراث فرهنگي استان مرمت و بازسازي شده است. در حال حاضر اين بازارچه به فروشگاه لوازم خانگي، خرازي و طلافروشي و كفش فروشي تبديل شده است.
اين بنا به‌علت سابقة تاريخي، اجتماعي و سياسي حائز اهميت فراواني است.

آسياب بادي

در گذشته‌اي دور، حدود ده قرن پيش، “اختراع” و “پيدايش” آسياب بادي در سيستان، اين منطقه را زبانزد و شهره عالم نمود.
به روايت مورخين و جغرافي‌نويسان آن روزگار، آسياب بادي از ايران و از راه افغانستان، هند، چين به اسپانيا و فرانسه و پرتغال رفت. و تنها در ساخت آن تغييراتي حاصل شد. با اين ابتكار سيستان كه از آن به‌عنوان انبار غله كشور ياد مي‌شد “به سرزمين آسياب‌هاي بادي” مشهور گشت.
مسعودي دربارة سرزمين آسياب‌هاي بادي بيشتر سخن مي‌گويد. “سگستان، سيستان سرزمين شن و باد است. در آن‌جا باد آسياب‌ها را به گردش در مي‌آورد و آب را از رودخانه بالا مي‌كشد و زمين‌ها با اين آب آبياري مي‌شود. در هيچ نقطة جهان بيشتر از سيستان از باد استفاده نمي‌كنند و الله اعلم.”
استخري مي‌نويسد در آن‌جا بادهاي شديدي مي‌وزد، به ‌طوري‌كه به‌ واسطه اين بادها، آسياب‌هاي ساخته شده، با باد مي‌گردد.
از جمله نقاطي كه تا كنون بقاياي آسياب بادي در آن پابرجا است، 800 متري قلعه مچي در ناحية حوضدار جنوب غربي شهرستان زابل است كه آثار تزئينات خشتي، جدار و نماي خارجي آن گوياي هويت تاريخي آن است.