| قلعه آردمين |
|
در 56 كيلومتري جاده ساوه – همدان در انتهاي سه راهي غرق آباد در فاصله 16 كيلومتري، دهكده اي باصفا و سرسبز به نام آردمين وجود دارد كه در دامنه جنوبي كوه هاي رحمان قرار گرفته است. در ميان آبادي و در داخل بافت مسكوني و باغ ها، بناي عظيمي خودنمايي مي كند كه اهالي به آن «قلعه» مي گويند. بافت اصلي معماري روستا و ارتباط آن با قلعه به دليل دوري جاده به ميزان زيادي دست نخورده باقي مانده است. قلعه آردمين شامل بخش هاي اندروني، ايوان ها، تالارهاي شاه نشين و ارسي هاي گره كاري شده و برج هاي متعدد است كه همگي حكايت از معماري اشرافي آن دارند. وجود عناصري مانند حصار گلين، برج هاي رفيع، انبارهاي بزرگ، اصطبل و طويله را مي توان از عوامل معماري روستايي قلعه دانست. نماي بنا از داخل حياط، چارچوب هاي مستطيل آجري دارد كه يك در ميان با استفاده از گچ تعبيه شده اند. تعداد اندكي از گچبري داخلي بنا به خصوص در تالار اندروني باقي مانده است. ارسي هاي داخلي برج جنوب غربي با گره كاري و شيشه هاي الوان، نرده هاي چوبي و در دو لنگه ورودي بيروني تزيين شده اند. بخش تحتاني برج نيز جلوه هاي گوناگوني از هنر چوبكاري دارد. در ضمن ميخ پرچ ها و كوبه هاي فلزي در ورودي بيروني نيز به عنوان به عنوان ارزش هاي تزيينات بنا مورد توجه مي باشند. اين قلعه و فضاي سرسبز و با صفاي روستا، از جمله جاذبه هاي تاريخي – طبيعي منطقه شمالي استان مركزي به شمار مي رود. |
1165
| قلعه الوير |
|
قلعه تاريخي الوير يكي ديگر از مكان هاي تاريخي است كه در شمال غربي شهرستان ساوه قرار دارد. الوير يك روستاي تاريخي محسوب مي شود كه سه تپه باستاني در محدوده آ« وجود دارد. در يكي از تپه ها سفال هاي مربوط به دوره هاي قبل از اسلام كشف شده است. قلعه الوير در كنار تپه دوم قرار دارد و از سنگ و خشت و سفال هاي ساده و لعاب دار منقوش آن چنين استنباط مي شود كه قدمت آن به دوره هاي ساساني و بعد از اسلام تا زمان صفويه مي رسد. همچنين در 2 كيلومتري شرق الوير يك تپه باستاني قرار دارد كه قدمت سفال هاي پراكنده پيرامون آن كه بعضا قرمزرنگ با نقش سياه اند، به هزاره چهارم، سوم و دوم قبل از ميلاد مي رسد. از اين تپه سفال هاي متعدد مربوط به دوره ساسانيان و دوره اسلامي تا عصر ايلخانيان نيز كشف شده است. |
| قلعه حاج وكيل |
|
قلعه حاج وكيل از ديگر بناهايي است كه محل استقرار كارگاه هاي قاليبافي كمپاني آمريكايي زيگلر بوده است. در آن زمان قالي هايي كه عمدتا به قالي ساروق معروف است در اراك بافته مي شده و به خارج از كشور صادر مي گرديده است. قسمت عمده اين بنا تخريب گرديده و تنها قسمت مسكوني آن باقي مانده است. |
| قلعه اسماعيليه |
|
اين قلعه در كنار آبادي «قزقلعه» بر روي كوه قره داغ در 35 كيلومتري جنوب غربي ساوه ساخته شده است. وضع طبيعي كوهي كه قلعه در آن بنا شده است، دسترسي به آن را مشكل مي سازد. در مرتفع ترين سطح صخره كه يك تكه به نظر مي رسد قلعه اي بنا شده كه با استادي و مهارت تمام نقب هايي در آن تعبيه شده است كه هر كدام نوعي سنگر دفاعي به حساب مي آيند. كنار قلعه در دل سنگ كوه، آب انباري ديده مي شود. از دروازه به قلعه، جاده خاكريز سربالايي وجود داشته كه بقايايي از آن هنوز باقي مانده است. ابعاد قلعه در جبهه جنوب غربي و شمال شرقي 30/25 متر و در جبهه شرقي- شمال غربي 24 متر است. ساختمان اصلي قلعه بر روي تراسي رو به دشت ساوه قرار دارد. قرينه سازي در ساختمان بنا بسيار دقيق رعايت شده است. در هر طرف راهرو، سه اتاق ساخته شده كه به ايوان ارتباط دارند. در جوار بناي اصلي، سمت دروازه، بناي ديگري احداث شده كه نمازخانه اي در آن قرار دارد و محراب آن هنوز در قسمت جنوب غربي ديده مي شود. در شمال قلعه بقاياي يك آبادي و تپه اي وجود دارد كه در آن سفال هايي از هزاره چهارم و پنجم قبل از ميلاد يافت شده است. |
| قلعه جمشيدي |
|
اين قلعه در نيمور محلات قرار دارد و تاريخ بناي آن دقيقا مشخص نيست، ليكن برخي احداث آن را به دوره ساساني مربوط مي دانند. اين قلعه به قلعه گبري نيز معروف است. در محلات و نيمور داستان هاي زيادي درباره محاصره اين قلعه توسط آزادخان افغاني نقل مي شود كه اسناد تاريخي آن ذكر نشده است. از جمله اين كه آزادخان افغاني به نيمور حمله و اهالي را در قلعه جمشيدي محاصره كرد. اين محاصره مدت ها ادامه يافت و هيچ كس قادر به نفوذ به داخل قلعه نشد. مطلعين محلي مي گويند در داخل اين قلعه نقب هايي وجود داشت كه به زمين هاي زراعي اطراف نيمور منتهي مي شده است و مهاجمين از وجود چنين نقب هايي اطلاع نداشته اند. اهالي نيمور در زمان محاصره از اين نقب ها بيرون آمده و آذوقه به داخل قلعه حمل مي كرده اند. در حال حاضر اين قلعه رو به انهدام كامل است و فقط ديواري از آن كه به عنوان ديوار يك خانه مسكوني استفاده مي شود و دو برج قلعه كه تقريبا شكل اوليه آن ها حفظ شده، باقي مانده است. در مجاورت اين قلعه يك ديوار بلند خشتي نيز وجود دارد كه گويا حصار اصلي روستا بوده است. و علاوه بر اين در پيرامون اين قلعه بقاياي قلعه ديگري به نام قلعه نايب حاج عبدل نيز مشهود است. |
| قلعه آقاخان محلاتي |
|
اين قلعه در قسمت جنوبي شهر محلات قرار دارد كه قسمت عمده آن نيز تخريب شده است. در حال حاضر فقط ديوار قسمت شمالي قلعه باقي مانده است. مصالح به كار رفته در بناي قلعه خشت و گل است. اين قلعه توسط آقاخان محلاتي كه در زمان خود نفوذ بسياري در منطقه داشته است، ساخته شده است. |
| قلعه يوجان و شمس |
|
اين دو قلعه در روستاي يوجان از توابع دهستان صالحان شهرستان خمين است كه در فاصله 500 متري، روبروي هم واقع شده اند و در حال حاضر رو به انهدام كامل هستند. اين دو قلعه به لحاظ نقش تاريخي و سياسي كه در ارتباط با خاندان حضرت امام خميني (ره) دارند، از جاذبه هاي ديداري و جهانگردي برخوردار هستند. در اين دو قلعه درگيري بين خوانين از يك طرف و سردار حشمت كه براي دستگيري قاتلين پدر بزرگوار امام مامور شده بود از طرف ديگر، صورت گرفته كه منجر به دستگيري قاتلين شده است. جريان واقعه از اين قرار است: |