صنايع دستي اراك

صنايع دستي استان مركزي

سابقه تاريخي استان مركزي و مردمان ساكن در آن جزئي از پيشينه تاريخي سرزمين و تمدن كهن پارسي است . آثار و شواهد بدست آمده از دوره هاي ما قبل و ما بعد از تاريخ در تپه هاي باستاني استان مركزي ، نشان از سكونت اقوام مختلف در ادوار تاريخي اين منطقه دارد.
از گذشته هاي دور استان مركزي به عنوان يكي از مراكز صنعتي و همچنين قطبهاي مهم در قاليبافي و ديگر رشته ها به همگان معرفي شده است. قالي دستباف استان مركزي با نام تجاري قالي ساروق در جهان شهره بوده و از مهمترين نقوش آن: بته مير ، گل حنا ، ليليان ، مشك آباد، بند ريحان، بازرجان و ديگر طرح ها از جمله انواع شاه عباسي ، گلداني ، محرابي ، زير خاكي ، مستوفي ، ماهي درهم و ..... را مي توان نام برد. گليم ساوه از دوران صفوي با سابقه درخشان توليد مي شده و هم اكنون نيز در آن منطقه رواج دارد. همچنين گليم بافي به صورت ساده و گل برجسته با استفاده از طرح هاي اصيل منطقه در اراك ، خمين، منطقه فراهان و ديگر شهرها و روستاهاي استان مركزي بافته مي شود. جاجيم بافي از ديگر رشته هايي است كه در گذشته در منطقه شازند و خمين رواج داشته و در حال حاضر فقط چند كارگاه در اراك و خمين مشغول به كار مي باشند و اين رشته رو به فراموشي است. آثار مس چكشي در اراك و تفرش سابقه اي ديرينه داردو هنرمندان مسگر تعدادي از آثار خود را به صورت ساده و بدون تزيين به ديگر شهرها صادر كرده و تعداد ديگر را به صورت قلمزني شده و ... به بازارهاي داخلي و خارجي عرضه مي كنند. گيوه بافي ،گيوه دوزي و چلنگري نيز از حرفه هاي سنتي رايج در استان مركزي هستند كه در برخي از شهرها و روستاهاي استان از جمله : محلات، وفس، ساوه و سنجان به توليد آنها مي پردازند.
هنرهاي چوبي در استان مركزي در شاخه هاي متعدد از جمله منبت ، كنده كاري و قلمزني روي چوب ، معرق، مشبك ، محرق، ساخت سازهاي سنتي، خراطي ، حجم سازي و پيكر تراشي فعال مي باشد و آثار چوبي به جا مانده از هنر گذشتگان در اين منطقه را مي توان در پنجره هاي گره چيني شده و درهاي منبت كاري شده منبر و ضريح امامزاده سهل بن علي در آستانه ، خانه هاي اربابي در تفرش ، خمين ، آشتيان و ..... مشاهده نمود.
همچنين استان مركزي در رشته سفالگري داراي پيشينه اي غني مي باشد كه سابقه آن در اراك مربوط به قرون 7 و 8 هجري است . سفالگران سلطان آباد سفال داراي لعاب صدفي، لاجوردي و نوع به خصوصي سفال منقوش زير لعاب را پديد آوردند. سفال مناطقي چون ساوه به ويژه سفال زرين فام و مناطق خورهه و فراهان از قدمت چند هزار ساله برخوردار است و متاسفانه در چند دهه اخير روبه فراموشي رفته است كه با برنامه ريزي سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري استان مركزي و اقدامات آموزشي و ترويجي رو به احياء و گسترش مي باشد.
- رشته هاي بومي استان مركزي كه در حال حاضر رواج دارد عبارتند از:
دستبافتهايي نظير:قالي بافي، گليم بافي ، جاجيم بافي - رودوزيهاي سنتي (تفرشي دوزي، درويش دوزي، گوشه دوزي و ...) طراحي سنتي – رنگرزي سنتي – گيوه بافي و گيوه دوزي- هنرهاي فلزي نظير: مسگري ، سفيد گري ، چلنگري، قلمزني روي فلز- منبت و كنده كاري روي چوب -كتابت و نگارگري شامل : خوشنويسي ، كتيبه نويسي ، نگارگري ، تذهيب - گچبري سنتي- آينه كاري .
– رشته هاي غير بومي رايج در استان مركزي عبارتند از :
معرق چوب- محرق – مروار بافي – تراش سنگهاي قيمتي و نيمه قيمتي – مليله سازي- پيكر تراشي چوب – كپو بافي و .....
- رشته هاي بومي در حال فراموشي استان مركزي :
سفالگري – علامت سازي – رنگرزي سنتي – رودوزيهاي سنتي- دستبافتهاي سنتي دستگاهي
- رشته هاي منسوخ شده استان:
شيشه گري سنتي – نمد مالي- سفال زرين فام – قدك بافي نراق – كرباس بافي واشقان –ندافي محلات – جل و خورجين بافي – نقاشي پشت شيشه و ....