تيمچه هاي تاريخي تبريز

تيمچه حاج صفرعلي

تبريز، خيابان دارايي، دالان حاج شيخها، راسته جديد، روبروي مجموعه شيخها
بازار كنوني تبريز مربوط به اواخر دوره زنديه و عصر قاجار (بعد از زلزله سال 1193ه.ق)مي باشد. در زمان عباس ميرزا كه تبريز وليعهد نشين و دارالسلطنه كشور محسوب مي شد سراها و تيمچه ها و بازارهاي تازه اي احداث شد و از هر سوي كشور بازرگانان با كالاهاي مختلف به سوي تبريز روي نهادند.
تيمچه حاج صفرعلي بنايي است معظم كه باني آن حاج صفرعلي خويي بازرگان معاصر فتحعليشاه قاجار مي باشد.
كاربري بنا در حال حاضر تجاري مي باشد. صنف بزازي در اين تيمچه مشغول فعاليت است.
از خصوصيات بارز بنا اين است كه گنبد تيمچه حاج صفرعلي به همراه گنبد تيمچه امير بزرگترين گنبدهاي بازار قديمي تبريز مي باشند.
بنا داراي كاربندي هاي آجري زيبايي مي باشد.
تيمچه حاج صفرعلي بنايي است هشت ضلعي(نامنظم) با گنبد آجري دوار كه شامل چهار شاه نشين مي باشد و يكي از آنها به عنوان ورودي تيمچه در نظر گرفته شده است. بنا داراي حجرات دو طبقه مي باشد كه هر حجره داراي راه پله جداگانه به طبقه اول مي باشد.
سقف اكثر حجره ها طاقي بوده و بنا شامل طاق بندي و طاق نماهاي آجري مي باشد. درب و پنجره ها اغلب چوبي و بعضي هم قديمي مي باشد. سكويي دورتادور تيمچه قرار دارد و حجرات از بالاي اين سكو شروع شده است.

تيمچه حاج محمد قلي

بازار كنوني تبريز مربوط به اواخر دوره زنديه و عصر قاجار (بعد از زلزله سال 1193ه.ق)مي باشد. در زمان عباس ميرزا كه تبريز وليعهد نشين و دارلسطنه كشور محسوب مي شد سراها و تيمچه ها و بازارهاي تازه اي احداث شد و از هر سوي كشور بازرگانان با كالاهاي مختلف به سوي تبريز روي نهادند.
تيمچه حاج محمد قلي يكي از اين تيمچه ها مي باشد.
باني آن حاج محمد قلي بازرگان بوده است.
اين تيمچه همزمان با تيمچه حاج صفر علي و حاج تقي ساخته شده است.
تيمچه و سراي حاج محمد قلي در داخل بافت قديم بازار تبريز در جوار يكديگر قرار گرفته اند. تيمچه داراي سه ورودي مي باشد. يك ورودي به سراي حاج محمد قلي، يك ورودي از راسته پنبه فروشان و ديگري از راسته جديد مي باشد.
تيمچه دو طبقه بوده كه داراي راه پله هايي در دو سوي تمچه جهت دسترسي به طبقه بالا مي باشد. نسبت گنبد به پايه ها بسيار بزرگ است.
سقف قسمتهاي ورودي و اكثر حجرات طاق كليل آذري مي باشد.
دربهاي قديمي هر سه ورودي موجود مي باشد.
كاربري بنا در حال حاضر تجاري مي باشد. صنف بزازي در اين تيمچه مشغول فعاليت است.
از خصوصيات بارز بنا قرار گرفتن آن در داخل بافت قديم بازار مي باشد.
بنا داراي كاربندي هاي آجري زيبايي مي باشد.

تيمچه حاج ملك

تاريخچه دقيق و قطعي بنا مشخص نيست و اظهار نظرهاي مختلفي وجود دارد ولي بنابر گفته عده اي درسال 1288 شمسي يعني اواخر عهد قاجاريه و زماني كه گراني و قحط سالي شديد رخ داده بودشخصي به نام حاج احمد ملك كه گويا سيد جليل القدري بود و به لحاظ مادي شخصي متمولي بود، به بهانه كمك به درماندگان و بينوايان و به لحاظ حفظ اصول اخلاقي اقدام به ساختن تيمچه اي مي كند و اعلان مي كند كه جهت ساخت تيمچه نياز به كارگر زيادي است و در مقابل اخذ مايحتاج روزانه در اين محل مشغول كار مي شوند. بااين عمل هم عده اي را ازگرسنگي رهانيد و ازطرفي باني بازار سراب و تيمچه اي گرديده كه هم اكنون به نام تيمچه حاج ملك مشهور است. در محل كتيبه اي كه بيانگر تاريخ دقيق ساخت بنا باشد مشاهده نگرديده است.
اين تيمچه داراي دهانه هاي مساوي، پوشش طاق گنبد و داراي نورگيرهاي سقفي در تمام دهانه ها از ويژگي هاي بارز اين بنا ميباشد. در ضمن اين تيمچه هسته اوليه بازارسراب مي باشد.
اين تيمچه داراي دو طبقه باسقف گنبدي آجري داراي قاب بندي آجري باآجركاري حصيري در نماي داخلي تيمچه مي باشد. پنجره هاي طبقه فوقاني چوبي به فرم و تقسيمات مربع مستطيلي بوده ولي بازشوهاي طبقه همكف به مرور زمان تعويض شده اند. تيمچه به صورت خطي است و در پشت اغلب حجره هاي ضلع غربي و برخي ازحجره هاي ضلع شرقي حجره هاي ديگري به صورت پشت در پشت قرارگرفته اند كه از طريق خيابان مطهري و راسته حاج قربان دسترسي دارند. طول و عرض اين تيمچه به ترتيب 55 و 24 متر مي باشد و مساحت تيمچه 2400 مترمربع است. پوشش سقف طبقه دوم تيرچوبي مي باشد.