انواع شترهاي ايران
اكوسيستم مناطق خشك و نيمه خشك حدود دوسوم مساحت ايران را شامل مى‌شود و وسعت آن حدود ۱،۱۰۰،۰۰۰ كيلومتر مربع مى‌باشد. ميزان خشكى هوا بسيار زياد بوده و ميزان رطوبت هوا ناچيز مى‌باشد. ميانگين دوره گرماى تقريباً طولانى و حدود ۵ تا ۷ ماه در سال است و ميزان بارندگى بسيار پائين بوده و از ۳۰ ميلى‌متر تا ۲۵ ميلى‌متر در سال متغير است. قسمت اعظم استان‌هاى قم، تهران، خراسان، سمنان، سيستان و بلوچستان، فارس، كرمان، يزد، اصفهان، قزوين، مركزى و گلستان در شرايط اكوسيستم خشك و نيمه‌خشك واقع شده‌اند. به‌دليل عدم وجود رطوبت در هوا، تغييرات درجه حرارت در شبانه‌روز زياد مى‌باشد و در بعضى از مناطق اختلاف درجه حرارت در شب و روز به ۵۰ درجه سانتى‌گراد مى‌رسد.
در اين مناطق جغرافيائى شترانى زيست مى‌كنند كه نسبت به آب و هواى گرم و خشك و شرايط محيطى اين مناطق به‌ويژه همبستگى با مراتع و تغذيه با گياهان خشبى تطابق يافته‌اند. مقاومت بسيارى بالاى اين شتران نسبت به تغييرات درجه حرارت در شبانه روز به‌دليل پوشش الياف كرك بدن اين شتران مى‌باشد كه به‌عنوان عايقى بدن شتر را در برابر گرماى روز و سرماى شب محافظت مى‌نمايد.
اكوتيپ شتر كلكوهى (كوير مركزى ايران)
شتر اكوتيپ كلكوهى ويژه مناطق خشك و نيمه‌خشك است و به‌علت پرورش نگهدارى اين شتران در ايل كله‌كو كه در منطقه مسيله استان قم زندگى مى‌كنند، به‌نام شتر اكوتيپ كلكوهى معرف گشته‌اند. پراكنش جغرافيائى اين اكوتيپ عمدتاً در شهرستان‌هاى قم، گرمسار، ورامين، كاشان، نطنز، اردستان و مناطق كوير مركزى (دشت كوير) ايران مى‌باشد. شهرت اين شتر به‌خاطر كيفيت خوب كرك آن است كه جهت تهيه پارچه‌هاى سنتى و عبا مورد استفاده قرار مى‌گيرد بدين‌لحاظ عباى نائين از معروفيت خاصى برخوردار است. شتر اكوتيپ كلكوهى شترى است يك‌كوهانه، داراى اندامى متوسط و ظريف، رنگ بدن به رنگ شترى (قهوه‌اى روشن) و فاقد لكه‌هاى اختصاصى است. به‌منظور توليد گوشت و توليد شير و كرك نگهدارى مى‌شود. در گذشته بيشترين استعداد اين شتر حمل بار و مسافر بوده است كه البته در حال حاضر اين نوع بهره‌بردارى منسوخ شده است. شتر كلكوهى نسبت به شتر اكوتيپ بلوچى و نژادهاى سندى و افغانى كوچك جثه‌تر و داراى اندام‌هاى ظريف‌ترى است.
اكوتيپ شتر تركمنى
اكوتيپ شتر غالب موجود در صحراى قره قروم واقع در شمال خراسان و كشور جمهورى تركمنستان است. شتر اكوتسپ تركمنى يك كوهانه بوده و و بهترين اكوتيپ شيروار در بين اكوتيپ‌هاى ايرانى محسوب مى‌شود و برحسب مطالعات ميدانى و اظهارات شترداران اين ناحيه، توليد شير اين شتر در يك دوره شيردهى ۱۸۰۰ - ۱۵۰۰ ليتر بالغ مى‌گردد. در اصطلاح فرهنگ شترداران به اينگونه شترها مرّى (شتر شيروار رام كه به راحتى دوشيده شده و شير مى‌دهد) مى‌گويند. دليل وجود اين شتر در اين منطقه را رواج مصرف شير شتر از قديم‌الايام در فرهنگ ايالات تركمن ذكر كرده‌اند. از شير شتر انواع فرآورده‌هاى لبنى توليد مى‌شود به همين علت ايلات تركمن صحرا انتخاب نسبى (SELECTION) در جهت افزايش توليد شير در گله‌هاى شتر انجام داده‌اند.
اكوتيپ شتر بلوچى
زيستگاه اين اكوتيپ منطقه بلوچستان ايران (كوير لوت) و بلوچستان پاكستان مى‌باشد در نتيجه اين اكوتيپ هم در بخش جنوب شرقى ايران و هم در ناحيه استان بلوچستان پاكستان و هم در ناحيه جنوب غربى افغانستان نگهدارى و پرورش داده مى‌شود. شتر اكوتيپ بلوچى با بيابان‌هاى منطقه بلوچستان سازگارى پيدا كرده و استعداد خوبى براى توليد گوشت دارد.
جثه شتر اكوتيپ بلوچى نسبت به شترهاى كوير مركزى ايران بزرگتر و از اين لحاظ قابل توصيه جهت پروروش به‌منظور توليد گوشت مى‌باشد. پراكنش اين اكوتيپ در دشت لوت و دشت جاز موريان بوده و در شهرستان‌هاى ايرانشهر، خاش، بم‌پور، چابهار، سراوان، زابل، مرز استان خراسان و سيستان و بلوچستان مورد پرورش و نگهدارى قرار مى‌گيرد. به‌دليل هم مرز بودن با كشور پاكستان و ورود قاچاق انواع كرك‌هاى (شتر نر بالغ) اكوتيپ خارجى - سندي، افغاني، چيني، آميخته‌گرى بين اكوتيپ بلوچى و اكوتيپ‌هاى خارجى به شدت رخ داده و جمعيت خالص اين اكوتيپ روز به روز در حال نابودى و كاهش است لذا تشكيل يك مزرعه حفاظت ژنتيكى (GERM PLASM) براى اين نژاد ضرورى به‌نظر مى‌رسد. رنگ اين شتر از قهوه‌اى روشن تا قهوه‌اى تيره و حنائى و ندرتاً سفيد متغير است و در گذشته عمده استفاده از اين شتر جهت ترابرى بين كشورهاى ايران و شبه قاره هند بوده است.
اكوتيپ جمّازه
شتر جماز شترى است داراى استعداد مناسب جهت انجام مسابقات ورزشى به‌ويژه شركت در كورس و سرعت كه برحسب تمرينات و تربيت حتى با سرعت‌هاى بالاتر از سرعت اسب هم مى‌تواند بدود.
در ايران شتر در مناطق كرمان، سيستان و بلوچستان و هرمزگان پرورش داده مى‌شوند. به‌علت عدم حمايت‌هاى اقتصادى و اجتماعي، روزبه‌‌روز از جمعيت آن كاسته مى‌گردد و در حال حاضر بهترين نسل اين شتر در مناطق جنوب استان كرمان پرورش مى‌يابند. طبق آداب و سنن فرهنگى همه ساله در منطقه كهنوج استان كرمان مسابقات جماز سوارى (شتر دواني) انجام مى‌گيرد.