نگاهي اجمالي به موقعيت شهرستان كاشان

كاشان

نگاهي اجمالي به موقعيت شهرستان كاشان

1- موقعيت جغرافيايي
شهرستان كاشان با جمعيتي بالغ بر400 هزار نفر وحدود2100 هكتار وسعت؛ در 51 درجه و27دقيقه طول شرقي و33درجه و59 دقيقه عرض شمالي قرار دارد.كاشان از لحاظ آب وهوايي؛ متنوع ودر اكثر فصول وايام سال براي سفر مناسب مي باشد.
نواحي شمالي و شرقي كاشان را دشت كوير احاطه كرده ولي وجود آباديها و شهرهايي چون قمصر، قهرود، جوشقان، نياسر، برزك، كله، ارمك، رهق، ازناوه، اردهال، استرك و... و دهها آبادي خوش آب و هواي ديگر در دامنه ها و ارتفاعات كركس با مناظر زيباي طبيعي و آب و هواي ييلاقي وكوهستاني در انتظار مسافران و ميهمانان شهر تاريخي كاشان است.
كاشان از شهرهاي استان اصفهان و درشمال استان واقع شده است وداراي 3 بخش و67 روستا مي باشد.فاصله اين شهر تا تهران 230كيلومتر،تا قم 95كيلومتروتا اصفهان 210كيلومتر مي باشد.كاشان،با قرار داشتن برروي زنجيره بزرگ راههاي كشور و واقع شدن بر سرراه اصلي ارتباطي شهرها و استانهاي شرقي و شمالي و غربي كشور، با شهرها و استانهاي مركزي، جنوب و جنوب شرقي؛ داراي موقعيت ممتازي مي باشد.

2- موقعيت تاريخي
كاشان هزار سال است كه محل زندگي انسانها و اقوام گوناگون بوده و تمدني كهن را در خود جاي داده است.
قدمت تاريخي منطقه كاشان مربوط است به يكي از كهن ترين مراكز استقرار بشر در فلات مركزي ايران موسوم به سيلك:(Sialk)
مردمان 7 هزار سال پيش دراين قسمت كه در2كيلومتري جنوب غربي كاشان قرار دارد، تمدني را بنيان نهادند كه آباداني كنوني منطقه كاشان مي تواند دنباله همان تمدن باشد، هر چند كه آنچه امروزه به عنوان كاشان مطرح است هويتي كاملا اسلامي دارد.
يك هيئت باستان شناسي فرانسوي به سرپرستي پروفسور رومن گريشمن طي سالهاي 1311 تا 1313 شمسي در سيلك كاشان به كاوش وحفاري پرداختند وبا به دست آوردن آثار سفالين و فلزي از دل تپه ها به نتايج شگفت انگيزي دست يافتند.
بر اساس تحقيقات اين هيئت، اولين خواستگاه تمدن بشري و اولين سكونتگاه بشر و اولين نقطه اي كه بشر با استفاده از مصالح ساختماني(خشت خام و ملاط گل) به ساختن خانه پرداخته است، سيلك كاشان است.
علاوه بر منطقه سيلك، مناطقي مانند غار رئيس،آتشكده نياسروآتشكده خرمدشت كه مربوط به زمان ساسانيان است برتداوم آن تمدن صحه مي گذارد.
علاوه بر آثار فوق؛ نويسندگان و مورخين نيز از ديرباز در آثار خود سخن از كاشان به ميان آورده اند؛ از جمله: شركت اهالي كاشان در جنگهايي كه در زمان ساسانيان روي مي داده است وپس از آن هجوم عربها به كاشان و بنا نهادن شهر كاشان توسط زبيده خاتون- همسر هارون الرشيد- وآباداني شهر كاشان در دوران آل بويه، اهميت پيداكردن موقعيت كاشان درزمان حكومت سلجوقيان وآثار وابنيه اي كه از اين دوره باقي مانده است و نيز حمله وحشيانه مغولان در قرن هفتم به اين شهر، پيمودن راه ترقي در دوران صفويان و آثاري كه از اين دوره به جاي مانده، آثار واخباري كه اززمان قاجاريه و نيز دوران مشروطيت داريم، همكاري هايي كه مردم كاشان درقيام هاي مردمي در مخالفت با رژيم پهلوي از جمله 15 خرداد 1342 وادامه آن در انقلاب اسلامي ايران داشتند و...همه وهمه بيانگر موقعيت و جايگاه تاريخي كاشان و حيات تاريخي مردم اين ديار از 7000 سال پيش تا كنون در اين خطه مي باشد.

3- موقعيت فرهنگي
كاشان از جمله شهرهاي با سابقه وهويت ديرينه فرهنگي است وعالمان، فقيهان، دانشمندان، طبيبان، فيلسوفان، شاعران ونقاشاني كه دراين ديار نشو و نمو نموده اند ازجمله نام آوراني هستند كه نه تنها نام كاشان را پرآوازه كرده اند بلكه ايران و جهان اسلام را اعتباري ديگر بخشيده اند. از زمانهاي ديرين مجامع و حوزه هاي علمي مختلفي در اين شهر وجود داشته و هم اكنون نيز در گوشه گوشه شهر عالمان و فرهيختگاني در مدارس علوم ديني و دانشگاهها و مراكز آموزش عالي جرعه نوشان علم و ادب را سيراب مي كنند.
هم اكنون در كاشان 8 مدرسه علوم ديني باحدود2000طلبه و5 دانشگاه ومركز آموزش عالي با حدود 15000 دانشجو وجود دارد.

4- موقعيت اقتصادي
كشاورزي: منطقه كاشان از ويژگيهاي كشاورزي مهمي برخوردار است ، به طوري كه قسمت عمده زمينهاي اطراف كاشان زيركشت پنبه وغله است وهمچنين انواع ميوه ها از قبيل انار، انجير، انگور، گوجه درختي، هندوانه، طالبي، چغندر، هويج، شلغم ونيز انواع سبزيجات وصيفي جات از جمله محصولات كشاورزي منطقه كاشان است . از جمله پرورش درختان گل وگياهان داروئي جهت تهيه گلاب و عرقيات گياهي در منطقه از جايگاه ويژه اي برخوردار است.
صنعت: از نظر صنايع اخيرا كاشان توسعه مناسبي يافته است و مي توان از صنايعي مانند فرش ماشيني، ريسندگي، بافندگي، چيني سازي، ملامين، كاشي سازي، ابزارآلات صنعتي و دهها واحد صنعتي پيشرفته ديگر نام برد كه كاشان را به يكي از مهمترين قطبهاي صنعتي كشور تبديل كرده است.تعداد واحدهاي توليدي فعال در اين شهرستان متجاوز از 350 واحد مي باشد.
صنايع دستي: در اين زمينه كاشان از ديرباز زبانزد و مشهور بوده است ولي با رشد فناوري ماشيني درصنايع، بعضي از صنايع دستي به فراموشي سپرده شده است.
در روزگاران گذشته صنايعي مانند قالي بافي، شعربافي، زري بافي، مسگري، كاشيگري، سفالگري، ابريشم بافي، مخمل بافي، زيلو بافي و...در كارگاههاي كوچك رواج داشته است كه با مرور زمان و همراه با تحولات اقتصادي- اجتماعي ، يا بعضي ازآن صنايع مثل مسگري و شعربافي، سفالگري، ابريشم بافي به كلي به ديار فراموشي سپرده شده ويا بعضي از آنها مانند مخمل بافي، پارچه بافي، كاشيگري، قالي بافي در مجموعه هاي صنعتي بزرگ توليد مي شود؛ ولي نه با آن ظرافت و هنرآفريني كه محصولات صنايع دستي برخوردار بودند.
معدن: درمنطقه كاشان معادني نظير مس، آهن، سولفات باريم، زاج سبز، نمك طعام، سنگهاي مرمرو تراورتن به چشم مي خورد كه بعضي از اين معادن مورد توجه وداراي اهميت خاصي در كشورمي باشد.

جاذبه هاي گردشگري شهرستان كاشان
الف) جاذبه هاي تاريخي
1- تپه هاي باستاني سيلك
پس از فرونشستن آب درياچه مركزي ايران وخشك شدن تدريجي آن، ساكنان اطراف آن مجبور شدند نواحي حاصلخيزي مانند اطراف فين كه همان منطقه سيلك باشد را جهت زندگي و سكونت اختيار كنند، ولي اين قدمت تا 60 سال پيش همچنان ناشناخته بود تا اينكه براساس بررسي هاي علمي پروفسور گريشمن درسال 1311 ش(1933 م) قدمت آثار به جاي مانده در اين تپه ها به هزاره پنجم تا اول قبل از ميلاد منسوب گرديد.آثاري از اين تپه ها در موزه هاي لوور فرانسه، ملي ايران و باغ فين نگهداري مي شود.
اين تپه در مغرب مسير كاشان- فين ودر مجاورت جاده قرار دارد. سيلك در حال حاضر مشتمل بريك تپه شمالي ويك تپه جنوبي است كه به فاصله 500 متراز يكديگر قرار دارند.در جلو اين تپه ها گورستانهايي از انسانهاي ما قبل تاريخ وجود دارد.

2- باغ تاريخي فين
بناي اوليه باغ فين به قبل از اسلام و با تمدن سيلك پيوند خورده است كه تمدن سيلك پيوندي ناگسستني با چشمه جوشاني دارد كه در بالاي باغ جاري است، وبه چشمه سليمانيه معروف است.
از زمانهاي بس دور درپايين اين چشمه باغي وجود داشته است كه كمي پايين تر از باغ فعلي بوده و براثر زلزله اي كه درسال 982 ه.ق روي داد باغ به كلي ويران شد كه به دستور شاه عباس صفوي بعد از سال 1000 ه.ق باغي در مكان فعلي كه در حقيقت قسمتي از باغ قديمي بود ساخته شد.
ازسال 1135 ه.ق بعد از حمله افاغنه آباداني باغ رو به ركود گرائيد ولي با دستور كريم خان زند به خصوص با ساختن عمارتي كه به نام خلوت كريم خاني در ضلع جنوبي باغ واقع است باغ فين رو به آباداني گذاشت.ولي با زلزله معروف سال 1192 قمري باغ نيز آسيب كلي ديد كه پس از آن يعني از سال 1200 قمري وبا روي كارآمدن سلسله قاجار به خصوص با دستور فتحعلي شاه به مرمت باغ جاني دوباره گرفت كه ساختمان شتر گلوي فتحعلي شاهي در ضلع جنوب غربي باغ و حمام سلطنتي بزرگ كه در مجاورت حمام اوليه ساخته شد از آثار آن مي باشد.
با آغاز مشروطيت به جهت وضع دفاعي بناي باغ، اين مكان پناهگاه اشرار وياغيان گشت ودر مدت 14 سال ياغيان مصالح و اشياي گرانبهاي آن را به يغما بردند.از وقايع مهم تاريخي در اين باغ مي توان به جشن تاجگذاري رسمي شاه اسماعيل صفوي و نيز قتل اميركبير در اين باغ اشاره كرد.

بررسي اجمالي ابنيه باغ فين
سردرب، ديوارها و برجها: مجموعه باغ فين حدود 2500 مترمربع مساحت دارد كه در بدو ورود به اين مجموعه با ساختمان رفيع سردرب ورودي برخورد مي كنيم.اين قسمت از باغ در دوره صفويه بنا گذاشته شده است.اين بنا داراي دو طبقه است كه طبقه تحتاني شامل هشتي و دالان ورودي به باغ با اتاقهاي جانبي، و طبقه فوقاني شامل سالن وسيع و زيبايي است كه چشم انداز خوبي بر اطراف دارد.در اطراف باغ از جمله در طرفين سردرب، ديواري به ارتفاع 6-5 متر وهفت برج ديده مي شود.
شترگلوي عباسي: پس از ورود به باغ و گذشتن از خيابان مصفايي كه در وسط آن نهرآب زيبايي كه هميشه آب از فواره هاي فيروزه اي آن درفوران است ودرختان سرو زيبايي در دوطرف آن سر به فلك كشيده اند؛ اولين ساختماني كه جلب توجه مي كند شتر گلوي عباسي است كه به دستور شاه عباس بزرگ ساخته شده است.درجلوي اين بنا حوض وسيعي ديده مي شود ودر پشت اين بنا نيز حوضچه اي قرار دارد كه از كف آن آب فوران مي كند، اين بنا در دو طبقه و به گونه اي ساخته شده است كه ازهر طرف باغ مي توان به آن وارد شد.
در ميان اين ساختمان نيز حوضچه اي است كه آب چشمه با طرحي جالب(موسوم به شترگلو) درآن فوران مي كند.برروي ديوارها و سقف اين بنا آثار نقاشي دوره صفوي با تصاويري از شكارگاه و شاهزادگان مي باشد، اين ساختمان قبلا به صورت سه طبقه و طبقه بالاي آن به صورت كلاه فرنگي بوده است.
شترگلوي فتحعلي شاهي: اين بنا كه در جنوب باغ واقع است به دستور فتحعلي شاه ساخته شده و شامل شتر گلو و صفه مجاور و داراي دو حيات خلوت در قسمت شرق و غرب آن است كه كف صفه كلا از سنگ مرمر مفروش بوده و سقف آن به طرز جالبي نقاشي شده است كه هنوز قسمت هايي از آن ديده مي شود.
اندروني كريمخاني و اتاق شاه نشين: اين بناها مجموعه مسكوني است كه در جنوب باغ و در مغرب شترگلوي فتحعلي شاهي قرار دارد ودر سال1176 قمري به دستور كريم خان وبه همت آقا سليم آراني حاكم وقت كاشان ساخته شده و شامل چند اتاق تودرتو وحياط و باغچه اي كوچك است كه گفته مي شود اميركبير40 روز در اين ساختمان زندگي كرده است.درمقابل اتاق شاه نشين حوضچه زيبايي است كه داراي منافذ متعدد ومنظمي است كه آب چشمه سليمانيه فين به طرز جالبي در آن فوران مي كند.
حمام ها(حمام كوچك و بزرگ): درقسمت جنوبي باغ ، دو حمام وجود دارد كه به حمام كوچك وبزرگ معروف است، حمام كوچك از آثار دوره صفويه وهمراه با بناي اوليه باغ فين ساخته شده است.حمام بزرگ در دوران قاجاريه به وسيله فتحعلي شاه ساخته شده است.
حمام بزرگ مخصوص امرا وحمام كوچك اختصاص به استفاده خدام داشته است.در هريك از حمامها قسمتهايي شامل ورودي، گرمخانه، آبنما،خزينه، محل نظافت، سربينه(رختكن) به چشم مي خورد.
كانالهايي جهت تعويض آب خزينه ها وحوضچه ها در كف حمامها وجود دارد.ديوار حمامها با عايق رطوبتي مخصوص- ماسه آهك يا ساروج- پوشانده شده است.

3- مجموعه تاريخي بازار
يكي از اهم آثار تاريخي وديدني كاشان مجموعه تاريخي بازار است كه از تقاطع خيابان باباافضل و ميدان كمال الملك تا حدود دروازه دولت ادامه دارد.
قدمت بازار را مربوط به دوران سلجوقي مي دانند، لكن دوران اوج بازار مربوط به زمان صفويه است.غالب سياحان وجهانگرداني كه درعصر صفويه و قاجاريه به ايران آمده و از كاشان ديدن كرده اند عظمت و شكوه و رونق بازار كاشان را ستايش كرده اند.
درمجموعه تاريخي بازار علاوه بر راسته بازارهاي اصلي نظير:مسگرها، زرگرها، كفاش ها، بزازها و بازارچه هاي ميانچال، ملك، ضرابخانه و رنگرزها؛ مساجد، بقاع، كاروانسراها، تيمچه ها، حمامها وآب انبارهاي متعدد ومختلفي وجود دارد كه هر يك از آنها در دوره خاصي ساخته شده اند.
چنانچه از طرف ميدان تاريخي فيض وارد بازار شويم در قسمت شرقي بازار مسگرها مشتمل بر كاوانسراي ذغالي ها(888 ه.ق) وكاروانسراي ميرپنج وسراي غفارپور ومسجد و حسينيه رباط قراردارد.
از سمت غرب كه به بازار وارد شويم از ابتداي بازار تا انتهاي آن كه بازارچه پانخل ناميده مي شود بناهاي زيبا و تاريخي زير را در مجموعه بازار ديدن خواهيم نمود:
كاروانسراي گمرك، كاروانسراي نو، سراي نراقي ها، سراي بروجرديها، آب انبار بالا بازار، مسجد بالا بازار، حمام خان، سراي زركشها، سراي قمي ها، قيصريه، سراي آب انبار، سراي چهارگوش، تيمچه حاج محمد صادق، تيمچه معروف، زيبا وديدني امين الدوله، مدرسه ومسجد ميانچال، مسجد تبريزي ها، سراي ملك، تيمچه سيدآقا، مسجد كفش دوزها، زيارت درب زنجير، آب انبار درب زنجير، مدرسه و مسجد امام خميني، زيارت شاه سليمان، آب انبار گذرنو، مسجد گذرنو، حمام گذرنو، حسينيه پانخل و بقعه امامزاده قاسم.ضمنا مراكز مختلف فرش فروشي و صنايع دستي وسوغات كاشان نيز در بازارموجود است.

4- تيمچه امين الدوله
اين بنا كه در يكي از نقاط مركزي بازار قرار دارد متعلق به دوره قاجاريه است كه به دستور يكي از رجال نامدار آن عصر به نام فرخ خان غفاري ملقب به امين الدوله و با معماري استاد علي مريم دراواخر قرن سيزدهم قمري(1285) ساخته شده است.اين بناي با شكوه درسه طبقه و با طول وعرض زياد بنا گرديده است.همه ساله درايام سوگواري حضرت ابا عبدالله الحسين (ع) اين تيمچه ميعادگاه گروهها و هيئات مذهبي كاشان مي باشد.

5- خانه تاريخي بروجرديها
اين خانه در محله سلطان اميراحمد كاشان درخيابان علوي واقع است.اين خانه توسط بازرگاني به نام حاج سيد حسن نطنزي در حوالي سال 1275 قمري در دوره قاجاريه ساخته شده است.چون صاحب خانه مال التجاره از بروجرد وارد مي كرده، لذا به بروجردي مشهور شده و خانه او هم به خانه بروجردي موسوم گرديده است.
معمار اين خانه يكي از نوابغ معماري كاشان و از طراحان معروف ساختمان به نام استاد علي مريم بوده است.اين خانه شامل دو قسمت بيروني و اندروني است.در بدو ورود به خانه وارد هشتي خانه مي شويم كه درب ورود به قسمت اندروني خانه هم دراين هشتي قرار گرفته است.پس از آن از راهروي نسبتا طولاني و شيبدار گذشته ووارد حياط مي شويم، دركنار اين راهرو ايوان شمالي خانه قرار دارد.در قسمت شمالي ايوان يك اتاق پنج دري واقع است كه محل پذيرايي مهمانان بوده و دو طرف آن دو اتاق بهار خواب قرار دارد كه به علت نور مناسب وگرماي زياد، بيشتر در زمستانها مورد استفاده قرار مي گرفته است.
در داخل حياط يك حوض بزرگ و باغچه هاي وسيع در اطراف آن قرار دارد.در قسمت شمال شرقي مطبخ(آشپزخانه) قرار دارد.در قسمت شرقي بنا اتاقها و ايوانهاي سرپوشيده به چشم مي خورد كه در جلو ايوانها پله هايي جهت رفتن به سردابها ساخته شده است.اين سردابها در جبهه هاي مختلف بنا واقع اند كه بوسيله بادگيرهايي هواي آنها خنك وتهويه مي شوند.
در قسمت جنوبي بنا تالار سرپوشيده اي به چشم مي خورد كه بر پيشاني آن مي توان هنرنمايي استادكار ايراني را نظاره گر بود.تالار سرپوشيده كه محل برگزاري اعياد ومراسم سوگواري بوده است شامل يك ايوان كه داراي سقف بلندي است درجلو ويك قسمت شاه نشين درانتهاي تالار كه از قسمتهاي ديگر مرتفع تر بوده وداراي تزئينات خاصي است.سقف تالار با طرح بسيار زيبايي گچ بري ومقرنس كاري ورنگ آميزي گرديده است.سقفها و بدنه داخلي سرپوشيده و تالارهاي جانبي آن با نقوش گل و مرغ وشكارگاه و حيوانات گچ بري و يا نقاشي شده است.نقاشيهاي اين بنا در شيوه هاي متنوع و با رنگ و روغن وآبرنگ و زير نظر هنرمند نامدار نقاشي ايران، كمال الملك ترسيم گرديده است.
با توجه به گچ بريهاي قسمتهاي مختلف اين خانه به خصوص پنجره هاي مشبك گچي داخل اتاق بزرگ كه از كمال ظرافت به پارچه توري شباهت دارد به مرتبه ذوق و هنر اين هنرمند ايراني وديگر استادكاران و معمار اين خانه واقف مي گرديم.

6- خانه تاريخي طباطبائي
اين خانه در نزديكي خانه تاريخي بروجردي ودر جوار بقعه مباركه امامزاده سلطان اميراحمد قرار دارد، در زميني به مساحت 4730 مترمربع ودر حدود سال 1250 قمري با مهارت و استادي معمار معروف كاشاني استاد علي مريم احداث گرديده است.
اين خانه مشتمل بر چهار صحن وحياط مي باشد كه حياط مركزي متعلق به قسمت بيروني و دو حياط متعلق به اندروني و يك حياط متعلق به خدمه بوده است.
قسمت اندروني:خانه شامل اتاق پنج دري ساده درمركز و دو حياط در دو طرف آن وداراي سردابهايي است كه اين قسمت محل زندگي خانواده مرحوم طباطبائي بوده است.حياط ضلع شمال غربي بزرگتر وتعداد اتاقهاي آن بيشتر مي باشد.در زير قسمت اندروني مخصوصا اتاق مركزي، سرداب بزرگي قرار دارد كه داراي مشخصات منحصر به فرد خود است و به علل مختلف ازجمله:وجود بادگير، سقف ضربي، نوع مصالح به كاررفته در بدنه، دوجداره بودن بدنه، وجود حوضي كه قبلا در مركز سرداب بوده، اختلاف ارتفاع با سطح كوچه درحدود10-8 متر، نسيم خنكي كه از سطح حوض حياط مركزي وارد زيرزمين مي شود؛همه اين عوامل باعث شده تا بخصوص درفصل تابستان 20-15 درجه اختلاف دما با بيرون مشاهده شود.
قسمت بيروني:شامل تالار بزرگ(اتاق شاه نشين)در مركز با نورگيرها و پنجره هاي مشبك رنگي و پنجره هاي كناري دوجداره كه عمودي باز و بسته مي شود.اين اتاق داراي تزئينات نقاشي وآيينه كاري وگچ بريهاي جالب ازجمله پنچره هاي مشبك گچي است.در دو طرف اتاق شاه نشين اتاقهاي گوشواره بنا شده است.در جلوي اتاق شاه نشين ايواني با آيينه كاري وگچبري هاي جالب ديده مي شود.
حياط خدمه:شامل اتاق هاي خدمه، زير زمين خدمه، آشپزخانه و اصطبل زمستاني و تابستاني مي باشد كه تعدادي از اتاق هاي خدمه از بين رفته است.
آب خانه از دو رشته قنات دولت آباد و نصرآباد تامين مي گرديده است.خانه طباطبائي داراي 5 درب ورودي مي باشد كه ورودي اصلي به دو ورودي اندروني و بيروني در قسمت هشتي تقسيم مي گردد.علت پيچ وخمهاي راهروهاي ورودي شكستن اختلاف ارتفاع و نداشتن ديد مستقيم است.

7- مجموعه خانه هاي تاريخي عباسيان
اين مجموعه نيز در كوي سلطان اميراحمد قرار دارد و در سال 1252 ه.ق ساخته شده است.مجموعه خانه هاي تاريخي عباسيان به تحقيق و طبق نظر نخبه ترين كارشناسان معماري، جزو برجسته ترين آثار معماري اسلامي و يكي از نامزدهاي دريافت جايزه بهترين بناهاي مسكوني ايران اسلامي است.
اين مجموعه مشتمل بر5 حياط وگودال باغچه بوده است كه پس ازفوت مالك اوليه به مرور از هم تفكيك و به صورت 5 باب خانه مستقل از هم درآمد.در سالهاي اخير با همت و تلاش مسوولان ذيربط 4باب از 5 باب خانه خريداري وبازسازي شده است.
از4 باب خانه خريداري شده، دو واحد آنها به صورت طرح معمول معماري بافت قديم كاشان يعني گودال باغچه و يكي از آنها به صورت دوطبقه با حياط مسقف و چهارمي كه در اصل باغچه بوده است به صورت حياط سنتي است.
خانه هاي عباسيان به لحاظ معماري، داراي طرحي بسيار قوي وغني و از نظر تزئينات گچبري و نقاشي وكاربري تزئينات معماري اسلامي نظير:رسمي بندي، يزدي بندي، كاربندي، قطاربندي، مقرنس و مشبك دراوج زيبايي وظرافت مي باشد.

8- خانه تاريخي آل ياسين
اين خانه درخيابان امام خميني كاشان واقع و متعلق به مرحوم حاج سيد محمد تقي پشت مشهدي است كه در زمان محمد شاه قاجار ساخته شده است ودر نهايت به صورت موروثي در اختيار آقا نظام الدين مجتهد كاشاني(آل ياسين) قرار مي گيرد.اين خانه در سنوات اخير توسط شهرداري كاشان مرمت شده ومورد بازديد علاقمندان مي باشد.

9- قلعه جلالي و حصار سلجوقي
درانتهاي خيابان علوي، در طرفين خيابان دو ديوار بلند كاهگلي به چشم مي خورد كه از بقاياي حصار معروف عهد سلجوقي است.اين دژ تسخيرناپذير در اواسط قرن پنجم هجري به همت يكي از رجال نامدار و سخاوتمند، در دولت سلجوقيان به نام خواجه مجدالدين ابوالقاسم كاشاني ساخته شده است.اين دژ بارها جان مردم كاشان را از دست مهاجمين و اشرار نجات داده است.
در كنار اين دژ، قلعه اي عظيم خودنمايي مي كند كه به دستور جلال الدين ملك شاه سلجوقي ساخته شده است.اين بناي عظيم خشت وگلي مدتها ازاهالي كاشان حراست نموده و مدتي هم ارگ حكومتي كاشان بوده است.
از ديگر آثار تاريخي اين شهرستان؛ خانه تاريخي عامريان، مناره زين الدين، ساختمان چشمه سليمانيه فين و... مي باشد.همچنين ديدار از آب انبارها و يخچالهاي قديمي خالي از لطف نيست.

ب) جاذبه هاي طبيعي

1- قمصر
اين منطقه واقع در25 كيلومتري جنوب غربي كاشان و از جمله مناطق ييلاقي و خوش آب و هواي اطراف كاشان مي باشد.
علاوه بر مراسم سنتي گلابگيري كه شهرت جهاني دارد ودر ارديبهشت ماه هرسال درقمصر برپا مي گردد آثار تاريخي چون مسجد ميانده، بقعه پيرداود، بقعه پيرسليمان وچند آثار تاريخي ديگر دراين ناحيه جلب توجه مي نمايد.
نه تنها مردمان؛ بلكه آب، خاك و هواي اين ديار مفتخرند از اينكه گلهايي راپرورش مي دهندكه عطردل انگيزآنها انسانها را سرمست نعمات الهي كرده و نيز خانه كعبه با شيره جان آن گلها شستشو مي شود.

2- نياسر
اين منطقه در30 كيلومتري غرب كاشان در مسير مشهد اردهال، يكي از مناطق ديدني وخوش آب وهواي اطراف كاشان است.آثار تاريخي وديدني نياسر شامل: آتشكده اي متعلق به دوران ساساني درارتفاعات اين منطقه،كه با سنگ وساروج به ارتفاع 14 متر ساخته شده است(بنابر تحقيقات آقاي آندره گدار اين آتشكده(معبد زرتشتي) اولين آتشكده اي است كه اردشير بابكان احداث كرده است) و نيز چشمه اسكندريه وآبشار معروف وديدني و همچنين غار معروف رئيس مي باشد.
اين غار از حفرياتي است كه ظاهرا ايجاد آن با آتشكده نياسرهمزمان بوده و از مشخصات بي نظير آن رعايت اصول فني و مهندسي در آن است، به صورتي كه در تمامي مسير كمبود نور وهوا احساس نمي شود.

3- ابيانه
اين منطقه كه حدود72 كيلومتري كاشان قرار دارد يكي از زيباترين روستاهاي ايران وجزو كهنترين آنها از حيث معماري سنتي مي باشد كه آثاري از دوران هخامنشيان تا قاجاريه در اين منطقه ديده مي شود.
بافت فشرده روستا، كوچه هاي پيچ درپيچ، ساباتهاي(راهروهاي سرپوشيده) زيبا،مسجد جامع و پنجره هاي مشبك و زيباي آن(766ه.ق)،آتشكده هارياك و حفظ آداب و رسوم زندگاني به خصوص طرز لباس پوشيدن سنتي مردم روستا مورد توجه و همگي حكايت از تاريخي كهن و فرهنگي غني و اصيل دارد.
از ديگر مناطق طبيعي و تفريحي اين شهرستان مي توان به روستاهاي كوهستاني مانند: قهرود، جوشقان، نشلج، ارمك، مرق و...اشاره نمود.

ج) جاذبه هاي فرهنگي- مذهبي
1- مسجد و مدرسه آقابزرگ
اين بنا واقع در خيابان فاضل نراقي مي باشد.ساختمان اين مدرسه مربوط است به دوره قاجاريه كه با سرمايه شخصي به نام حاج محمد تقي خانبان طي سالهاي 1250تا1260 قمري جهت استفاده نماز جماعت ودرس و بحث داماد خود ملا مهدي نراقي دوم ، برادر ملا احمد نراقي ملقب به آقابزرگ بناشده و بدين نام معروف شده است.
تمامي اين بنا از جمله گنبد كه جزو بزرگترين گنبدهاي آجري است با آجر ساخته شده و تزئينات بكار رفته در اين بنا عبارت است از: كاشيكاري، آجركاري، كتيبه هاي نفيس گچي وكاشي، مقرنس كاري، خطاطي ثلث و نستعليق و نقاشي،كه نقاشي اين مدرسه توسط استاد محمد باقر قمصري صورت گرفته است.كتيبه هاي خطوط مسجد توسط اساتيد برجسته خوشنويس كاشان من جمله: محمد ابراهيم(جد خاندان معارفي)، محمد حسين(جد خاندان اديب) و بسلمه هاي طغري توسط سيد صادق كاشاني نوشته شده است.
در بدو ورود به مدرسه؛ مقرنسهاي گچي و نقاشي سردر و كاشي هاي الوان بكاررفته در طرفين درگاه و ديوارهاي جلو خان و كتيبه هاي بالاي سردر، و ظرافتي كه در ساخت درب ورودي بكاررفته جلب توجه مي نمايد.
سپس هشتي بسيار زيبا و سقف مقرنس كاري آن مورد توجه قرار مي گيرد.پس از آن با عبور از دو دالان مسقف عريض، به صحن مدرسه مي رسيم كه در ميان اين دو راهرو، دو شبستان وسيع تابستاني وزمستاني در دو طبقه قرار دارد.در قسمت سردرب چهار بالاخانه ساخته شده است كه در طرفين سردرب دو بادگير مشاهده مي شود كه اين بادگيرها با هدايت هواي مطبوع به شبستان تابستاني و زيرزمين، تابستان گرم كوير را بر ساكنان اين بنا دلپذير مي سازد.
پس از ورود به محوطه مدرسه دو صحن فوقاني و تحتاني و حجره هاي محل سكونت طلاب و گنبد آجري با شكوه و گلدسته هاي دو طرف آن خود نمايي مي كند.علاوه بر اين دو حياط خلوت، آب انبار بزرگ، شبستان ديگري در پشت گنبد، ساختمان مسجدي كه در جنب گنبد واقع است و محراب كاشيكاري واقع در شبستان جنب گنبد كه در حقيقت مجموعه ايست از هنرهاي معماري: كاشيكاري، گچ بري، كتيبه نويسي، مقرنس كاري ونقاشي، ازجمله متعلقات اين بناي عظيم است.

2- مسجد جامع
اين بنا واقع در خيابان باباافضل و مربوط به قرن هاي اوليه اسلامي است كه از ديگر بناهاي تاريخي كاشان قدمت بيشتري دارد.
اين بنا داراي مناره آجري زيبايي است كه داراي كتيبه آجري به خط كوفي وداراي تاريخ 466 ه.ق است كه نشان دهنده اهميت و اعتبار مسجد در دوره سلجوقيان مي باشد.
درلايه برداري هاي اخير از گچبري هاي محراب عصر سلجوقي، آثار وتزئيناتي متعلق به دوره آل بويه كشف شده است.
در شبستان تابستاني اين بنا كه در زير شبستان زمستاني قرار دارد طرحهاي بسيار زيباي كاشيكاري ديده مي شود دركف اين شبستان آثاري از كوره هاي پخت ظروف چيني كشف گرديده است.
اين بنا داراي گنبدي اجري است كه احتمالا پس از زلزله معروف سال 1192 ه.ق كه مسجد آسيب فراوان ديد به وسيله عبدالرزاق خان كاشي تعمير گرديده است و اين موضوع در كتيبه خط ثلث درزير گنبد مسجد به سال 1207ه.ق مشخص گرديده است.

3- مدرسه امام خميني (سلطاني)
اين مدرسه به دستور فتحعلي شاه در سالهاي1221تا1229ه.ق وتوسط معماري بنام محمد شفيع ساخته شده است.
اين مدرسه به سبك مدارس چهار باغ و صدر اصفهان ساخته شده است.در بدو ورود به بنا سردرب كه با اسلوب جالبي كاشيكاري شده است مشاهده مي گردد.سپس وارد هشتي ورودي مدرسه مي شويم كه به وسيله دو راهرو مي توان به صحن وارد شد، از اين هشتي كه در قسمت مشرق بنا واقع است مي توان بناي عظيم گنبد آجري دو پوششه كه در غرب مدرسه واقع است را مشاهده نمود.در بالاي هشتي سردرب، بناي ديدني ماذنه ديده مي شود.فضاي صحن مدرسه را درختان كاج پوشانده است ودر ميان صحن آبنماي بزرگ مدرسه جلوه نمايي مي كند.
تزئينات اين مدرسه شامل كتيبه هاي گچي و كاشيكاري هفت رنگ به خصوص در محرابي كه زير گنبد واقع است و مقرنسهاي زيباي گچي در جبهه سردرب و گنبد مي باشد.


4- بقعه حضرت سلطانعلي بن امام محمد باقر(ع)(مشهد اردهال)
اين بقعه كه در40 كيلومتري غرب كاشان واقع است علاوه بر اينكه از آثار هنري و تاريخي كاشان محسوب مي شود به لحاظ اينكه مدفن يكي از امامزادگان معتبر، فرزند امام محمد باقر(ع) و از نواب خاص آن حضرت در منطقه كاشان مي باشد اهميت مذهبي خاصي دارد و زيارتگاه دوستداران اهل بيت عصمت و طهارت مي باشد.
بناي اوليه اين بقعه متعلق به دوره سلجوقيان است كه صحن و بقعه و بارگاه آن توسط خواجه مجدالدين ابوالقاسم كاشاني احداث شده است و در قرنهاي دهم، يازدهم و دوازدهم بخصوص در زمان شاه طهماسب صفوي تعميرات و الحاقاتي نيز بر آن صورت گرفته است.اين بنا داراي سه صحن:درقسمت شرق صحن سردار يا صحن فيني ها، در قسمت جنوب صحن صفا ودر قسمت غرب صحن قمي ها مي باشد.در صحن صفا ايواني است با كتيبه هاي گچي به خط نستعليق و نقاشي هايي از دوران قاجار، در اين مجموعه مي توان از گنبد وگلدسته كاشيكاري ومسجدي كه در كنار بقعه واقع است و آب انبار در صحن صفا و نيز حمامي به قدمت دوران سلجوقيان اشاره كرد.
از ويژگيهاي مهم اين بقعه آن است كه در سردابه تحتاني آن تعدادي تابوت با اجساد سالم و تازه ديده شده است. سهراب سپهري شاعر و نقاش معاصر در صحن شرقي اين بقعه مدفون است.

مراسم سنتي- مذهبي قاليشويان
سالروز شهادت آن بزرگوار17 مهرماه جلالي است و مراسم سنتي- مذهبي قاليشويان همه ساله در جمعه اي كه به اين روز نزديكتر باشد- دومين جمعه مهر ماه- برگزار مي گردد.فلسفه مراسم قاليشويان متعلق است به چگونگي شهادت حضرت سلطانعلي(ع)، بدين گونه كه پس از درخواست اهالي كاشان از امام محمد باقر(ع)، آن حضرت فرزند گرامي خود را جهت ارشاد و تبليغ به كاشان مي فرستند و حاكم وقت اين مناطق با ايشان اعلام جنگ مي نمايد كه بسياري از اهالي به جنگ با دشمنان ايشان برخاسته و بالاخره ايشان و ياورانش به شهادت مي رسند.به محض اطلاع يافتن عده اي از ياران آن حضرت، از اهالي فين به ياري ايشان مي شتابند كه با اجساد ايشان و يارانشان مواجه مي شوند و جسم خونين آن حضرت را در قاليچه اي پيچيده و جهت خاكسپاري حمل مي نمايند.
لذا درروز قاليشويان دوستداران آن امامزاده از جمله اهالي فين با حركتي نمادين با در دست گرفتن چوبهايي به عنوان خونخواهي آن حضرت در حاليكه به عزاداري و سوگواري مشغولند يكي از قالي هاي متعلق به آستانه را تحويل گرفته ودر نهري كه در نزديكي بقعه مي باشد، مي شويند.

5- بقعه ملا محسن فيض كاشاني
درناحيه جنوب غربي كاشان ودر كنار گورستان قديمي فيض، بقعه علامه محدث ملا محسن فيض كاشاني(از بزرگترين علماي اسلامي قرن 11ه.ق) قرار دارد كه در قرن 13 هجري به تقاضاي ابو نصر فتح الله خان شيباني شاعر بزرگ عصر قاجار توسط فرهاد ميرزاي قاجار احداث شده است.
از ديگر آثار تاريخي – مذهبي اين شهرستان مي توان از بقعه امامزاده ابراهيم(ع)، بقعه تاريخي ابو لولو، مسجد ميرزا مقيم وزير، بقعه امامزاده حبيب بن موسي(ع)، مسجد وميدان ميرعماد(سنگ)، بقعه امامزاده هارون بن موسي(ع)(پنجه شاه)، بقعه سلطان امير احمد و مقبره محتشم كاشاني ياد كرد.

د) سوغات كاشان:
از جمله سوغات كاشان مي توان قالي و قاليچه دستباف، مخمل، توليدات شعربافي، زيلوي دستباف، گلاب و انواع عرقيات، كلوچه مخصوص كاشان، ظروف مسي، انار و...را نام برد.

پوشش جانوري منطقه گاو خوني

مقبره هاي تاريخي اصفهان

موزه هاي هنري ، تاريخي اصفهان

مشاهير هنري ، سياسي ، تاريخي اصفهان

4214

4211

4188

4184

4255

فوي است كه به وسيله محمد حكيم در سال 1114 هجري بنا شده است. سردر و پشت بغل‌هاي صحن آن تزيينات كاشي دارد و آرامگاه باني ساختمان مدرسه در يكي از حجره‌هاي آن واقع است.

موسيقي اصفهان

موسيقي دانان اصفهاني در طول ساليان متوالي سبك خاصي به وجود آورده اند كه به مكتب اصفهاني يا سبك اصفهاني شهره است. در پنجاه سال اخير هر جا صحبت از موسيقي اصيل ايراني مي‌شود، نام تاج اصفهاني و صداي گرم او بر سرزبان است. سليقه او در انتخاب اشعار، تلفيق شعر و موسيقي باعث اعجاب است. مشهورترين كار او در صفحه ”همايون“ است كه در موسيقي ايران هم چنان بي‌رقيب است. او صفحات خود را با استاد حسن كسايي (استاد مسلم ني) و نيز استاد جليل شهناز كه در نواختن تار سبكي بي‌بديل ابداع نمود، اجرا كرده است. در مكتب اصفهان براي 7 اصل زير در آوزاه‌خواني اعتبار قائل شده اند:
1- انتخاب شعر
2- تلفيق شعر و موسيقي
3- ابداع و تنوع ملودي
4- ادوات وتنوع تحرير
5- جمله‌بندي
6- هم‌سازي (هم نوايي با خواننده)
7- ابداع (خلاقيت)
در موسيقي ايراني خوانندگان مكتب اصفهان روي بيان دقيق شعر تاكيد دارند و آواز نا مفهوم را داراي كاستي مي دانند ولي خوانندگاني كه حتي نشان هايي از مكتب اصفهان در آوازشان ديده مي شود؛ هم هستند كه گاهي تشخيص شعري كه مي خوانند، براي شنونده مشكل است. استاداني چون عبدالحيم اصفهاني، نايب اسدالله و ميرزاحسين ساعت‌ساز و حاج عندليب از موسيقي دانان بزرگ اين خطه هستند كه شاگردان بزرگي را پرورش داده اند.

مدرسه هاي تاريخي اصفهان

كليساهاي تاريخي اصفهان

بازار ها وحمام هاي تاريخي اصفهان

آتشكده و آتشدان تاريخي اصفهان

4049