زبان‌هاي رايج در اين استان عبارت‌اند از فارسي، مازندراني، زابلي. كتولي و تركمني. فارسي‌زبان‌ها در مركز استان سكونت دارند. مازندراني‌ها در شهرهاي غربي (كردكوي - بندرگز - نوكنده) و روستاهاي غربي استان(حد فاصل شهر گرگان تا مرز استان مازندران) كتولي‌ها بيشتر در اطراف شهرستان علي آباد كتول و تركمن‌زبانان در بخش شرقي و شمالي استان سكونت دارند.

تركمن‏ها قبل از پذيرش دين اسلام به خاطر شرايط سرزمينشان كه آسمان و نور آن باشكوهتر از هر سرزمين ديگر به چشم مي‏آيد، به «تانگري» يعني روح آسمان اعتقاد داشتند. تانگري قدرتي نامرئي و مافوق همه چيز و همه كس بود كه در فرهنگ‏هاي امروزي ترك زبانان مترادف با خداوند متعال معني شده است. «سمن» رهبر روحاني آنان و «سامانيسم» آيين آن‏ها بود. طبق آيين ساماني، دنيا از طبقه‏هاي متعددي كه بر روي هم قرار دارند تشكيل شده است و انسان براي رسيدن به اين مرتبه «سمن» بوده است. سمن‏ها با برگزاري آيين‏ مخصوصي بر بالاي بلندي‏ها، انسان را در جهت رسيدن به مقصود ياري مي‏كردند كه بعد از پذيرفتن اسلام توسط تركمن‏ها، اين مراسم رنگ اسلامي به خود گرفت و تحت عنوان آيين ذكر يا «پرخواني» به صورت‏هاي گوناگون زنده نگه داشته شد كه امروزه به اشتباه مراسم پرخواني «رقص خنجر» ناميده مي‏شود. پرخواني يكي از آيين‏ها و سنت‏هاي بسيار قديمي مردم تركمن است كه تا چند دهه پيش برگزار مي‏شد. اما امروزه اين سنت تنها ظاهري نمايشي دارد و به صورتي ناقص اجرا مي‏شود. پرخواني حاوي جنبه‏هاي ويژه‏يي از «روان درماني» است و ريشه در «سامانيسم» دارد. در اين آيين نوازنده دوتار يكي از افراد اصلي گروه پرخواني است كه رهبري مراسم را در دست دارد.
پرخواني بر بالاي بلندي‏ها مي‏رود و انجام رقص‏هاي ويژه و خواندن وردها و ذكرها با روح نياكان خويش تماس مي‏گيرد و از آن‏ها استمداد مي‏طلبد تا در شفاي خسته دلان و بيماران روحي، سمن را ياري دهد. مراسم پرخواني، معمولاً در يكي از روزهاي خوش يمن، به ويژه شب‏هاي جمعه برگزار مي‏شد. پس از نماز مغرب، ياران پرخوان بيمار را ياهو ياهو گريان در حالي كه كتفش را بسته‏اند به اتاق مخصوص مي‏برند و در كنار اجاقي پر از آتش مي‏نشانند. گردانندگان آيين، يك قبضه شمشير برنده و يك عدد كف‏گير آخته را كه از ابزارهاي اصلي پرخواني است از قبل در آتش مي‏گذارند. به تدريج ياران پرخوان و هم آوازان حاضر در جلسه، بيمار، پرخوان و نوازنده دو تار را در حلقه‏يي محاصره مي‏كنند به صورتي كه راه فرار وجود نداشته باشد با اشاره پرخوان، نوازنده دوتار آرام‏آرام به نواختن آغاز مي‏كند.
پرخوان به تدريج به وجد مي‏آيد و با خواندن شعرهايي از عارفان و صوفيان تركستان چون «صوفي‏الله»، «مشرب» و ... شروع به چرخيدن به دور بيمار مي‏كند. مجلس به تدريج اوج مي‏گيرد. ياران پرخوان در مجلس و زنان آبادي، بيرون از مجلس به هم‏آوايي با پرخوان مي‏پردازند و از روح‏هاي بدنهادي كه روح و جسم بيمار را آزرده كرده‏اند، مي‏خواهند كه كالبد بيمار و قبيله‏شان را ترك كند. اين مراسم در حال حاضر تقريباً منسوخ شده و به ندرت اجرا مي‏شود.

اگر باران نبارد مراسمي به نام «سويي قازان» برپا مي‏شود. اهالي محلدر يك چهارشنبه گوسفندي كشته و در مسجد به خواندن دعاي مخصوص مي‏پردازند. هنگام دعا دست‏ها كشيده است، انگشتان را به طرف پايين مي‏گيرند و طلب رعد و برق و نزول باران مي‏كنند. پس از دعا و صرف غذا در گروه‏هاي سني تا چهل نفري به همراه روحاني به در منازل مردم رفته و آرد جمع مي‏كنند. اگر اهالي منزل خواستة آن‏ها را برآورده كنند، دعا مي‏كنند و سپس با اين آرد، آش مي‏پزند و ميان مردم تقسيم مي‏كنند. اين رسم كه در ميان گوگلان‏ها به «توي تاتان» معروف است با جمع‏آوري و فروش آردها و دادن صدقه، در شب بعد پايان مي‏يابد.
يكي ديگر از مراسم مربوط به طلب باران «باسلاشماق» است كه ضمن آن جوانان به روستائي كه چشمه يا رودخانه دارد هجوم مي‏برند و سعي مي‏كنند چند نفر از اهالي آنجا را گرفته و در آب بيندازند يا با سطل روي آن‏ها آب بريزند (نوعي نمايش نمادين قرباني كردن براي رودخانه) در اين حالت تنها ياران فرد دستگير شده حق دارند به كمكش بشتابند و او را از دست آن افراد نجات دهند.

اين آرامگاه در روشن‏آباد گرگان در وسط باغ و قبرستان واقع شده است. ساختمان اصلي اين بنا به قرن نهم هجري قمري تعلق دارد. دو لنگه درِ نفيس آن تاريخ سال 865 هجري قمري را دارد. اين بنا در نتيجه تعميرات دوره‏هاي بعد به صورت جديدي درآمده است. صندوق روي مرقد داراي تاريخ 879 هـ . ق است و نام سازنده آن، استاد حاجي عبدالله كه به خط رقاع بر روي آن حك شده است. اين بنا تحت شماره 358 به ثبت تاريخي رسيده است.

امام‏زاده اسحاق بن موسي بن جعفر يكي از مفاخر معنوي و روحاني شهر گرگان، در محله سرچشمة اين شهر واقع شده و بناي آن قدمتي 600 ساله دارد. اسحاق‏بن موسي بن جعفر برادر تني حضرت امام رضا (ع) است. اكثر كساني كه به زيارت اين امام‏زاده مي‏آيند دانشجويان، محصلين و افراد زير 30 سال هستند. يكي از نكات جالب و ديدني در خصوص اين امام‏زاده، آن است كه هنگام تحويل سال نو بيش از 2000 نفر در امام‏زاده نور گرگان تجمع مي‏كنند و پس از پايان مراسم تحويل سال به همة آن‏ها كارت‏هاي تبريك، نقل و سكه اهداء مي‏شود.

اين امامزاده در 20 كيلومتري جنوب روستاي هنديجان نوكنده گرگان و در دامنة رشته كوه البرز و در مسير جادة كوهستاني نوكنده به دامغان قرار دارد و يكي از زيارتگاه‏هاي مردم بومي محسوب مي‏شود.

جاجيم، صنايع دستي، ماهي، خاويار، پنبه، حلوا اماج، نان شيريني (زنجفيلي، نون عيدي، قُطاب، پشت زيك (كنجدي)، پادرازي)، قالي، قاليچه، پشتي تركمني.