موزه مردم شناسي رختشويخانه
موزه مردم شناسي رختشويخانه بهاء بليط: 4000ريال
بناي رختشويخانه در قلب بافت تاريخي شهر كه منطبق بر حصار مي باشد در منطقه پرتراكم مسكوني، موسوم به عباسقلي خان و محل معروف به باباجمال چوقوري (گودال بابا جمال) احداث شده است. كه امروزه خيابان سعدي وسط به فاصله يكصد متري از سمت غربي آن عبور نموده و از طريق كوچه فرهنگ به بناي مزبور مرتبط مي گردد. علاوه بر اين پديده عارضي شبكه ارتباطي متعدد و گسترده اي، اين بنا را با كل شهر مربوط مي سازد.
مجموعه تاريخي رختشويخانه در سال 1319 در دفتر انديكاتور اداره ثبت اسناد و املاك زنجان به ثبت رسيده، زمين اين بنا در سال 1347 هجري قمري مطابق با 1307 هجري شمسي توسط علي اكبر توفيقي رئيس بلديه شهر (شهردار) زنجان از باقرخان امجد نظام به قيمت 185 تومان خريداري شده است. محل موصوف قبل از احداث رختشويخانه با هرز آبهاي سطحي مملو و به بابا جامال چوقوري (گودال بابا جمال) معروف بوده است.
اين بنا توسط دو برادر به نام هاي مشهدي اكبر (معمار) و مشهدي اسماعيل (بنا) در كدت 15 ماه به اتمام رسيده و سنگهاي آن ازمعدن سنگ روستاي اژدهاتو استخراج و پس از حجاري توسط كاري هاي بلديه (شهرداري) به محل بنا حمل شده است.
آب مجموعه از قنات قلعچه حاجي ميربهاء الدين تامين مي گرديده است. متولي رختشويخانه توسط رئيس بلديه گمارده مي شد و ساليان متمادي شخصي به نام اصغرخان بوده كه عيال ايشان به نام معصومه خانم مديريت آن را برعهده داشته، اصولاً رختشويخانه براي آحاد شهروندان بابت سرايداري از مراجعين اخذ مي نموده است.
اين بنا در نوع خود منحصر به فرد بوده و از سال 1377 به عنوان موزه مردم شناسي استان زنجان مورد بازديد گردشگران و علاقمندان قرار مي گيرد.
استان: زنجان
شهرستان: زنجان
آدرس: سعدي وسط - كوچه رختشويخانه - موزه رختشويخانه
تلفن: 3226020-0241
دوره تاريخي: اواخر قاجار - پهلوي
ساعت بازديد در شش ماهه دوم سال 90: 18/30-9
تعطيلي: تعطيلات رسمي كشور و دوشنبه هر هفته
موزه تعزيه حمام حسينيه اعظم
موزه باستان شناسي و مردان نمكي در (عمارت ذوالفقاري)
موزه باستان شناسي و مردان نمكي در (عمارت ذوالفقاري) عمارت ذوالفقاري در يكي از محلات قديمي شهر زنجان موسوم به محلة "دالان آلتي"در ضلع شمالي سبزه ميدان و مسجد جامع قرار دارد. اين بنا ساختمان مسكوني و اداري حكمران زنجان بوده و از مجموعه بناهاي اندروني و بيروني و بخشهاي مختلفي تشكيل يافته بود. از اين مجموعه در حال حاضر فقط عمارت بيروني باقي مانده كه به نام "عمارت محمود خان ذوالفقاري"معروف است. بنا به رواياتي اين خانه توسط سردار اسعدالدوله (پدر محمود خان) دراواخر حكومت قاجار بنا گرديده و پس از وي محمودخان در آن اقامت داشته است. درگذشته اين بخش از شهر زنجان محلهي اعيان نشين بوده و مجموعه بناهايي در سبك و الگويي همسان همچون خانه وزيري، خانه خديوي، عمارت دارايي و... در اين محل ساخته شده بود. بعد از انقلاب اسلامي، عمارت ذوالفقاري مدتها دراختيار يكي از نهادهاي انقلابي بود و تا ثبت اين بنا در فهرست آثار ملي كشور بهدليل متروك ماندن و عدم مراقبتهاي لازم آسيب فراواني ديد. در جريان توسعه و تعريض خيابان طالقاني ديوار و سردر ورودي بنا بطور كامل تخريب گرديد. در سالهاي اخير نيزبا اجراي طرحهاي عمران شهري، آسيب زيادي به بنا وارد آمده است. از جمله با احداث خيابان زينبيه و عبور آن از داخل حياط عمارت، قسمتي از عرصه ي بنا از بين رفت و بخش عمده ديگر به پارك تبديل شد. در سال 1379 ميراث فرهنگي استان زنجان تصميم به حفاظت و مرمت عمارت ذوالفقاري گرفت و در اين راستا بناي مذكور در چندين مرحله مرمت و باز سازي گرديد. با انتقال مجموعه آثار بدست آمده از معدن نمك چهر آباد در سال1386 موزه موقت مومياييها در اين مكان بوجود آمد و در سال 1388 اولين موزه باستانشناسي استان زنجان در عمارت ذوالفقاري افتتاح گرديد. اين بنا در تاريخ 25/12/75به شماره 1852 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است. مردان نمــكي مرد نمكي 1: با وجود كشف استثنائي مرد نمكي 1 در سال 1372 متاسفانه تلاش چنداني براي تعطيل نمودن استخراج مكانيكي و لغو بهره برداري از معدن صورت نگرفت. در پائيز 1383 معدن كاران در حين كار با بولدوزر مجددا با بقاياي اسكلت انساني مواجه شدند كه به دليل كار با بولدوزر تا حد زيادي متلاشي شده بود. با جستجوي معدن كاران در ميان خاكهاي آشفته علاوه بر جمع آوري قسمتهايي از بقاياي انساني تكه تكه شده، شماري اشيا بدست آمد كه توسط بهره بردار به اداره ميراث فرهنگي و گردشگري استان منتقل شد. بررسيهاي اوليه بر روي بقاياي انساني، كه پس از انتقال به ميراث فرهنگي، مرد نمكي 2 نام گذاري شد نشان داد كه اين بقايا متعلق به مردي ميانسال با ميانگين قد حدود 180 سانتي متر بوده كه در جريان ريزش ديوارهها و سقف تونل كشته شده است. از جمله اشيايي كه همراه اين مرد نمكي يافت شد ميتوان به تكه سبد و ميخهاي چوبي، طنابهاي گياهي، منسوجات و ... اشاره كرد. مرد نمكي 2: كشف اتفاقي مرد نمكي 2 و مجموعهاي از اشيا موجب از سر گيري پژوهشهاي باستان شناختي در معدن نمك چهر آباد بعد از گذشت 11 سال گرديد بنا براين كاوش در معدن به منظور نجات بخشي آثار و بقاياي باقي مانده ابتدا به سرپرستي امير الهي و سپس ابوالفضل عالي در دي و بهمن سال 1383 انجام شد و فصل دوم كاوش نيز در پائيز 1384 ادامه يافت. مرد نمكي 3: بقاياي مرد نمكي 3 همچون مرد نمكي 2 به صورت اتفاقي و طي كار باطله برداري بولدوزر توسط معدن كاران در سال 1383 كشف شد. به دليل كشف موميايي توسط بولدوزر، اين جسد نيز به صورت متلاشي شده، و تكه تكه يافت شد. (بقاياي موميايي شماره 3 شامل: استخوان، لباس و قسمتهايي از بافت نرم فردي بود كه همچون معدنچيان ديگر بر اثر ريزش تونل و سقوط يك سنگ چند تني روي او كشته شده بود.) مرد نمكي 4: مرد نمكي 4 سالمترين و كاملترين موميايي مكشوفه از معدن چهر آباد است. عليرغم آسيب ديدگي به هنگام مرگ تقريبا بيشتر قسمتهاي بدن سالم باقي مانده است كه شامل مجموعه استخوانها و بافت نرم وي است كه بر اثر از دست دادن آب بدن كاملا خشك شده است. به هنگام كشف جسد در وضعيت دمر قرار داشت. به شكلي كه صورت و قسمت جلوي بدن روي خاك قرار گرفته بود. دستها از ناحيه آرنج خم شده دست چپ روي زمين و دست راست در حالت تقريبا مشت شده بود . پاي راست به صورت نيمه باز و پاي ديگر جمع شده در زير شكم قرار داشت. با وجود شكستگي جمجمه در چند قسمت دليل مرگ براساس تحقيقات انجام يافته توسط دكتر شكوهي با عكسبرداري سي تي اسكن، فشار بر قفسه سينه و پارگي قلب در نتيجه ريزش تونلها و ريزش خاك و آوار روي وي بوده است. براساس تحقيقات انجام گرفته مشخص شد اين موميايي طبيعي، پسر جواني بوده كه به هنگام مرگ حدود 16 سال داشته است. قد اين موميايي 170 تا 175 سانتي متر است. بر گوشهايش حلقه هايي از جنس نقره ديده مي شود. موهاي سر وي كوتاه و به رنگ خرمايي است. به همراه اين جوان موميايي شده اشياي جالب توجهي نيز كشف گرديد. يكي از اين اشيا چاقوي فلزي با دسته استخواني است كه در غلافي چرمي به كمربند پارچه اي او بسته شده است ازاشياي ديگر ميتوان به دو كوزه كوچك سفالي سالم اشاره كرد. همچنين ظنابهاي گياهي، يك مهره كوچك با لعاب ابي، يك پي سوز سالم دود زده، 11 تكه سفال و ... نيز همراه اين جسد يافت شده است. از ويژگيهاي بسيار مهم اين موميايي طبيعي، لباس كامل است كه برتن او ديده ميشود. اين لباس از بالا پوشي بلند، يك شلوار و كفش چرمي تشكيل شده است. مرد نمكي 5: اين موميايي طبيعي در كاوش فصل دوم در حالي يافت شد كه به جز سر بقيه قسمتهاي بدن زير صخره و سنگهاي آواري بزرگ قرار گرفته بود. شكل جسد نشان ميداد كه اين شخص نيز همچون نمونههاي قبلي بر اثر حادثهاي كه منجر به تخريب و ريزش تونل گرديده، كشته و مدفون شده است بر خلاف موميايي نمكي شماره 4 بيشتر بافت بدن مرد نمكي 5 پوسيده شده و از بين رفته بود بافت نرم فقط در قسمتهايي كوچك از دو دست، پاها بخشهايي از صورت، سينه و لگن باقي مانده بود. كم بودن ميزان نمك در اين محيط، نفوذ آب از بالاي كوه به اين بخش از معدن از دلايل اصلي پوسيده شدن زياد مرد نمكي 5 است. نتـايـج پيش از كاوشهاي دو فصل 83 و 84 در معدن نمك چهر آباد براساس يافتههاي سال 72 تصور بر اين بود كه معدن، محل كشته شدن شاهزاده ساساني و يا نماينده هيئت حاكمه اقوام سكايي در سده 8 پيش از ميلاد بوده است. اما با كاوشهاي دو فصل اخير مشخص گرديد كه همه مومياييهاي مكشوفه از معدن كارگران و معدن كاراني بودند كه در نتيجه ريزش معدن و فرو ريختن ديوارهها و سقف و تونلها كشته و مدفون شدهاند. طبق كاوشهاي انجام يافته همچنين مشخص شد كه معدن از حدود نيمه هزاره اول شناسايي شده است. براساس آزمايشات ساليابي كربن 14 مشخص شد كه مرد نمكي 3، 4، 5، مربوط به دوره هخامنشي با قدمت حدود 2300 سال و مرد نمكي 1، 2، مربوط به دوره ساساني، با قدمت حدود 1500 تا 1700 سال قبل است. بنابراين با توجه به شواهد و مدارك موجود، ريزش تونلهاي معدن چهر آباد، دست كم دوبار رخ داده است. نخستين بار در حدود 2300 سال پيش و به هنگام فعاليت معدن كاران بخش بزرگي از تونلهاي معدن ريزش و در آن مردان نمكي 3، 4، 5 كشته شدهاند و سپس با گذشت چندين قرن سال دوباره حادثهاي ديگر در معدن نمك رخ داده و در نتيجه آن مردان نمكي 1و2 نيز كشته و مدفون شدهاند. در حال حاضر به استثناي موميايي نمكي شماره 1 كه در موزه ملي كشور نگهداشته ميشود بقيه اجساد و اشياي بدست آمده از معدن چهرآباد در موزه ذوالفقاري زنجان در شرايط مطلوب، تحت نظارت كارشناسان مربوط نگهداري ميشوند. استان: زنجان شهرستان: زنجان آدرس:زنجان، سبزه ميدان، عمارت ذوالفقاري تلفن: 3236121 سال تأسيس: بهمن ماه 1386 ساعت بازديد: در 6 ماهه دوم سال 1390 9 صبح الي 18/30 تعطيلي:روز سه شنبه هر هفته بهاء بليط: 4000 ريال
موزه باستان شناسي گنبد سلطانيه
موزه باستان شناسي گنبد سلطانيه
در قسمت جنوب غربي كهن دژ (ارگ سلطنتي)، گنبد سلطانيه به عنوان يكي از بناهاي عظيم اسلامي و شايد باشكوه ترين آن ها، همچون نگيني سربرافراشته و خودنمايي ميكند.
اين بنا در دوران حكومت سلطان محمد خدابنده (اولجايتو) در مدت 9 سال (از سال 704 الي 712 هجري قمري) احداث شده است. دربارة اين بنا، فرضيههاي بسياري از نظر تناسبها، تركيبها، تلفيقها و ديگر ويژگيها از سوي مورخان، جغرافيدانان، باستانشناسان و حتي مردم عادي ابراز شده است كه دو وجهه غالب دارند:
نظريه نخست، به مورخان و جغرافيدانان متقدم مربوط است كه بناي گنبد را آرامگاه سلطان محمد خدابنده اولجايتو معرفي كردهاند. نظريه دوم، مربوط به انتساب و اختصاص بنا، از طرف اولجايتو، به آرامگاه عليبن ابيطالب (ع) و حسينبن علي (ع) است.
كارشناسان با بررسيهاي باستاننشناسي و مطالعة عناصر معماري، انتساب و اختصاص بناي گنبد سلطانيه به آرامگاه ائمه اطهار (ع) را مردود دانستهاند و روشن شده است كه آرامگاه سلطانيه را غازان و اولجايتو به تقليد از آرامگاههاي موجود در ايران ساختهاند.
گنبد سلطانيه، شكوه و برزگي كليساي جامع مريم مقدس در فلورانس ايتاليا و مسجد اياصوفياي تركيه را تداعي ميكند. اين بنا، سومين بناي بزرگ تاريخي در جهان و نخستين بناي بزرگ تاريخي ايران ميباشد. اين بنا در دوران برپايي، بلندترين بناي جهان بوده است.
معماري گنبد سلطانيه، نسبت به آثار مشابه، از نظر عظمت و ابعاد، منحصر به فرد است و نمونة بديعي از يك آزمايش موفق است. اين بنا داراي 5/48 متر ارتفاع، 60/25 متر دهانة قوس، 87/6 متر عرض جرز، 5/17 متر طول جرز از سمت بيروني و 60/8 متر طول جرز از سمت دروني است. اين بنا 8 ايوان مرتفع و نزديك به 50اتاق و فضاي ويژة اتاق مانند دارد. گنبد سلطانيه نخستين بنايي است كه تحول معماري دوران سلجوقي به معماري دورة ايلخاني را به وضوح نشان ميدهد. سنگيني گنبد عظيم و قوسها و ديگر عنصرهاي معماري را، جرزهاي هشتگانة آن تحمل ميكنند. محاسبات به عمل آمده نشان ميدهند كه سنگيني گنبد 200 تني بر روي جرزها كه سطح مقطع هر كدام 50 متر مربع ميباشد، استوار شده است. مطالعات اخير روشن كرده است كه اين عنصرها داراي مقطعهاي توخالي نيز ميباشند. اين ويژگي، مقاومت جرزها را در برابر زمينلرزه و فشارهاي ناشي از باد افزايش ميدهد. به كارگيري تيرهاي چوبي عاجدار در ابعاد و اندازههاي مختلف، از اين نظر، حايز اهميت ميباشد.
ملاط اين بنا، مخلوطي از گچ و مقدار اندكي آهك است. گنبد سلطانيه با احتساب طبقه همكف، سه طبقة مشخص دارد: طبقة همكف ايوانهاي هشتگانه را در خود جاي داده است و شامل ايوانهاي شمالغربي، شمال شرقي، ورودي و ايوان جنوبي مشرف به تربتخانه است. طبقه اول در 40/9 متري از كف كنوني بنا قرار گرفته و داراي دهليزهاي ارتباطي است كه دورتادور بنا را احاطه كردهاند. طبقة آخر در 80/27 متري از كف قرار گرفته است. دراين طبقه، پاطاق گنبد و پايههاي هشتضلعي منارهها قرار دارند. ارتفاع پاطاق اين طبقه 40/1 متر و ارتفاع گبد از طبقة آخر 19متر است.
ورودي سردابه در ايوان ضلع جنوبي قرار گرفته است. طرح سردابه بسيار پيچيده و شامل 7 واحد حجمي است كه با يكديگر ارتباط فضايي ندارند. اين روش مقبرهسازي با هيچ كدام از مقبرههاي شناخته شدة كنوني ايران قابل مقايسه نيست. به احتمال قريب به يقين، سردابه بر اساس بينش و تفكر آيينهاي مذهب شمنپرستي مغولي طرحريزي شده است. با توجه به فلسفه و عقايد شمنپرستي و تأكيد آن بر وجود ارواح خبيثه و انواع جادو، براي جلوگيري از ورود و مزاحمت ارواح خبيثه به حريم قبرها، گماردن محافظان و تعبية مكانهايي براي برآوردن منظورهاي فوق، امري ضروري بوده است.
گنبد سلطانيه از نظر تزئينات نمايشگر مرحلة كمال معماري گذشتة ايران است و خلاقيت طراحان، معماران و مهندسان زمان خود را به نمايش و داوري گذاشته است. در اين بنا، دو لايه آرايش و زينت معماري شناسايي گرديده است: قسمتي از تزئينات لاية دوم به دوران اولجايتو و اوايل دوران سلطان ابوسعيد بهادر تعلق دارد. تزئينات لاية نخست، به طور كلي، با پيشرفت كار ساخت بنا اجرا گرديده و در هنگام افتتاح ابوابالبر، پايان پذيرفته است.
عمدهترين عنصرهاي تزئيناتي در گنبد سلطانيه عبارتاند از: تزئينات آجري، گچبري، كتيبهنويسي و كاشيكاري كه همگي با هم و با هماهنگي جالب توجهي سامان يافتهاند.
طولانيترين كتيبة اين بناي تاريخي كتيبهاي است كه در فاصلة 360 سانتيمتري از كف گنبد، و در عرض 75 سانتيمتري دورتادور بنا نوشته شده است و به سوي ايوانها و جرزها ادامه يافته است. در اين كتيبه، سورة "فتح" به خط زيباي ثلث نوشته شده است. در بالاي هر يك از ايوانهاي هشتگانه، يك حديث ذكر گرديده است. در سطح قوس، در طبقه دوم ايوان شرقي، كتيبهاي از آجرهاي پيشبر در زمينة كاشيكاري معرق به رنگ سبز و آبي وجود دارد. بر اين كتيبه، آية 125 سورة مباركة "بقره" (سورة يكم) به خط كوفي نوشته شده است.
درسطح جرز ايوانهاي جنوبشرقي و جنوب غربي، طرحهاي تزئيني به شكل ترنج با رنگ آبي طراحي گرديدهاند و خطهاي كلي اين نقشها، اسليمي است. در لابهلاي اين نقشهاي اسليمي، كلمات ابوبكر، عمر، عثمان و علي، حسن و حسين پيوسته تكرار شدهاند. اين گنبد به تنهايي يكي از شگفتيهاي معماري در ايران و جهان به شمار ميرود و از ارزشهاي درجه اول جهانگري برخوردار است.
اشياء نمايشي در اين موزه عبارتند از :
اشياء كاوش شده از سلطانيه شامل انواع پي سوز سفالي يك قسمتي و بشقابي ساده ،انواع كاشي هاي زرنگار ، صليبي ،ساده ،معرق و .. ، انواع سكه هاي مسي و نقره مربوط به دوره ايلخاني و ..
استان:زنجان
شهرستان: ابهر شهر سلطانيه
آدرس: كيلومتر 35 جاده زنجان - قزوين
تلفن: 5823277-0241
ساعت بازديد: 8 صبح الي 18/30
تعطيلي: تعطيلات رسمي
بهاء بليط: 5000 ريال
موزه نسخ خطي (آرامگاه ميرزا مهدي)
موزه نسخ خطي (آرامگاه ميرزا مهدي)
بناي آرامگاه؛ محوطهاي به وسعت 700 متر مربع داراي يك ورودي زيبا با پلان پنج ضلعي است. در چهار ضلع ورودي سكوهاي نشيمن دارد و بالاي طاق نماهاي شمال شرق و شمال غرب مقرنسهاي گچي به رنگ آبي داشته است.آرامگاه از يك حياط و ساختماني در شمال آن تشكيل يافته است. ساختمان آرامگاه داراي دو ايوان ستوندار همسان در دو طرف ورودي و مجموعه فضاهايي در پشت ايوانها است.
بقعه ميرزا مهدي فضايي مستطيل شكل است كه سقف آن با استفاده از قوسهاي متمايل به كليل و گوشوارههاي زيباي آجري زمينه اجراي عرقچين را فراهم كرده است. گنبد فضاي اصلي از نوع دو پوش ميباشد. فضاي دوم اين بنا قابل مقايسه با فضاي نخست است و دو واحد قبر در آن وجود دارد.آيتالله حاج ميرزا مهدي زنجاني فرزند مرحوم حاج سيد ابو عبدالله موسوي از خاندانهاي ميرزايي زنجان ميباشد . وي به سال 1296 در زنجان متولد و مقدمات را در آنجا تحصيل نموده سپس به تهران منتقل و از دروس آقا علي نوري صاحب بدايع الحكم تلمذ نموده به تاريخ 1316 هق به نجف مشرف شده است. وي مدرسي ماهر، عالم پارسا، داراي اخلاق حسنه بوده است. وي در سال 1359 ق در زنجان وفات نمود.
اين بنا با توافق وراث محترم ميرزايي در اختيار اداره كل ميراث فرهنگي قرار گرفته و بعنوان يك مركز فرهنگي مورد استفاده قرار ميگيرد.
اين بنا از سال 1389 مورد بهره برداري قرار گرفته است.
استان: زنجان
شهرستان: زنجان
آدرس: زنجان ، بلوار پائين ، روبروي شهرداري ناحيه 2 ، مقبره ميرزا مهدي
تلفن: 5244008
ساعت بازديد: در 6 ماهه سال 1390 9 صبح الي 18/30
تعطيلي: تعطيلات رسمي و دوشنبه هر هفته
بهاء بليط: 3000 ريال
مقبره ميرزا ابوالقاسم مجتهد ميرزايي
مقبره ميرزا ابوالقاسم مجتهد ميرزايي: اين بنا در منتهي اليه سمت غربي بافت قديمي شهر زنجان در خيابان امام نرسيده به ميدان 15 خرداد در داخل كوجه رضايي واقع شده است . ميرزا ابوالقاسم از روحانيون سرشناس شهر زنجان در زمان ناصرالدين شاه قاجار بوده كه در جريان بابيت نقش موثري در قلع و قمع عوامل ملا محمد علي باب داشته است . وي بعد فوت در سال 1292 ه ق در كنار پدر خود آيت الله محمد كاظم ميرزايي دفن گرديد . اين آرامگاه در زميني به وسعت 1690 متر مربع بنا شده و شامل پنج قسمت ايوان شرقي - اطاقهاي جانبي -شبستان -مناره و حياط مقبره است . بنا به شماره 9445 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است . موزه سنگ نوشته هاي تاريخي استان زنجان : در اين موزه انواع سنگ نوشته هاي تاريخي استان از قبيل انواع قوچ سنگي كتيبه دار دوره صفوي -انواع سنگ مزار هاي دوره صفوي و قاجار - قديمي ترين سنگ نوشته مكشوفه استان به خط پهلوي اشكاني مكشوفه در طارم - پايه ستون كتيبه دار دوره ايلخاني مكشوفه در سلطانيه و ... نگهداري مي شود . آدرس : زنجان ، انتهاي خيابان امام ،نرسيده به ميدان 15 خرداد ،كوچه رضايي ساعت بازديد : اين بنا در حال تجهيز است و در صورت تمايل بازديد كنندگان با هماهنگي ميراث فرهنگي استان قابل بازديد است.
قلعه قشلاق
قلعه قشلاق اين قلعه در شهرستان ماهنشان و حنوب شرق شهر ماهنشان ، روي يكي از بلنديهاي طبيعي شمال رودخانه قزل اوزن و در سا حل ان واقع است . فا صله قلعه قشلاق تاما هنشان 20كيلومتر وتا شهر زنجان 90كيلومتر راه دسترسي به قلعه از طريق جا ده ماهنشان –دندي است .در فاصله 7كيلومتري روستاي قره گل در كنار پل رود خانه فصلي قار قاچاي جاده خاكي باريكي وجود دارد كه مستقيما" قلعه قشلاق منتهي مي شود . اين جاده خاكي در جنوب جاده آسفالت ماهنشان دندي است و طول آن 1 كيلومتر است . نزديكترين روستا به فلعه ايمير است كه حدود 300 متري جنوب قلعه و قزل اوزن قرار دارد . با توجه به شناسائي سفالهي سطح الارضي قدمت آن به دوره اشكاني بر مي گردد . از ويژگي هاي منحصر به فرد اين اثر مي توان گفت كه اين قلعه تنها محوطه بزرگ اشكاني شناخته شده در استان زنجان است كه از آن مي توان به عنوان يك قلعه شهر ياد كرد . توصيف محوطه : قدمت :سلوكي – اشكاني
پل سردار
پل تاريخي سردار در محور جنوب غربي حومه شهر زنجان بر روي رود خانه زنجانرود واقع گرديده ، وبه سال 1333 هجري قمري توسط ذوالفقار خان اسعد الدوله پسر حسين قلي خان نظام العداله ساخته شده است . ذوالفقارخان اسعدالدوله از متمكنين و متنفذين ولايت خمسه در عهد قاجار بوده كه سركردكي برخي از افواج اين ناحيه نيز به وي واگذار شد ، و به روايتي ديگر، در دوره قاجار توسط ((حاجيه خانم قمرتاج )) نامي ساخته شده است. پل سردار در ميان پلهاي سه گانه اي كه بر روي زنجانرود ساخته شده تنها پلي است كه داراي تزئينات معقلي زيبا در حاشيه طاقهاو چشمه طاقها است. اين پل در گذشته به دليل نزديكي آن به دروازه جنوبي شهر به پل دروازه قلتوق نيز معروف بوده ، تاريخ ساخت بناي پل سردار بر روي بدنه داخلي بزرگترين طاق و در داخل قاب آجر چيني شده زيبا كه ذكر مقدس ياعلي بصورت قرينه آن را در بر گرفته نقش شده است . درازاي پل حدود 5/79 متر و ارتفاع آن در بالاترين نقطه از سطح بستر رودخانه حدود 12 متر و عرض آن حدود 6/4 متر است. پل داراي سه دهانه با طاق هاي جناغي است كه دهانه مياني از دهانه هاي ديگر بزرگتر است. برروي پايه هاي پل نيز دو دهانه با قوس تزئيني تعبيه شده است. پايه هاي پل به عرض 6 متر از سنگ هاي تراشيده ساخته شده و از كف رودخانه حدود 2 متر ارتفاع دارد. پايه ها در هر دو جهت داراي آب بر هستند. آب برهاي جانب بالادست به صورت چند ضلعي و آب برهاي پايين دست به طرز نيم دايره شكل گرفته اند. دهانه اصلي و بزرگ پل 60/11 متر عرض و حدود 5/8 متر از سطح آب ارتفاع دارد. دهانه هاي كوچكتر نيز 50/5 متر عرض و 10/5 متر از سطح آب ارتفاع دارد . در اين پل براي سبك كردن بنا، كاهش بار اضافي و صرفه جويي در مصالح ساختماني، علاوه بر ايجاد دو طاق تزييني (كه به صورت پله اي رو به بالا بر دامنه شان افزوده مي شود تا به طاقي گرد در يك قاب گوشه دار مي رسند)، در اطراف طاق و هسته پل، فضاهاي توخالي زيادي ايجاد كرده اند. نكته قابل توجه در ساختمان اين پل، دو فضاي طاقداري است كه در پايه هاي متكي به كناره هاي رودخانه- همانند دهانه هاي كوچكتر پل- ايجاد شده است . اين دهانه ها امروزه از هر دو جهت پوشيده است و دقيقا مشخص نيست كه آيا براي سبكتركردن پايه هاي پل ايجاد شده يا دهانه هايي بوده كه بعدها جهت بالا بردن استحكام پايه ها مسدود شده است. در طاق ها و بدنه بنا، آجرهايي به ابعاد 5*25*25 سانتي متر به كار رفته است. سطح گذرگاه پل به جهت ارتفاع زياد دهانه مياني، از وسط به دو جانب داراي شيب نسبتا تندي است. با توجه به بقاياي موجود به نظر مي رسد كه بستر رودخانه در محل برپايي پل سنگ فرشي داشته كه اين امر مانع از شسته شدن شالوده پل و بستر رودخانه در زير پايه ها، توسط جريان رودخانه مي شده است. از ديگر نكات قابل توجه پل سردار، تزيينات كاشي و آجري، نماي شرقي آن است كه در پل هاي ديگر كمتر مشاهده مي شود. در ضلع شرقي پل، تزيينا تي با كاشي بر بالاي دهليزها و نوارهايي از كاشي در اطراف دهانه هاي پل وجود دارد كه نوار دهانه وسطي، يك نوار 25 سانتي متري از كاشي و آجر لعاب دار است و نوار دهانه هاي جانبي، يك رديف 5 سانتي متري از كاشي به رنگ آبي است. در ضلع جنوبي دهانه وسطي، در يك كادر مستطيل شكل، كتيبه اي از آجر برجسته وجود دارد كه در دو طرف آن، تاريخ ((1333)) و عبارت ((ياعلي)) به خط كوفي نوشته شده است. اين بنا به شماره 1485 به ثبت تاريخي رسيده است. منابع : آگاهينامه .1356، ش 26، ص 12 اسناد و مدارك سازمان ميراث فرهنگي استان زنجان اين پل از جمله آثار با ارزش اواخر قاجار مي باشد. اين اثر به شماره 1485 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است . پل سردار
پل مير بهاء الدين
آب انبار رختشويخانه
در محله عباسقلي خان و فضايي موسوم به بابا جامال چو قوري (( گودال بابا جمال )) قرار دارد . اين بناي عظيم عملكردي دو گانه دارد . قسمت اصلي آن رختشويخانه ( محل شستشوي لباس ) و قسمت دوم ، آب انبار شهر بوده است .
آب انبار اين رختشويخانه در سال 1307 توسط مرحوم علي اكبر توفيقي ( رئيس بلديه شهر ) ساخته شده است . معمار اين مجموعه ، برادران اكبر بنا و استاد اسماعيل بوده كه مدت 15 ماه ساخت بنا طول كشيده است . آب مجموعه رختشويخانه توسط قنات حاجي مير بهاءالدين تامين مي شده است .
اجراي مخزن به روش قرقي بوده و آب بندي با ملات ساروج تا ارتفاع 2 متر در ديواره ها و كف انجام شده است .
در منتهي اليه طاقها و ديوارسمت جنوبي ، پنجره اي به منظور تبادل هوا بوده كه در نوع خود قابل توجه است .
مخزن آب انبار در باز سازي هاي اخير اين مجموعه بعنوان نمايشگاه ، تغيير كاربري داده است .